Merhaba Sevgili Dostlarım,
İş hayatında ortak olmakla, aile hayatında kardeş olmanın birbirine yakın kavramlar olduğunu düşünüyorsanız? Çok doğru bir yerdesiniz! İlgileriniz için, en içten teşekkürlerimi sunuyorum!
Ekonomi Dünyasının çok ünlü dergilerinden gelen röportaj teklifini değerlendirdikten sonra; konuştuğumuz konuları sizlerle de paylaşmak düşüncesiyle bu makaleyi kaleme almaktayım.
Aşağıda, sorular ve cevapları yer alıyor…
1) Gelişmekte olan şirketlerde, Aile/Ortaklık Anayasası; kurumsallaşma için, neden önemli?
Aile Anayasası; bir işletme veya şirket sahibi olan ailenin, tüm üyeleri ile şirket paydaşlarının, birbirleriyle nasıl bir etkileşim ve de kurumsal iletişim içerisinde olması gerektiğini belirleyen stratejik planların, gelecekte ailenize ve şirketinize zarar verebilecek olası çatışmaları da çoğu zaman önleyebilecek şekilde, işletmeyle birlikte aile kavramının da, kişilerden bağımsız olarak kurumsallaşması adına, ticaret kanunları ve hukuki sistemlere göre düzenlenerek, yazılı hale getirilmiş şeklidir. TTK da özel bir maddesi olmamakla birlikte, uygulamada örnekleri çoktur!
2) Aile/Ortaklık Anayasasındaki, bölüm ve maddeler de; hangi kararlar ön plana çıkıyor?
Aile/Ortaklık Anayasaları, şirketin özel hissedar yapısına göre, genellikle 7 Ana Bölüm halinde ve 50 Maddeden ile oluşmaktadır. Özellikle aileler veya şirket ortakları için, karar verilmesi gereken özel konu başlıkları da, bu bölümler arasında şu şekilde yer alır.
“Genel Hükümler” ve “Aileye/Şirkete İlişkin Hükümler” başlığını taşıyan Birinci ve İkinci bölümde; Anayasa’nın gerekçesi, ana amacı, ailenin/şirketin misyonu, değerleri, aile/ortaklar arasındaki ilişkiler, iyi niyet, samimiyet ve centilmenlik yaklaşımı yer almaktadır.
“Aile – Şirket İlişkilerine Dair Hükümler ve Çalışma İlkeleri”nin ele alındığı Üçüncü bölümde ise; ileride aile şirketlerinde yararlı olabileceği düşünülen yeni aile üyelerinin eğitimleri ve de kariyer planlamaları, en yeni aile üyelerinin şirketlerdeki çalışma hayatlarının başlangıcı, tam profesyonel yönetim ilkeleri, aile üyesi üst düzey yöneticiler, aile üyelerinin çalışma hayatını sonlandırması, fert / aile yaşamlarıyla – işletmelerin sınırları, aile ve şirket amaçlarının ayırımı, personel’e genel yaklaşım, üst ve orta düzey profesyonel yöneticilere ilişkin düzenlemeler ile şirkette görev alan tüm aile üyelerinin uymaları gereken, özel ve genel kurallar ele alınır.
Anayasa’nın Dördüncü bölümü; Aile servetinin yönetilmesine, gelecek kuşaklara, bağımsız ve farklı iş yapmaya, rekabet kurallarına, Yönetim Kurulu yapılanmasına, Genel Müdür + CEO + Murahhas Aza pozisyonlarına, Bağımsız Yönetim Kurulu Üyelerine, Aile/Ortaklar Konseyi ile Konseyin Üyelerine, Aile Konseyi Başkan ve de Başkan Yardımcılarına, Aile Konseyinin Şirket Yönetimi ve Yönetim Kurullarıyla çalışma şekillerine ve de görevlerine ilişkin hükümlerin yer aldığı “Kurumsal Yönetim ve İdari Yapılanmaya Dair Hükümler”e ayrılır.
“Mülkiyet Hakkına İlişkin Hükümler” başlığını taşıyan Beşinci bölümdeki hükümler ise; Aile şirketinin mülkiyet yapısı ve bu yapıda meydana gelebilecek değişikliklere yönelik aile içi düzenlemeleri, hisse devirlerini, imtiyazlı hisseleri ve intifa haklarını, içermektedir.
Altıncı bölümde “Aileye Özel Konular ve Uyuşmazlıklara Çözüm Üretilmesi” ile gelecek nesil ve iletişime yer verildikten sonra, Yedinci ve son bölümde ise “Anayasasının Güncellenmesi ve Yürürlüğe Girmesi / Noter + Genel Kurul + Ana Sözleşme + İç Yönerge” detayları yer alır!
Bu maddelerin tüm alt açılımları, aileye veya ortaklara göre, özel olarak yapılandırılıyor!..
3) Aile/Ortaklık Anayasasının oluşum sürecinde yaşanan zorluklar neler?
Oluşum sürecindeki en büyük sorunlar; aile üyelerinin ve aileye daha sonradan katılanların, birbirlerine olan güven duyguları ve işin geleceğine olan inanç farklılıkları. Yani, aile üyeleri ile şirket yöneticilerinin, aynı yöne bakmaması. Ortak misyon ve vizyon ile ilgili görüş ayrılıkları. Kuşak problemleri. Herkesin aynı düşüncede olması ve aynı yöne bakması, elbette mümkün değil. Ancak önemli olan; ön yargı ve art niyet olmadan asgari müşterekleri tespit edebilmek!
4) Türkiye ve yurt dışındaki kurumları kıyasladığımızda, öne çıkan noktalar hangileri?
Dünyada bilinen en eski Aile Şirketleri Japonya’da. Bizde veya birçok ülkede Aile Şirketleri 3. veya 4. Kuşaklara devroldukları zaman, ciddi anlamda başarı olarak nitelendirilirken, dünyaca bilinen bu Japon Aile Şirketlerinde 10. Kuşak, hatta 13. Kuşak, yönetim görevini üstlenmekte!
5) Bu Aile/Ortaklık Anayasasının, kurumlara veya şirketlere sağladığı, uzun vadeli avantajlar?
Gerekli güncellemeleri zamanında yapılarak yaşamaya devam eden Aile Anayasalarının yararları, yönetimlerde özellikle 2. ve 3. Kuşaklar göreve gelmeye başladığı zaman hissedilir. Aile genişlemeye başlamıştır. Dışarıdan evlilik yoluyla katılımlar olmuştur. Sektörel iş alanları genişlemiştir. Aileye yeni şirketler dâhil olmuştur. İhracat ve ithalat seyahatleri başlamıştır. Servet büyümüştür. Kişisel egolar ön plana çıkmıştır. Kraldan çok kralcılar türemiştir! J
Tabii, tüm bunların aksine gelişmeler de yaşanabilir. Yaşandıktan sonra da; pasta küçülmeye başlar ve rekabet dünyasında çeşitli tatsızlıklarda ortaya çıkabilir. (Hiç yaşanmaması dileğiyle)
İyi bir uzman tarafından hazırlanan ve şirketle ilgili veya ilgisiz 18 yaşından büyük tüm aile üyeleriyle 1/1 görüşmelerle hazırlanarak güncellenen Aile Anayasaları; yaşanabilecek bu tür aksaklıklarda, stratejik yol haritaları ortaya koyarak, sorunlara uzun vadeli çözüm üretebilir!
6) Konu ile ilgili sizin, paylaşmak istediğiniz önemli detaylar?
Yaklaşık 50 yıllık çalışma hayatımın ilk 30 yılını Şirket Sahibi, 2000’li yılların başından itibaren son 20 yılını da Birleşmiş Milletler – Küresel İlkeler Sözleşmesi ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk Uzmanı + Genel Koordinatör + Yönetim Danışmanı olarak, yaşantıma devam ederken; Aile Anayasası konusunda yaptığım, eğitim çalışmalarında ve webinar röportaj programlarındaki soru/cevap bölümünde şu soru sorulduğunda, çalışmanın amacına ulaştığını hissediyorum.
“Aile Anayasasının maddelerine uymazsak rafa kalkmış oluyorsa, hiçbir bağlayıcılığı da yok demektir! O zaman ne diye yapılıyor ki?” şeklindeki, bu sorunun cevabı ise şöyle…
“Öncelikle ilgileriniz için çok teşekkürler. Aile Anayasaları; O Aileye özel yapılan “Stratejik Eğitim + Sunum + Anket” çalışmaları sonucu, şirketle ilgili tüm aile üyeleri ile mutlaka asgari müşterekte mutabık kalındıktan sonra yazılıp imzalandığından, maddelere uymamazlık pek söz konusu olmuyor. Ayrıca; Noter Tasdiki + Yönetim Kurulu Kararı + Genel Kurul Kararı + Ana Sözleşmeye İlave + Şirket İç Yönergesinde Yayın da, Aile Anayasasına uyulması için yeterli bir zorunluluk oluşturuyor. Ancak, bahsettiğiniz şekilde kullandığım tanımlamayla, uymamanın TTK’na göre cezai bir yaptırımı olmadığını kastederek, konuya dikkat çekmek istemiştim.”
Sorular ve verdiğim cevaplar böyle!
Şimdiye kadar hazırladığımız Aile/Ortaklık Anayasalarının, birçok şirkette başarıya ulaştığını ve anayasa kurallarına uyulduğu takdirde, problemlere kalıcı çözümler ürettiğini gördüm!..
Bu tür şirket anayasalarının en önemli detaylarından biri, yukarıdaki 2. Sorunun devamında saklı. Dikkat ettiyseniz Aile/Ortaklık Anayasaları, şirketlerde zaten mevcut olan “Yönetim Kurulu”na ilave olarak, yönetim kurullarının daha da üzerinde sorumluluk alacak olan “Aile/Ortaklar Konseyi” kavramını dile getiriyor. (Sn. Ali Rıza Kılıç’a özel teşekkürler!)
Bildiğiniz gibi Yönetim Kurullarında; ortaklar, hisseleri oranında söz sahibi!
Aile/Ortaklar Konseyinde ise; konseye üye olarak kabul edilen herkesin 1 oy’u var!..
Konuya ilgi duyan bir kişi olarak, şu anda; sizin de, aklınıza birkaç soru geldiğinden eminim!
Eğer, bir aile şirketi üyesi veya bir şirket ortağı iseniz, bu soruların;
*) Şimdiye kadar kaç şirkete, Aile/Ortaklık Anayasası hazırladınız?
*) Bir örnek görebilir miyiz? (Ki – Mümkün değil!..)
*) Önemli referanslarınızı öğrenebilir miyiz?
*) Hazırlık süresi ve fiyat kaça olur?
Şeklinde olabileceğini, tahmin ediyorum!
Bunların cevapları için; ben de, “Size özel olarak, görüşebiliriz” demek istiyorum… J
Turkuaz Medya – Dergi Grubu / !nbusiness ve Sn. İpek Alpkökin Olgunsoy’a çok teşekkürler!
Daha mutlu bir gelecek için…
Sevgi ve saygılarımla
ALİ RIZA DEĞER
iletişim
[email protected]
