Normalde yara tedavisi için deoksiriboz jelle yapılan deneylerde, tesadüfen jelin tüy çıkarıcı özelliği keşfedildi. DNA’da bulunan deoksiriboz şekeri kullanarak, saç dökülmesi ve kalıtımsal kellik problemleri için yeni bir tedavi geliştirilmiş olabilir.
Her şey vücutta doğal olarak bulunan ve DNA’nın oluşmasına yardımcı olan bir şeker üzerine yapılan araştırmalarla başladı: deoksiribonükleik asidin ‘deoksiriboz’ kısmı.
Stimulation of hair regrowth in an animal model of androgenic alopecia using 2-deoxy-D-ribose
Sheffield Üniversitesi ve Pakistan’daki COMSATS Üniversitesi’nden bilim insanları, bu şekerlerin topikal olarak uygulandığında farelerin yaralarını nasıl iyileştirdiğini incelerken, lezyonların etrafındaki tüylerin, tedavi edilmeyen farelere göre daha hızlı uzadığını fark ettiler. Meraklanan ekip daha fazla araştırma yapmaya karar verdi. Haziran ayında yayınlanan bir çalışmada, testosteron kaynaklı saç dökülmesi olan erkek fare modellerini aldılar ve sırtlarındaki kürkü çıkardılar. Araştırmacılar her gün açıkta kalan deriye küçük bir doz deoksiriboz şeker jeli sürdüler ve haftalar içinde bu bölgedeki tüyler uzun, kalın tek tek tüyler filizlendirerek ‘güçlü’ bir yeniden büyüme gösterdi.
Ekip, deoksiriboz jelin o kadar etkili olduğunu gördü ki, saç dökülmesi için kullanılan ve genellikle Rogaine markasıyla bilinen topikal bir tedavi olan minoksidil kadar iyi sonuç verdi.
Sheffield Üniversitesi’nden doku mühendisi Sheila MacNeil, “Araştırmamız, saç dökülmesini tedavi etmenin cevabının, saç büyümesini teşvik etmek için saç köklerine kan akışını artırmak için doğal olarak oluşan bir deoksiriboz şekeri kullanmak kadar basit olabileceğini gösteriyor” dedi.
Kalıtsal desenli kellik veya androjenik alopesi, genetik, hormon seviyeleri ve yaşlanmanın neden olduğu doğal bir durumdur ve erkeklerde ve kadınlarda farklı şekilde ortaya çıkar.
Bu bozukluk nüfusun yüzde 40’ını etkilemektedir ve buna rağmen ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) şimdiye kadar bu durumu tedavi etmek için sadece iki ilacı onaylamıştır.
Reçetesiz satılan minoksidil saç dökülmesini yavaşlatmak ve bir miktar yeniden büyümeyi teşvik etmek için işe yarayabilirken, saç dökülmesi yaşayan herkes için işe yaramadığı da açıktır.
Minoksidil etkili olmadığında, erkek hastalar testosteronun vücutta akmasını sağlayan reçeteli bir oral ilaç olan finasteride (marka adı Propecia) yönelebilirler. Henüz kadın hastalar için onaylanmamıştır.
Finasterid erkek hastaların yaklaşık yüzde 80 ila 90’ında saç dökülmesini yavaşlatabilir, ancak bir kez başlandığında sürekli olarak alınması gerekir. İlaç, erektil disfonksiyon, testis veya meme ağrısı, libido azalması ve depresyon gibi istenmeyen, bazen ciddi yan etkilerle ilişkilendirilebiliyor. MacNeil ve COMSATS’tan biyomateryal araştırmacısı Muhammet Anjum liderliğindeki meslektaşları, yayınladıkları makalede “Androgenetik alopesi tedavisi zorlu olmaya devam ediyor” diyor.
Deoksiriboz Jel Minoksidil ile Denendi
Ekip birlikte, deoksiribozdan yapılmış biyolojik olarak parçalanabilen, toksik olmayan bir jel tasarladı ve tedaviyi erkek tip kel fare modellerine uyguladı. Minoksidil de saçsız fare modelleri üzerinde test edildi ve bazı hayvanlar iyi bir önlem için hem şeker jeli hem de minoksidil dozu aldı. İlaçsız jel verilen farelerle karşılaştırıldığında, deoksiriboz şekerli jel verilen farelerde yeni saç kökleri filizlenmeye başladı. Hem minoksidil hem de şeker jeli, erkek tipi kelliği olan farelerde saçların yüzde 80 ila 90 oranında yeniden çıkmasını sağladı. Ancak tedavilerin birleştirilmesi çok daha fazla fark yaratmadı. Fotoğraflar 20 günlük deneme boyunca çeşitli aşamalarda çekilmiştir ve etkisini görebilirsiniz.
Araştırmacılar deoksiriboz jelin farelerde neden daha uzun ve daha kalın saç büyümesini teşvik ettiğinden emin değiller, ancak ekip tedavi edilen bölgenin çevresinde kan damarlarında ve cilt hücrelerinde bir artış olduğunu fark etti.
Araştırmacılar, “Saç soğanına kan akışı ne kadar iyi olursa, çapı o kadar büyük olur ve daha fazla saç uzar” diye yazıyor. Deoksiriboz jelin insanlarda da etkili olduğu kanıtlanırsa, alopesi tedavisinde ve hatta kemoterapi sonrası saç, kirpik ve kaşların yeniden çıkmasını teşvik etmek için kullanılabilir.
Yazarlar, “Bu çok az araştırılmış bir alan ve bu nedenle yeni yaklaşımlara ihtiyaç var” diye yazıyor. Mevcut deneyler sadece erkek fareler üzerinde gerçekleştirilmiştir, ancak daha ileri araştırmalar bu doğal şekerlerin testosteron kaynaklı alopesi yaşayan dişi farelerde de işe yarayabileceğini gösterebilir.
“MacNeil, “Yaptığımız araştırma henüz çok erken aşamada, ancak sonuçlar umut verici ve daha fazla araştırmayı gerektiriyor” dedi. Çalışma Frontiers in Pharmacology dergisinde yayımlandı . Bu makalenin daha önceki bir versiyonu ilk olarak Temmuz 2024’te yayınlanmıştır.
