Ýþ Kazasý Nedeniyle Ýþverenin Sorumluluðu
Ýþyeri sahibi olan arkadaþým geçenlerde beni arayarak iþyerinde bir çalýþanýnýn kazaya maruz kaldýðýný ve geçici olarak iþ göremezlik raporu aldýðýný ifade etti ben de ilk olarak sigortalý olup olmadýðýný sorduðumda olumsuz cevap aldým ve iþ kazasý olarak bildirilip bildirilmediðini sorduðumda da hayýr dedi. Ýþte sorunun tam olarak burada baþlayýp bittiðini görmemek mümkün deðil dedim içimden.
Gerçekten ülkemizde iþ kazalarý sayýlarýnýn diðer geliþmiþ ülkelere oranla daha yüksek olduðunu söylemek yanlýþ olmaz ama sigortasýz iþ kazalarýnýn veya iþ kazasý olarak bildirilmeyen iþ kazalarýnýn da hatrý sayýlmayacak kadar da yüksek olduðunu da unutmamak gerekir.
Ýþ Kazasý; iþçinin iþverenin otoritesi altýndayken ve onun talimatlarý doðrultusunda iþini ifa etme sýrasýnda dýþ kaynaklý bir sebeple aniden meydana gelen bir olay sonucu uðramýþ olduðu bir kazadýr.Her kaza mutlak iþ kazasý da deðildir.Bir olayýn iþ kazasý olabilmesi için kaza ile iþçinin yaptýðý iþ arasýnda illiyet baðý bulunmasý koþuludur.Yani kaza meydana geldiðinde iþi yaparken yaptýðý iþ nedeniyle meydana gelmesi ve kiþiye zarar vermesi ile mümkündür.
Kanunlarýmýz Ýþ Kazalarýný farklý olarak ele almýþ ve tanýmlamýþ olmasýna raðmen ortak olan kaný iþyerinin fiilen tescil edilip edilmediði deðil nitelikli bir iþyerin varlýðýdýr. Ýþ kazasý olabilmesi için;
1- Sigortalýnýn iþyerinde bulunmasý
2- Ýþveren tarafýndan yürütülmekte olan bir iþ dolayýsýyla
3- Sigortalýnýn iþveren tarafýndan görevlendirilmesi
4- Sigortalýnýn iþverenin saðladýðý araçla getirilip götürülme sýrasýnda
Ýþ Kazasýnýn saptanmasý durumunda, iþveren sigortalýnýn hizmetlerini Kuruma bildirsin bildirmesin, primlerini ödesin ödemesin iþ akdi 5510 sayýlý yasa kapsamýnda ise sigortalýya veya hak sahiplerine bu yardýmlar saðlanýr.Kurum, 5510 yasa uyarýnca iþverene ve üçüncü kiþilere bu masraflarýný rucü edebilir.
Ýþ Kazasý, iþverenin kastý , iþ güvenliði hükümlerine aykýrýlýk veya suç sayýlabilir hareketi sonucu oluþabilir. Kurumca sigortalýya veya hak sahibi kimselerine yapýlan veya ileride yapýlmasý gerekli bulunan her türlü giderlerin tutarlarý ile gelir baðlanýrsa bu gelirlerin belirlenen tarife üzerinden hesaplanacak peþin sermaye deðerinin toplamýnýn , sigortalýnýn veya hak sahiplerinin iþverenden isteyecekleri tazminat miktarlarý ile sýnýrlý olacaktýr.
Eðer iþ kazasý 3. Kiþinin kusuru yüzünden meydana gelmiþse, Kurumca saðlanan tüm masraflar ve yardýmlar 3.kiþilere veya Borçlar Kanunu gereði bu kiþileri çalýþtýran iþçilere rucü edilebilebilir. Bu kazalarda Ýþveren için en önemli olan kusurunu önemli ölçüde az olmamasý için gayret göstererek iþ güvenliði unsurlarýný iþyerinde uygulamaktan kaçýnmamalý ileri de olabilecek büyük maliyetlerin önüne küçük masraflarla önlemlerini almak olmalýdýr. Bunlardan en önemlisi iþveren personellere eðitim vererek, uyarýcý levhalar, uyarý talimat yazýlarýný iþyerine asarak kusur sorumluluðunu aza indirebilecektir.
Þunu da unutmamak gerekir, Sigortalýnýn, sürekli iþ göremez nedeniyle maddi tazminat davasý ile eðer ölüm halinde hak sahiplerinin destekten yoksun kalma tazminatý davalarýnda , Kurumun yaptýðý ödenek ve gelirlerin en son peþin sermaye deðeri ( ileriye dönük olarak hesaplanan sigortalý yaþasaydý kazanacaðý gelirlerin peþine çevrilmiþ hali) mükerrer ödemeye yol açmamasý için hesaplanan zarardan düþülür. Yani bireysel anlamda sigortalýnýn ölümü halinde hak sahiplerinin desteklerini kaybetmelerinden doðan zararlarýn hangi esaslara göre tazmin edileceði önemlidir.
Ýþ Kazalarýnda önemli olan olayýn salt Ýþ Kazasý sayýlmasý, iþverenin iþ kazasýndan sorumlu olduðu anlamýna gelmez. Olayýn iþ kazasý sayýlmasý, sigortalýnýn yasal olarak geçici veya sürekli iþgöremezlik ödeneði alabilmesini ve dolayýsýyla Kurumun rucü hakkýný doðurur.Ýþ kazasý daha önce de söylediðimiz gibi iþçinin iþyerinde bulunduðu sýrada meydana gelmiþse olay iþ kazasýdýr.Olay tamamen iþyerinden kaynaklanmayan bir nedenle meydana da gelebilir. Mesala iþçi kendi aracýný tamir ederken veya yýldýrým düþmesi eðer iþyerinde meydana gelmiþse iþ kazasýdýr.Ýþyerine soygun amacýyla gelen kiþilerin iþçiyi yaralamasý veya öldürmesi de iþ kazasýdýr.
Ýþverenin sorumluluðuna gelirsek bu sorumluluk daha çok tehlike sorumluluðudur.Tehlike sorumluluðu da kusursuz bir sorumluluk olarak uygulanmaktadýr. Tabi burada önemli olan tazminat miktarý belirlenirken iþverenin kusur oranýný dikkate alarak hakkaniyet ölçüsünde belirlemektir. Mesala iþverenin kusuru olmamasý durumunda bazen olay iþyerinin getirdiði tehlike ile meydana gelmez dýþ etki ile de gelebilir. Bu daha çok 3.kiþilerin eylemi, deprem ve doða olaylarý ile iþverenin kusurundaki illiyet baðýný kestiðinden iþ kazasýdýr ama kaçýnýlmazlýk ilkesi gereði yani iþveren ne yaparsa yapsýn bu olayýn olmasý muhtemeldi denilebilecek durumlarda iþveren kusursuz olabilir.
Bu yüzden Ýþverenler kusursuz sorumluluklarýný kusur sorumluluðu ölçüsünde deðerlendirilmesini istiyorlarsa Kanunlarda belirtilen iþ güvenliði unsurlarýný iþyerlerinin güvenlik risklerini göz önüne alarak çalýþmalarýný yapmak ve bunlarý çalýþanlarla paylaþmak hem insani yönden hem de ekonomik yönden yarar saðlayacaðý kanýsýndayým.
Kazasýz ve saðlýk dolu günler dilerim.
