Mutluluk Nedir?
Mutluluk geçmişten günümüze sürekli tartışılan, insanların her zaman kavramsallaştırmaya ve anlamlandırmaya çalıştığı bu yüzden de farklı farklı tanımlamalara sahip bir kavramdır. Bütün bu farklı tanımlama ve sınıflamaların asıl sebebi aslında mutluluk kavramının net ve kesin bir kalıba sığmamasından kaynaklanmaktadır. Çünkü her bir bireyin mutluluğuna etki eden çeşitli faktörler bulunmaktadır. Örneğin; kimi insan arkadaşları ile vakit geçirdiğinde kimisi ise kendi başına daha mutludur, kimisi spor yaparken kimisi ise yeni yerler keşfederken mutludur. Bu çerçevede bakıldığında Tarhan, bireylerin mutlu olmaları için dünyayı değiştirmek yerine kendilerine odaklanıp kendilerini değiştirmelerinin yeterli olacağını düşünmekte, dolayısıyla mutluluğun her bir bireyin kendi yaşamına ait olduğunu söylemektedir (Tarhan, 2005 akt; Söyler, Gacar ve Altungül, 2022)
Özgüven Nedir?
Özgüven kişinin hayat içerisinde kendisine karşı olumlu duygular beslemesine ve böylelikle yaşam üzerindeki doyum oranını artırmasına yardımcı olan benlik kavramıdır. (Terlemez, 2019) Özgüven düşük veya yüksek olmasına etki eden en önemli faktör bireyin kendisidir. Yani birey kendisini nasıl görüyorsa özgüveni de bununla paralel bir ilişkiye sahiptir. Özgüvenin seviyesi belirlenirken kriter olarak bireyin olmak istediği kişi çok önemlidir. Eğer bireyin olmak istediği birey ile şu anda olduğu kişi arasında olumsuz düzeyde bir ilişki varsa özgüven düşük, olumlu düzeyde bir ilişki varsa özgüveni yüksektir.
Özgüven ve Spor İlişkisi
Çevremize baktığımızda mutsuz hisseden, aşk hayatında hayal kırıklıkları ile karşılaşan ve özgüveni düşük bireylerin çeşitli spor dallarına yöneldiğini görmekteyiz. Hatta bu spor dallarından en öne çıkanı erkekler için “body building”dir. Genellikle erkeklerin yaşadıkları travmatik bir olaydan sonra gitmiş oldukları fitness salonları gün geçtikçe artmaktadır. Bu duruma sebep olan etmenler hem psikolojik hem de fizyolojiktir. Psikolojik kısmı aslında evrimsel olmakla birlikte erkeklerin daha kaba, kaslı göründükleri zaman kendilerini daha iyi ve güzel hissetmelerine sebep olmaktadır ki buna etki eden en önemli faktörlerden birisi kadınların erkeklerde aradıkları “güzel bir vücut yapısına sahip olmak” özellikten kaynaklanmaktadır. Fizyolojik kısmı ise bireylere mutluluk veren serotonin ve dopamin hormonlarıdır.
Sporun bireylere verdiği mutluluk ve özgüvenle ilgili yapılmış bazı çalışmalar aşağıda verilmiştir:
- Kanada’da ortaokul öğrencilerinin fiziksel olarak daha aktif olan kız ve erkek çocukların özgüvenlerinin yapmayanlara oranla daha yüksek olduğu bulunmuştur.
- İsviçre’de bir çalışma Spor kulüplerine rol alan ergenlerin, sosyal olarak daha iyi uyum sağlamak, daha az endişeli hissetmek ve genel olarak yaşamlarından daha memnun olmak dahil, refah seviyelerinin yüksek olduğunu tespit ettiler. (Bailey R, 2014 akt; Terlemez, 2019).
Spor ve Mutluluk İlişkisi
Spor yapmak bireyleri neden mutlu eder? Sorusunun birçok cevabı bulunmaktadır. Bunlardan akla ilk geleni hormon seviyelerindeki değişikliktir. Bu hormonlardan en önemli iki tanesi serotonin ve dopamindir. Bu hormonların eksik veya fazla olması bizlerin mutluluk ve özgüven düzeylerini etkilemekte ve bizleri bazı arayışlar içerisine sokmaktadır.
Dopamin Ve Serotonin Kavramları
Dopaminin, hareket ve davranışların kontrol edilmesinden uyku ve ruh halinin düzenlenmesine kadar etki ettiği birçok alan bulunmaktadır. Dopamin eksikliğinde bireylerin ruh hallerinde dalgalanmalar, keyifsizlik, umutsuzluk gibi olumsuz sonuçlar doğurabilecek durumlar ortaya çıkmaktadır (Ermiş, 2017 akt; Terlemez, 2019). Serotonin beyinde bulunan farklı bölgelerin birbiri ile bağlantı kurmasında çok önemli bir madde olmakla birlikte bu hormondaki değişiklikler saldırganlığa, depresyona ve anksiyeteye yol açabilmektedirler.
Uzun süreli yapılan kardiyo egzersizleri ile serotonin üretilir ki bu depresyon halini ortadan kaldırmakla birlikte size özgüven verir. Dopamin ise ruh halinizi geliştirerek beyinde zevk veren duyguların oluşmasına sebep olur (Terlemez, 2019).
David J. Linden’e göre, Ph.D., “Psikoloji Bugün” adlı bir makalede, hayvan testlerinin sonuçları dopamin salınımını artırdığını göstermektedir. Aynı zamanda Nöropsikofarmakolojide yayınlanan bir çalışmada fiziksel aktivitenin beyin serotoninin artırdığı mekanizmalar olduğu ortaya konuldu; bununla birlikte, aerobik egzersizin artan beyin serotonin düzeyleriyle ruh halini iyileştirdiği görülmüştür. (Mcnary T, ty akt; Terlemez, 2019)
Sonuç olarak: Yaşamımızda karşılaştığımız olumsuz olaylar bizlerin başta depresyon olmak üzere birçok psikolojik rahatsızlıkla karşılaşmamıza neden olmaktadır. İçinde bulunduğumuz olumsuzlukların ortaya çıkmasında da ortadan kaybolmasında da vücudumuzda bulunan hormonların büyük etkisi vardır. Bu yüzden spor aktivitelerinde bulunmak hormon düzeylerimize etkilemekte ve dolayısıyla bizlerin özgüven ve mutluluk düzeylerini olumlu düzeyde etkilemektedir.
Hazırlayan: Selman Durukan
www.sinirbilim.org/sporun-mutluluk-ve-ozguven/
