Türk Toraks Derneği 31 Mayıs Dünya Tütünsüzlük Günü Basın Bildirisi “Üretiminden Kullanımına Dünyayı Tehdit Eden Tütün”
Tütün yetiştirmek, üretmek ve kullanmak; oluşturdukları kimyasallarla, zehirli atıklarla, mikroplastiklerle, sigara izmaritleriyle, e-sigara atıklarıyla suyumuzu, toprağımızı, sahillerimizi, şehirlerimizi kısacası dünyamızı zehirlemektedir.
Sigara izmaritleri ve diğer tütün ürünü atıkları (TÜA), dünya çapında kentlerde ve plajlarda en yaygın olarak toplanan çöp maddeleridir. TÜA, tütün ürünlerinde bulunan tüm toksinleri, nikotinleri ve kanserojenleri, ayrıca plastik filtreyi içermektedir. Toksisite çalışmaları, sigara izmaritlerinden sızan bileşiklerin tuzlu ve tatlı suda yaşayan mikroorganizmalar ve balıklar için toksik olduğunu göstermektedir. Her yıl içilen tüm sigaraların ne yazık ki üçte ikisinin çevreye atıldığı görüldüğünden, bu atık ürünlerin potansiyel toksisitesinin bilinmesi ve bu durumun önlenmesi kritik öneme sahiptir.
Dünya çapında tüketilen yıllık 6 trilyon sigaranın, tahmini 4,5 trilyonu her yıl izmarit olarak çevreye bırakılmaktadır. 2011 yılında Amerika Bileşik Devletleri’nde sigara tüketiminden kaynaklanan atığın yaklaşık 49,8 milyon kilogram ağırlığında olduğu ve bunun kalan tütünün, atılan paketlerin, çakmakların, kibritlerin, puro, e-sigara ve dumansız tütün gibi diğer tütün ürünlerinin ağırlığını içermediği bildirilmiştir.
Her yıl tütün yetiştirmek için 600 milyon ağaç kesilmekte, yaklaşık 3.5 milyon hektar alan yok olmaktadır. Büyüyen tütün üretimi, özellikle gelişmekte olan ülkelerde ormansızlaşmaya yol açmaktadır. Tütün endüstrisi yıllık 84 megaton karbondioksit eşdeğeri sera gazı katkısı ile iklim krizini körükler, kaynakları israf eder ve ekosistemlere zarar verir. Tütün tüketiminin azaltılması, yalnızca doğrudan sağlıkla ilgili kazançlar değil, tüm sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmak için kilit nokta olarak tanımlanmalıdır. Bu nedenlerle Dünya Sağlık Örgütü, Dünya Tütünsüz Günü için 2022 küresel kampanyasını “Tütün: Çevremize Tehdit” olarak duyurmuştur. Kampanya ile tütünün ekim, üretim, dağıtım ve atık gibi çevresel etkileri hakkında farkındalık yaratmak ve tütün kullanıcılarına bırakmaları için fazladan bir sebep daha vermek amaçlanmıştır.
Tütün kullanımı her yıl dünya genelinde 8 milyon insanın ölümüne neden olmaktadır. Tütün, sigara içmeyen ancak pasif içici olanlarda da birçok hastalığa ve ölüme neden olmaktadır. İkinci el duman maruziyeti (pasif içicilik) yılda 1,2 milyon insanın ölümüne yol açmaktadır. Tüm çocukların yaklaşık yarısı tütün dumanıyla kirlenmiş hava solumakta ve her yıl 65 bin çocuk pasif içiciliğe bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Hamileyken sigara içmek, bebekler için yaşam boyu çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Sadece sigara değil, ısıtılmış tütün ürünleri ve elektronik sigaralar da tütün içerir ve kullanıcılarını kanser yapıcı ve sağlığa zararlı toksik gazlara maruz bırakır.
Tütüne bağlı ölümlerin çoğu, tütün endüstrisinin yoğun reklam ve pazarlama taktiklerinin hedefi olan düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana gelmektedir. Tütün kullanımı, dünyamızın zaten kıt olan kaynaklarını tüketmekte ve kırılgan ekosistemler üzerinde olumsuz etki göstermektedir. Tütün üretiminin çoğu gelişmekte olan ülkelerde olduğundan, bu ülkelerin ekosistemleri daha fazla tehlike altındadır. Ne yazık ki çevresel yük, bununla en az başa çıkabilen ülkelere düşmekteyken; ekonomik kârlar ise yüksek gelirli ülkelerde bulunan ulus ötesi tütün şirketlerine kalmaktadır.
Hava kirliliğinin yanı sıra, tütün kullanımı düşük ve orta gelirli ülkelerde çok büyük halk sağlığı yüküne neden olan bir diğer önemli risk faktörüdür. Hem hava kirliliğinin, hem de sigara içmenin bireysel etkileri geniş çapta çalışılmış olmasına rağmen, bunların ortak etkilerine ilişkin literatür azdır. Tütün kontrolü savunuculuğu ile birleştirilmiş çevre savunuculuğu, sigara izmaritleri ve diğer tütün ürünü atıkları sorunlarına etkili bir yaklaşım olabilir. Nasıl ikinci el dumana maruz kalmanın çevresel sağlık tehlikesini önlemeye yönelik kamuoyu harekete geçirilerek sayısız düzenlemeler yapıldıysa, TÜA’ nın çevresel yükünü önlemeye yönelik etkili politikaların uygulanması amacıyla çevre gruplarıyla birlikte benzer bir savunuculuk da gerekli olacaktır.
Tütün kontrol savunucuları, çevre sağlığı savunucularıyla birlikte sağlıklı bir dünya için tütün ve tütün ürünlerine karşı mücadele etmelidirler. TTD Tütün Kontrol Çalışma Grubu ile TTD Çevre Sorunları ve Akciğer Sağlığı Çalışma Grubu olarak “Sürdürülebilir bir gelecek için dumansız, tütünsüz bir dünya diliyoruz”.
Türk Toraks Derneği
Kaynaklar:
- Novotny T.E., Slaughter E. Tobacco product waste: an environmental approach to reduce tobacco consumption. Current environmental health reports, 2014;1(3), 208-216.
- Litter Free Planet. Exposing the butts. 2009. http://www.litterfreeplanet.com/id6.html. Accessed May 2011.
- Tynan MA, McAfee T, Promoff G, Pechacek T. Consumption of cigarettes and combustible tobacco—United States, 2000–2011. MMWR. 2012;61:565–9.
- https://toraks.org.tr/site/community/news/10702
- https://www.who.int/news/item/13-12-2021-protect-the-environment-world-no-tobacco-day-2022-will-give-you-one-more-reason-to-quit
- https://www.who.int/campaigns/world-no-tobacco-day/2022
- https://theunion.org/our-work/tobacco-control
- Wong CM, Ou CQ, Lee NW, Chan KP, Thach TQ, Chau YK, et al. Short-term effects of particulate air pollution on male smokers and never-smokers. Epidemiol 2007; 18: 593–8.CrossRefGoogle ScholarPubMed
- Pope CA, Burnett RT, Thurston GD, Thun MJ, Calle EE, Krewski D, et al. Cardiovascular mortality and long-term exposure to particulate air pollution epidemiological evidence of general pathophysiological pathways of disease. circulation. Circulation 2004; 109: 71–7.Google Scholar
- Novotny TE, Lum K, Smith E, Wang V, Barnes R. Cigarettes butts and the case for an environmental policy on hazardous cigarette waste. Int J Environ Res Public Health. 2009;6:1691–705.
- http://www.no-smoke.org/goingsmokefree.php?id=519
