Araştırmacılar, insan sıtma parazitlerinin ilaca duyarlı ve ilaca dirençli suşlarına karşı etkili yeni bir ilaç olan MED6-189’u geliştirdiler.
MED6-189, Plasmodium falciparum’daki apikoplast ve veziküler taşıma yollarını hedef alarak parazit gelişimini engelliyor ve ilaç direncini önlüyor. Deniz süngerlerinden ilham alan bu sentetik bileşik, hem insanlaştırılmış fare modellerinde hem de diğer zoonotik parazitlere karşı etkili olduğunu göstermiştir.
Küresel Sıtma Mücadelesi ve Araştırma Gelişmeleri 2022’de, en virülan, yaygın ve ölümcül sıtma paraziti olan Plasmodium falciparum, dünya çapında yaklaşık 619 bin ölüme neden oldu. Onlarca yıldır bu parazit, mevcut sıtma önleyici ilaçlara karşı sürekli direnç gösterdi ve bu da hastalığı kontrol altına almayı amaçlayan araştırmacılar için önemli bir engel teşkil etti.
A kalihinol analog disrupts apicoplast function and vesicular trafficking in P. falciparum malaria
UC Riverside, UC Irvine ve Yale Tıp Fakültesi’ndeki bilim insanlarının ortak çalışması, MED6-189 adlı yeni bir sıtma önleyici ilacın geliştirilmesine ve etki mekanizmasının tanımlanmasına yol açtı. Bu yeni ilaç, laboratuvar testlerinde ve insan kanı içerecek şekilde genetik olarak değiştirilmiş insanlaştırılmış fare modellerinde hem ilaca duyarlı hem de ilaca dirençli P. falciparum suşlarına karşı etkili olduğu kanıtlandı.
Sıtmaya karşı mücadelede umut vadediyor
Yenilikçi Sıtma Önleyici İlaç Geliştirme Araştırmacılar MED6-189’un yalnızca P. falciparum hücrelerinde bulunan bir organel olan apikoplastı değil, aynı zamanda veziküler taşıma yollarını da hedef alarak ve bozarak çalıştığını bildirdi. Bu ikili etki biçiminin patojenin direnç geliştirmesini önlediğini, ilacı oldukça etkili bir sıtma karşıtı bileşik ve sıtmaya karşı mücadelede umut vadeden yeni bir öncü haline getirdiğini buldular.
UCR’de moleküler, hücre ve sistem biyolojisi profesörü ve makalenin kıdemli yazarı Karine Le Roch “Apikoplast ve veziküler trafiğin bozulması parazitin gelişimini engelliyor ve böylece kırmızı kan hücrelerinde ve P. falciparum sıtmasının insanlaştırılmış fare modelimizde enfeksiyonu ortadan kaldırıyor. MED6-189’un P. knowlesi ve P. cynomolgi gibi diğer zoonotik Plasmodium parazitlerine karşı da etkili olduğunu bulduk.”
Gelecekteki Beklentiler ve Araştırma Yönleri
İspanya’daki bir ilaç şirketi olan GSK’daki araştırmacılar, P. falciparum ile enfekte olmuş farelere MED6-189 verdiklerinde, fareleri parazitten temizlediğini buldular. Yale Tıp Fakültesi’nde tıp ve mikrobiyal patogenez profesörü olan Choukri Ben Mamoun ile işbirliği yapan ekip, bileşiği maymunları enfekte eden bir parazit olan P. knowlesi’ye karşı da test etti ve amaçlandığı gibi çalıştığını, maymunun parazitle enfekte olmuş kırmızı kan hücrelerini temizlediğini buldu.
Daha sonra ekip, MED6-189’un optimizasyonuna devam etmeyi ve sistem biyolojisi yaklaşımını kullanarak modifiye edilmiş bileşiğin etki mekanizmalarını daha da doğrulamayı planlıyor. Sistem biyolojisi, biyolojik bir sistemin daha büyük resmini anlamak için bir biyomedikal araştırma yaklaşımıdır. Araştırmacılara farklı canlı organizmaların ve hücrelerin daha büyük ölçeklerde nasıl etkileşime girdiğini incelemenin bir yolunu sunar.
