9 Şubat “Dünya Sigarayı Bırakma Günü” nedeniyle Türk Toraks Derneği (TTD) adına açıklama yapan, TTD Tütün Kontrolü Çalışma Grubu Başkanı Dr. F. Çağla Uyanusta Küçük, Uluslararası bir anlaşma olan ve ülkemiz tarafından da imzalanan Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’nde (TKÇS) yer alan Madde 13’ün tütün ürünlerinin reklam, sponsorluk ve promosyonuna yönelik düzenlemeleri içerdiğini belirtti. Küçük, “Sigara paketi bir çeşit taşınabilir reklam panosudur. Dünyada her yıl tütün ve tütün ürünlerine bağlı 7 milyon ölüm olduğu biliniyor. Dünyanın en kanlı savaşı olarak bilinen 2. Dünya Savaşı’nda ölen kişi sayısı, 7-8 yılda tütün ürünlerinden ölen kişi sayısı kadardı, yani 40-50 milyon kişi. İşte sigaranın parlak ve akıl çeldirici paketi kaldırıldığında altından bu acı gerçek çıkar.” dedi.
“DÜZ PAKET UYGULAMASI BİR AN ÖNCE HAYATA GEÇİRİLMELİ”
Sigara paketlerindeki düz paket uygulamasının önemi hakkında bilgiler veren Küçük, şunları söyledi:
“Yasalar uyarınca sigara paketleri üzerinde, sağlık uyarılarına ek olarak markanın adı ve ürün bilgisinin standart yazı tip ve boyutuyla yazılması ve markaya ait logo, renk, resim ve promosyon bilgilerinin kullanılmasının yasaklanması olarak tanımlanır. Tütün ürünlerinin çekiciliğinin ve sigara paketinin üzerindeki logo, renk, resimlerin bağımlı üzerindeki etkilerinin azaltılması hedeflenmektedir. Ayrıca, tütün ürünü paketlerinin, ürünü daha az zararlıymış gibi gösteren -light, düşük katranlı vb ibareler- reklamların etkisi azalacaktır. Sağlık uyarıları daha çok dikkat çekecek ve etkisi artacaktır. Avustralya, Fransa, İrlanda, Birleşik Krallık, Yeni Zelanda, Singapur, Norveç ve İsveç gibi birçok ülkenin düz paketle ilgili yasal düzenlemeler açısından önemli yol katettiği biliniyor. Çeşitli bilimsel yayınlara göre düz paket uygulamasıyla tütün kullanım sıklığında azalma izlenmiş, gençlerin bu uygulamadan yararlandığı, sigara içimine karşı olumlu algılamanın azaldığı, hastaların normal pakete nazaran düz pakete bakma süresinin arttığı, düz paketin ‘kirli, tuhaf, çirkin’ olarak algılandığı görülmüştür.”
“ORMANLAR TÜTÜN İÇİN YOK EDİLİYOR”
Tütün ve tütün ürünlerinin dünyanın sağlıklı-sürdürülebilir yaşamı önünde engel olduğuna dikkat çeken Küçük, “Sürdürebilir bir yaşam için sağlıklı bireylerin yetişmesi, açlığın, yoksulluğun, eşitsizliklerin son bulması gerekir. Araştırmalar sigara bağımlılığının ve sigaraya bağlı ölümlerin, gelir, sosyoekonomik ve eğitim düzeyinin düşük olduğu koşullarda ve işsizlik oranlarının yüksek olduğu yerlerde daha fazla olduğunu göstermektedir. Sürdürülebilir bir yaşam için temiz sağlıklı bir çevre ve iklim koşulları gereklidir. Dünyanın birçok düşük ve orta gelirli bölgesinde, ormanlık alanlar tütün yetiştirmek için yok edilir. Sigara izmaritleri, orman yangınlarının önemli nedenlerindendir. Ormansızlaşma, iklim değişikliğinin sebeplerinden biridir. Tütün yetiştiriciliği, pestisitlerin ve kimyasal gübrelerin yoğun şekilde kullanıldığı karmaşık bir süreçtir. Sigara dumanı iç ve dış ortam hava kirliliğine katkıda bulunur. Her yıl trilyonlarca izmarit, paket ve plastik ambalaj doğayı kirletmektedir.” diye belirtti.
“TÜTÜN VE NİKOTİN BAĞIMLILIĞINA KARŞI MÜCADELE, DEVLETİN ÖNCELİKLİ GÖREVİDİR”
Sağlıklı yaşamak en temel insan haklarından olduğunu vurgulayan Küçük, tütünün zarar verici sağlık etkilerine karşı halkı korumak devletin öncelikli görevi olduğunu söyleyerek şöyle devam etti:
“Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 58. Maddesi, devleti gençleri bağımlılıklardan korumakla yükümlü kılar. Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi 5.2’nci maddesi ise devletin sadece tütün değil nikotin bağımlılığı ile de mücadele etmesini talep eder. TBMM’ye 27.9.2017 tarihinde sunulan torba yasa tasarısından tütün piyasası ve ürünlerine ilişkin, toplum sağlığını tehdit eden sigara ve diğer tütün mamülleri kategorisine girmeyen yeni tütün mamüllerinin ısıtılarak kullanılan nikotin ürünlerinin üretimine, ithalatına, satışına asgari miktar belirtilerek izin veren 68-71. maddelerin çıkarılması olumlu bir gelişmedir. Ancak bu yeterli değildir. Ülkemizde hızla artan tütün kullanımını, gençler arasında giderek artan sigara, nargile ve elektronik sigara salgınının azalması için, ticari nargile sunumunun yasaklanması, tütün endüstrisine teşviklerin kaldırılması gerekmektedir. Ayrıca yasalaşacağına dair daha önce bakan düzeyinde sözü verilen düz paket uygulamasının da ivedikle gerçekleştirilmesinin önemi açıktır. Paketler üzerinde uyarı resimlerinin çarpıcı olması ve belli aralıklarla değiştirilmesi düz paketin etkinliğini arttıracaktır. Türkiye’de hayata geçirilen tütün kontrol politikaları tütün ürününü tüketen bireyi hedeflemekte, tütün ürünlerinin satışını ve üretimini yapan kesimleri kapsam dışında bırakmaktadır. Oysa konuyla ilgili yapılan bilimsel araştırmalar, tütün ürününün pazarlama ve üretim süreçlerini kısıtlayan önlemlerin gerektiğini göstermektedir.”
