W– Dünya Aferez Birliği Başkanı, “Transfusion & Apheresis Science” Dergisi Editörü, “The Joint Accreditation Committee – ISCT & EBMT” (JACIE) Müfettişi ve Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fevzi Altuntaş ile akademik kapsamlı kanser merkezi, klinik araştırmalar, kök hücre nakli, aferez, hematolojik kanserler özelinde röportajımıza devam;
W- İlaç sanayi ile hematolojik onkoloji alanında yerli ilaç geliştirmek için size gelen girişimler oldu mu?
F.A.- Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan “İlaç ve tıbbi cihaz alanında molekül keşfi, klinik araştırmaları ve üretimini başarmalıyız. Milli bir alt yapı kurmalıyız. Milli ve yerli çizgiyi derinleştirmeliyiz. Sağlıkta millileşme hamlesine hiçbir mazeret göstermeksizin destek vermeliyiz. Sağlık AR-GE’si en az savunma sanayi kadar kritik ve önemli” demektedir.
Biz akademisyenlere düşen görev de bu vizyonun içini doldurmaktır.
Bu bağlamda biz Hastanemizde Faz-I Klinik Araştırma Merkezini açtık. Bu konu üzerinde yaklaşık iki yıldır çalışıyoruz. Personel yetiştirilmesi, fiziki mekân ve kalite süreçlerinin iyileştirilmesi konusunda çabamız devam etmektedir. Kanser alanında ilaç geliştirilmesi için klinik alt yapı oluşturduktan sonraki süreçte ilgili paydaşları ortak çalışmalar yapmaya davet ediyorum.
W- Bu alanlarda tedavi için ilaç konusunda sıkıntı olmakta mıdır?
F.A.- Ülkemiz kanser, hematolojik kanserler ve kemik iliği nakli alanında dünyanın en gelişmiş ülkeleri düzeyindedir. Örneğin kemik iliği nakli bakımından sayısal ve niteliksel olarak Avrupa Birliği ülkelerinin ortalamasının üzerindedir. Klinik araştırma düzeyindeki ilaçlar dahil kanıta dayalı uygulamalar ışığında her türlü kanser ilacına ulaşmak mümkündür. Ancak bunların ülkemizde yerli üretimi konusunda çalışmalar yapmalıyız.
W- Edebiyatımızda kanser konusunu işlediniz bu gerçekten çok ilginç. Halkımız kanseri nasıl görüyor bu konuda yıllar için de nasıl bir gelişme olmuştur?
F.A.- “Kökten Değişen Hayatlar” öyküleri,
“Hayata Tutunma Öyküleri”,
“Hayata Tutunma Şiirleri”,
“Hayata Tutunma İmgeleri”,
“Görsellerle Hayata Tutunmak”
başlıklarında yarışmalar düzenledik. Toplumda bilgi, bilinç ve farkındalık düzeyi giderek artmakta ve yaşam kalitesine bakış açısı değişmektedir. Bu nedenle kapsamlı kanser merkezleri artık ihtiyaçtır.
W- Hematolojik kanserler ve kök hücre nakli için ülkemiz ne kadar cazip bu konuda ki potansiyel hakkında bilgi alabilir miyiz? Kök hücre nakil işlemi yapan merkez sayımız 100’e yaklaştı bu yeterli mi?
F.A.- Ülkemizde kök hücre nakli uygulamaları Avrupa Birliği ülkeleri düzeyindedir. Ülkemizde 2000’li yılların başında 10 civarı kök hücre nakil merkezinde yaklaşık 200 kök hücre nakil işlemi gerçekleştirilirken, Günümüzde 100 yakın merkezde yaklaşık 4 bin 200 civarı kök hücre nakli yapılmaktadır. 15 yıllık süreçte Türkiye’de nüfus başına düşen kök hücre nakli yaklaşık 15 kat artmıştır. Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kök Hücre Nakli Merkezinde yılda 100’ün üzerinde otolog, allojenik, akraba dışı, kordon ve haploidentik kök hücre nakilleri yapılmaktadır. Merkez yalnızca nitelikli sağlık hizmeti sunmakla kalmayıp, yurt içi ve yurt dışı eğitim ve danışmanlık hizmetleri de vermektedir. Ayrıca önemli bilimsel çalışmalar ile literatüre de katkı sağlamaktadır.
W- Kapsamlı kanser merkezi ne demek?
FA- Kapsamlı Kanser Merkezi; onkoloji alanında ileri düzeyde bilgi birikimi, alt yapı ve yapılanmaya sahip, her türlü kanser tanı, tedavi, takip, destek, bakım ve yönetimini multidisipliner bir ekip tarafından yapılabilen, onkoloji alanında deneyimli
personel yetiştirebilen, kanser alanında klinik araştırmalar yapılabilen, ulusal kanser politikalarının oluşması ve uygulanmasında katkıları olan merkezlerdir.
Gelişmiş ülkelerde onkoloji alanında artık
“kanser tedavisi” değil
“kanser yönetimi felsefesi”
kansere bütüncül bir yaklaşım içinde oluşturulmaktadır.
Bu bağlamda ülkemizde de Akademik Kapsamlı Kanser Merkezleri yaygınlaşmaktadır.
Bu kapsamda;
onkolojik rehabilitasyon merkezi,
psikoonkoloji merkezi,
palyatif bakım merkezi,
algoloji merkezi, klinik eczacılık,
onkolojik sosyal hizmetler,
uğraş terapileri,
klinik araştırmalar merkezi,
multidisipliner çalışma grubu,
iyi klinik uygulamalar merkezi,
kanser okulu,
sürekli eğitim merkezi,
onkoloji hemşireliği,
eğitim hemşireliği uygulamaları
hayata geçirilmelidir.
Ayrıca Faz-I klinik ilaç geliştirme ve araştırmaları merkezi kurulmalıdır. Bünyesinde kanser okulu dahil farklı disiplinlerde çalıştay, sempozyum ve kongre gibi eğitim faaliyetleri gerçekleştirilmelidir.
W– “Onkoloji Uğraş Terapi Merkezi” kurma amacınız neydi ve aldığınız sonuçlardan bahseder misiniz?
F.A.- Kanser tedavisi sadece medikal anlamda değil hastanın psikolojik, sosyal ve manevi ihtiyaçları gözetilerek bütüncül bir bakış açısıyla yapılmalıdır. Sanat etkinlikleri bir çok hastalığın yan etkilerinin azaltılmasında, psikososyal ve manevi iyilik halinin sağlanmasında kullanılmaktadır. Temel amaç hastaların günlük yaşam aktivitelerine katılımını sağlamaktır. Bu bağlamda hastaların kanserle mücadele süreçlerinde moral motivasyonlarını sağlamak, tedavilerin yan etkilerini en aza indirmek, hastanede geçirdikleri vakitlerin ve yaşam kalitelerini artırmak amacıyla hastalarımızla sanat, sosyal ve uğraş etkinliklerinin yapıldığı “Onkoloji Uğraş 
Terapi Merkezi” açtık. Klinikler ve gündüz kemoterapi ünitelerini ziyaret ettiğinizde; uğraş terapi faaliyetlerine katılım ile kanser tedavisinin oluşturduğu kaygının resme yansıyarak sonrasında yüzlerde tebessüme dönüşmesine, tek başına nakil sürecine uyum sağlamaya çalışan bir kanser veya hematoloji hastasının drama ile diğer hastalara umut olabilmesine ya da hayallerin ilmek ilmek dokunmasına şahit olabilirsiniz.
W– Merkezde verilen hizmetler nelerdir ve bunlardan istifade etmek sosyal güvenlik kapsamında mıdır?
F.A.- Onkoloji uğraş terapi merkezinde; ahşap, seramik ve cam boyama, sepet ve hasır örme, dokuma, hat sanatı, resim, müzik, drama, kanser korosu ile okuma dersleri ve etkinlikleri yapılmaktadır. Günlük yaşam aktiviteleri, çalışma ve üretici aktiviteler, oyun ve boş zaman aktiviteleri yapılmaktadır.
Çalışmalar sadece tek bir merkezde değil hematoloji, onkoloji, kemik iliği nakli servisleri ve gündüz kemoterapi merkezlerinde de yapılmaktadır.
Burada amacımız merkeze gelemeyen hasta ya da yakınlarının da bu faaliyetlerden tedavi olduğu servislerde faydalanmasını sağlamaktadır. Uğraş Terapi Merkezindeki dersler ve etkinlikler tamamen ücretsizdir, hastalarımız hiç bir ek ücret ödemeden bu hizmetlerden faydalanmaktadır.
Yeni bir yıla girmemiz vesilesi ile;
Dün rüya, yarın hayaldir. Rüyayı mutlu, hayali umutlu yapan bugündür. Bugün gönlünüz neyin özlemini çekiyorsa yeni yılın size onu getirmesini dilerim. Dileğimiz devletimizin güçlü milletimizin mutlu olmasıdır. 2019’un Türk milleti ve İslam alemi için hayırlı bir yıl olmasını; tüm insanlığa refah, barış, kardeşlik, huzur ve mutluluk getirmesini; tüm dünyada özellikle İslam coğrafyasında akan kan ve göz yaşının dindiği bir yıl olmasını dilerim. Hepinize sağlık huzur ve başarılarla dolu bir yıl dilerim.
W-Kanser tedavisinde psikolojik destek tedavileri önemini anlayabiliyoruz demek ile bunu gerçekleştirmek arasında büyük fark var sanırım, bu konuda neler yapmaktasınız ve bu konuda eksiğimiz söz konusu mu?
devam edecek………
