Tarım ve Orman Bakanlığı, 5996 Sayılı “Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’’ madde 31/6 uyarınca, uygun gördüğü hâllerde yaptığı kontroller sonucunda, elde edilen bilgileri kamuoyunun bilgisine sunabilir.
17 Aralık 2011 tarihli Gıda ve Yemin Resmi Kontrolüne Dair Yönetmeliğin 8’inci maddesi gereğince de Bakanlık yönetmeliğin amaçlarını sağlamak üzere iç tetkikler veya gerektiğinde dış tetkiklerden elde edilen bulgular doğrultusunda uygun önlemleri alır.
Ülkemizde gıda güvenliğinin sağlanması, gıdalarda taklit ve tağşişin önlenmesi, kişilerin sağlığının ve tüketici menfaatlerinin korunması ile sektörde haksız rekabetin engellenmesi amacıyla gıda ve gıda ile temas eden madde ve malzemelerin üretim, işleme ve dağıtımının tüm aşamalarında resmi kontrol faaliyetleri Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından titizlikle yürütülmektedir.
5996 sayılı “Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu” ve bu Kanun kapsamında hazırlanan “Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik” gereğince; laboratuvar sonucuyla taklit veya tağşiş yapıldığı kesinleşen gıdaları üreten/ithal eden; kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye düşürecek şekilde bozulmuş, değiştirilmiş gıdaları üreten ve/veya satan firmanın adı, ürün adı, markası, parti ve/veya seri numarasını içeren bilgiler kamuoyunun bilgisine sunulmaktadır.
Bu uygulamanın temel amacı; tüketicilerin sağlığının ve menfaatinin korunması ve gıda sektöründe haksız rekabetin önlenmesine büyük katkı sağlamaktadır.
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından taklit ve tağşiş yaptığı tespit edilen firma ve ürünlere ait iki liste yayınlanmıştır.
Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü internet sayfasında Duyurular bölümünde yayınlanan liste 2022-2024 yılları arasında tespit edilen taklit ve tağşişleri içermektedir.
https://www.tarimorman.gov.tr/GKGM/Duyuru/597/Kamuoyuna-Duyurulur
Bakanlık hesabından yapılan bu 28. Kamuoyu Duyurusu ile 02.01.2024 tarihinden önceki kamuoyu duyurusuna kadar olan süredeki 523 firmaya ait 961 parti ürün Bakanlığın internet sitesinde kamuoyunun bilgisine sunulmuştur.
Bu toplam 28 kamuoyu duyurusuyla 5.125 parti ürünün duyurusu yapıldı.
İkinci yayınlanan liste ise Bakanlığın taklit ve tağşişe ilişkin tespitlerin anında yayınlanacağı 2024 yılına ait taklit ve tağşişleri içermektedir. Bu liste ise Bakanlığın yeni kurmuş olduğu https://guvenilirgida.tarimorman.gov.tr/ internet sitesinden yayınlanmıştır.
2024 yılına ait olan bu listede ise 468 parti ürün kamuoyuna duyurulmuştur. Bu 468 parti ürünün 1’i alkollü içki, 29’u bal, 33’ü baharat, 3’ü siyah çay, 194’ü zeytinyağı, 131’i et ve et ürünleri, 75’i süt ve süt ürünleri, 2’si yulaf ezmesinden oluşmaktadır.
Bakanlıkça 02.10.2024 tarihinden itibaren artık tüm kamuoyu duyurularını https://guvenilirgida.tarimorman.gov.tr/ internet sitesinden elektronik ortamda güncel ve anlık olarak yapılacaktır.
Tarım ve Orman Bakanlığımızca yürütülen denetimlerin yanında, tüketiciler tarafından yapılan CİMER, Alo 174 Gıda Hattı ve Whatsapp (0 501 174 01 74) gıda uygunsuzlukların tespitinde ihbar hattı başvuruları neticesinde gerçekleştirilen denetimlerin de büyük payı bulunmaktadır. Bu bakımdan tüketicilerin bu başvurularını sürdürmeleri tüketici sağlığının en üst düzeyde korunması yönündeki çalışmalarımız için büyük önem taşımaktadır.
TAKLİT VE TAĞŞİŞ YAPAN FİRMALARA UYGULANAN CEZALAR
Gıda ve yemde, taklit ve tağşiş cezaları konusu, 04.11.2020 tarihli kanun değişikliği ile 5996 sayılı “Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununda yer almıştır. (Bakınız: 5996 Sayılı Kanunda Gıda Sahteciliği Cezası). 16.04.2021 tarihinde resmî gazetede yayınlanan yönetmelik (Gıda ve Yemlerde Taklit ve Tağşiş Fiili ve İdari Para Cezalarının Hesaplanmasına Dair Yönetmelik), bu kanuna atıf yaparak, gıda sahteciliği, taklit ve tağşişe yönelik cezai yaptırımların usul ve esaslarını belirlemektedir.
Taklit Tağşiş İdari Para Cezasının Hesaplanması
Gıdada taklit tağşiş para cezası 2021: Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yayınlanan yönetmeliğin 5. maddesine göre, taklit tağşiş yapan firmalara verilecek para cezası aşağıdaki gibidir: (Üreten veya ithal eden gıda veya yem işletmecileri)
- İlk ihlalde:
- 555TL’den az, 545.550 TL’den fazla olmamak kaydıyla, firmanın yıllık gayri safi gelirlerinin yüzde biri oranında idari para cezası
- Fiili 3 yıl içerisinde 1. kez tekrarlaması durumunda:
- Yukarıdaki miktarın iki katı (110TL’den az, 1.091.100 TL’den fazla olmamak kaydıyla, firmanın yıllık gayri safi gelirlerinin yüzde biri oranında idari para cezası)
- Fiili 3 yıl içerisinde 2. kez tekrarlaması durumunda:
- Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunulur.
Firma Gayri Safi Gelirin Belirlenmesi
Firmaların Gayri safi geliri, aşağıda belirtilen usulde belirlenir:
- Bilanço esasına göre defter tutanlar için;
- İşletmecinin faaliyetleri çerçevesinde satılan mal ya da hizmetler karşılığında alınan veya tahakkuk ettirilen toplam değerleri kapsayan ve gelir tablosu hesaplarından, (4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 175 inci ve mükerrer 257 nci maddelerinin Hazine ve Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye dayanılarak yapılan düzenlemelerle belirlenen) “ Brüt Satışlar” hesap grubundaki hesaplara kaydedilmesi gereken tutarlardan “61. Satış İndirimleri” hesap grubundaki hesaplara kaydedilmesi gereken tutarların düşülmesi sonucu kalan tutarı ifade eder.
- İşletme hesabı esasına göre defter tutan işletmeler ile basit usule tabi mükellefler için;
- Dönem içinde elde edilen hasılat ve diğer gelir kalemlerinin toplamıdır.
- Serbest meslek kazanç defteri tutanlar için;
- Yıl içinde elde edilen gayrisafi hasılat toplamıdır.
- İş ortaklığı ve adi ortaklıklar için;
- Ortaklığın iş ve işlemleri için hazırlanan finansal tablolarda yer alan ve faaliyet alanına göre bu maddede belirtilen tutar veya tutarlar toplamıdır.
Prof. Dr. Nevzat ARTIK* Prof. Dr. İ. Hamit HANCI**
*Adli Bilimciler Derneği Adli Gıda Komisyon Başkanı, Gıda Güvenliği Uzmanı
** Adli Bilimciler Derneği Başkanı,
Kaynaklar
- Gıda ve Yemlerde Taklit ve Tağşiş Fiili ve İdari Para Cezalarının Hesaplanmasına Dair Yönetmelik, 16.04.2021, Resmî Gazete No: 31456,
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/04/20210416-2.htm
