Bugün Mert Bebek Bekliyor, Yarın Siz Olabilirsiniz
Kızım arkadaşlarla kan vermeye gideceğiz dedi. Arkadaşlarının yeğenine Ege Üniversitesi hastanesinde akut miyelosit lösemi tanısı konulmuş. 21 aylık Mert bebek uygun ilik bekliyormuş. Onları sadece kan veren değil, başka ne yapabiliriz telaşı içinde gördüm.
Bebeğin amcası yeğeni için seferber olmuş. Yakın çevresini kan vermeye organize etmiş. Verilen kanlardan birinin Mert bebek ile uyumlu çıkması halinde, uyumlu çıkan kişiden kemik iliği alınacak. Kemik iliği lokal anestezi altında genellikle kalça kemiğinden alınmakta ve biraz ağrı dışında herhangi bir yan etkisi bulunmamakta.
Doku nakillerinde öncelikle kişinin en yakın akrabalarından kan örneği alınıp, uyumluluk derecesi kontrol ediliyor. Uyumlu çıkmaması halinde ilik bankasına başvuruluyor. Buradan da uyumlu kan örneği çıkmaz ise aileyi sıkıntılı bir bekleyiş süreci bekliyor. Aile ulaşabildiği her türlü haberleşme yöntemi ile ilik arayışına çıkıyor diyebiliriz.
İlik nakli için verilen kan sadece Mert bebek için değil, ilk nakli bekleyen diğer hastalar için de bir umut oluyor. Kan numunesi veren kişilerin, kan bilgilerinden bir veri bankası oluşuyor ve hangi hastaya uyar ise o hasta için vericinin kapısı çalınıyor. Daha önce kan vermiş ve gönüllülük sözleşmesi imzalamış olmanızın bağlayıcı bir tarafı yok. Yani sonradan vaz geçmek mümkün.
Siz bugün bu kanı vererek, kulağı gözü gelecek haberde olan bir aileye umut oluyorsunuz. Ne kadar çok kişi verir ise, o kadar çok umut ve ailenin “biz elimizden geleni yaptık” diyebilmesinin bir tuğlası oluyorsunuz. Az şey mi…
İlik veya diğer organların kime ne zaman gerekli olacağı belli olmaz. Deyim yerinde ise her birimiz birer organ nakli adayıyız. Bu nedenle toplumun bu konuda duyarlı olması gerekiyor. Hele ilik nakli gibi vericide herhangi bir eksiklik oluşturmayan dokular konusunda vatandaşların daha gönüllü olmaları beklenir.
Kemik iliği vericilerinde kan grubu gözetilmiyor, sürekli bulaşma potansiyeli olan hepatit, Aids gibi bazı bulaşıcı hastalıkları geçirenler veremiyor, ancak örneğin Korona geçirmiş olmak ilik vermeye mani değil. Yakın dönemde kan vermiş olmak, ameliyat geçirmiş olmak, sigara kullanıyor olmak verici olmaya mani değil. Bu konular kan alınmadan önce ayrıntılı sorgulanıyor, hatta tetkik ediliyor.
Daha ayrıntılı bilgiye “kanver.org” adresinden ulaşılabilir. Bu siteden online randevu alınarak, verilen randevu kodu ile sokağa çıkma yasağı olan günlerde bile kan verilebiliyor.
Ya da doğrudan bir Kızılay şubesine başvurulabilir. Kızılay, kan ilik bankası oluşturmanın önemli bir bileşeni. Görevli personel bu konuda bilgili ve deneyimli. Diğer taraftan özel veya kamu bir hastaneye başvurmanız halinde prosedürleri geçmeniz çok zor.
Dediğim gibi, başınıza gelir ve doku aramaya çıkmak durumunda kalırsanız, size uyan dokunun bankada hazır olmasının yolu şimdiden vermekten geçiyor.
Prof Dr Bülent Topuz
PAÜ KBB AD
