W- Avrupa Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği (ESCMID) Yeni Enfeksiyonlar Grubu Yetkilisi ve Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Önder Ergönül’den güncel konu “coronavirus” salgını hakkında değerli görüşlerini alacağız.
Sevgili Hocam “coronavirus” hakkında yoğun bir haber akışı ve maalesef bilgi kirliliği var. Konu hakkında en doğru bilgileri sizin ağzınızdan paylaşmak isteriz. Etken hakkında bilgi ve salgının hikayesi konusunda bilgi alabilir miyiz?
Ö.E.- Salgının Başlangıcı; Çin’de Aralık ayında başlayan Coronavirus salgını ilk kez 29 Aralık 2019’da, Çin’in Wuhan şehrinde deniz ürünleri ve canlı hayvan satan bir markette çalışan 4 kişide ve aynı günlerde bu marketten alışveriş yapan kişilerde saptandığı ileri sürüldü.
Bu kişilerde akciğer infeksiyonu (pnömoni) bulguları saptanmıştı. Bu olgularla birlikte toplam 41 olgunun klinik özellikleri The Lancet dergisinin 24 Ocak 2020 tarihli sayısında yayınlandı (Lancet 2020).
Hastalardan alınan örneklerde 7 Ocak’ta, hastalığa neden olan virusun SARS (2002) ve MERS (2012) gibi Coronavirus ailesinden bir virüs olduğu saptandı ve geçici olarak 2019-nCoV adı verildi (N Engl J Med Jan 30, 2020). Ancak deniz ürünleri satan marketin ana kaynak olmayabileceği ileri sürüldü. Bu markete hiç uğramayan hastalar da vardı.
Hastalık Etkeni: Coronavirus
Coronaviruslar insanlar arasında solunum yolu enfeksiyonuna neden olurlar. Coronaviruslar hayvan türlerinde, yarasa, deve ve kedi başta olmak üzere bulunurlar. Hayvanlar arasında dolaşan Coronaviruslar zaman içinde değişim gösterebilirler ve insana bulaşma yeteneği kazanabilirler. 2019-nCoV, yarasalarda saptanan virüsle %80’in üzerinde benzerlik göstermektedir. Bu durumda, yarasaların ana kaynak olduğu düşünülmektedir. 2019-nCoV’un ülkemizdeki kedilerde bulunma ihtimali yoktur.
W- Hastalık kaç kişide ve nerelerde görüldü, etkisi ne oldu?
Kanıtlanmış hasta sayısı 31 Ocak itibariyle yaklaşık 10000, ölü sayısı da 200’ün üzerindedir. Çin dışında yaklaşık 200 hasta saptanmıştır. Bir sağlık çalışanı hayatını kaybetmiştir. Bu rakam her gün değişmektedir. Her salgın bir çan eğrisini izler. 31 Ocak 2020 itibariyle çan eğrisinin tepesine doğru yaklaştığımız tahmin edilmektedir. Olgu sayısının daha da artacağı açıktır ancak artışın ivmesi sabittir.
Halen devam etmekte olan salgın için çoğalma sayısı (Ro=reproduction number) 2.9 olarak tahmin edilmektedir. Bir hastanın ortalama 3 kişiye enfeksiyonu bulaştırdığı anlamına gelmektedir. Bu sayı, önceki salgınlar olan SARS ve MERS-CoV dan daha yüksektir.
Diğer yandan, ölüm oranı son verilerle %2 olarak belirlenmiştir. Bu oran diğer coronavirusler olan SARS ve MERS’ten daha düşüktür.
Özetle, diğer coronaviruslara göre 2019-nCov daha hızlı yayılmaktadır ama daha az ölümcüldür.
W- Sevgili Hocam hastalığın belirtileri nelerdir?
Ö.E.- Kuluçka süresi 2-12 gündür. Kuluçka süresini bilmek önemlidir. Çünkü, bu enfeksiyonu Çin’de alan bir kişi, 10 gün sonra başka bir ülkede hasta olarak karşımıza çıkabilir. Kuluçka süresind sonra birden başlayan yüksek ateş (39 derece), öksürük ve nefes darlığı ile seyretmektedir. Bazı hastalarda boğaz ağrısı ve burun akıntısının da olduğu görülmüştür. Hastalık genellikle orta-ağır bir klinik seyir göstermektedir. Ağır hastalanan ve ölen kişilerin büyük kısmı ileri yaştaki (>65y), altta yatan hastalıkları (akciğer hastalıkları, organ yetmezlikleri, kanser, diyabet, bağışıklık baskılayan hastalıklar) olan kişilerden oluşmaktadır.
W- Coronavirus etkeni-hastalığı nasıl bulaşır?
Ö.E.- Diğer solunum yolu virusları gibi, hasta kişilerden öksürük, hapşırık, gülme, konuşma sırasında çevreye saçılan virus içeren solunum salgısı damlacıkların, sağlam kişilerin mukozalarına temas etmesi sonucunda bulaşır. Hastalığın bu şekilde insandan insana bulaşması için 1 metreden daha az yakınlık gereklidir.
W- Hastalığın tedavisi var mıdır?
Ö.E.- Coronavirusların ilacı ve aşısı henüz yoktur. Bu nedenle destekleyici tedaviler önemlidir. Hasta olan kişilerde hastanelerde gerekirse yoğun bakım ünitesine alınarak destek tedaviyle izlenmektedirler.
W- Hastalıktan nasıl korunulabilir?
Ö.E.- Korunmada şimdilik en etkili yöntem hasta kişilerle temas etmekten kaçınmaktır. El yıkama en önemli önleyici tedbir olarak öne çıkmaktadır.
Hastalığın kaynağı olan Çin’den dünyanın diğer bölgelerine yayılmasını engellemek için Wuhan’da toplu taşıma araçları kullanımı yasaklanmış, şehirden giriş-çıkışlar durdurulmuş, maske kullanım zorunluluğu getirilmiştir. Ancak yine de 31 Ocak itibariyle Çin’in tüm bölgelerine yayıldığını söyleyebiliriz.
Ülkemizde son 14 gün içinde Çin’e bizzat seyahat etmiş olan veya seyahat etmiş biriyle yakın teması olan kişiler, ateş, öksürük, solunum sıkıntısı gibi belirtileri olursa mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdırlar.
CDC, ECDC ve DSÖ zorunluluk olmadıkça Çin’e gidilmemesi konusunda uyarı yapmıştır.
Dünya Sağlık Örgütü, 30 Ocak 2020 itibariyle Halk Sağlığı Acil Durumu ilan etmiştir;
(Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV) )
W- Sevgili Hocam çok önemli bir konu olan “coronavirus” hakkında değerli görüşlerinizi paylaştığınız için çok teşekkür ederiz.
