‘Ev tozu’ olarak bilinen Akar ve Mayt, eklem bacaklı olan canlılar. Ancak mikroskopla görülebiliyor. Özellikle sıcak ve nemli ortamlarda hızla çoğalırlar. Akarlar, sıklıkla zeminde çökmüş halde durur ve yürümekle, hareketle kolayca havaya karışırlar. En çok da, halı, koltuk, yatak ve tüylü veya kirli ortamları severler. Çocuk Alerji ve Astım Akademisi Derneğinin Muğla’da düzenlediği 15’nci Çocuk Alerji ve Astım Kongresine katılan Doç. Dr. Oktay Alver ev tozlarına dikkat çekti. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi olan Doçent Doktor Oktay Alver, kapalı ortamların sık sık havalandırılması gerektiğini belirterek, ev tozlarının neden alerji yaptığını ve alınması gereken önlemlerle ilgili soruları cevapladı.
EV TOZU NEDİR ?
0,01–150mm çapında. Ev tozunda alerjiye neden olabilen canlıların yanı sıra bu akarlara besin olabilecek cansız maddeler ve canlılar bir arada bulunmaktadır. Canlı olarak; akarlar, polenler, böcekler, mantar sporlarını, cansız olarak da evcil hayvan tüyleri, iplik, doğal lif ve deri döküntüsü içermektedir. Ev tozu akarlarının direkt kendileri değil, öldükten sonra çürüyen vücut ve dışkı parçacıklarının toz haline gelmesi alerjiye neden oluyor. Ve o tozlar, hava yoluyla alındığında solunum yollarında, deriye temas ettiğinde deride, yiyeceklere bulaştığında sindirim sisteminde alerjiye neden olmakta. Ve hava yolu kaynaklı alerjilerin yüzde 50’sini ev tozu akarları ve polenler oluşturmakta.
EV TOZU NEDEN ALERJİ YAPIYOR ?
Ev tozu akarlarının içermiş olduğu enzimleri solunum yolu hücrelerini bozarak, alerjenin vücuda girmesine neden oluyor.
AKAR NEDEN EŞYALARI, HALIYI, YORGANI, PERDEYİ, KOLTUĞU, YASTIĞI, MOBİLYAYI, HATTA KİTABI, OYUNCAĞI, BİBLOLARI MESKEN TUTUYOR ?
İnsanlarda alerjiye neden olan akarlar, insanların deri döküntüleri, mantar, bakteriler ve kendi dışkısı ile beslenmekte. Ev tozu akarları özellikle yaşamaları için gerekli olan %75 nem düzeyinin ve 25°C sıcaklığın, beslenebileceği besin maddelerinin bulunduğu ortamları çok severler ve burada hızlı çoğalırlar. Dolayısıyla ev içinde de bu ortamlar genellikle binaların zemin katlarında bulunup duvardan duvara halıyla kaplı, gerektiği gibi havalandırılmayan insanların bir arada oturdukları odalar, yatak odaları (özellikle yatakların dikiş yerleri, çarşaflar) ev tozu akarlarının gerek canlı gerekse ölmüş ve çürümüş (toz haline gelmiş) vücut parçaları ve dışkılarının en fazla bulunduğu yerler. Ev tozu akarları öldükten sonra çürüyen vücut parçaları ve dışkı parçacıkları toz haline gelerek hava yoluyla perdelerin, mobilyaların, kitapların ve bibloların üzerinde yerleşebilmekte. Aynı zamanda çürümüş vücut parçaları ve dışkı parçacıkları gerek direkt gerekse hava yoluyla halıyı, yorganı, koltuğu, yastığı, oyuncağı da mesken tutabilmektedir.
ÇOCUKLARI AKARLARDAN KORUMAK İÇİN NELER YAPMALI ?
Evin güneşli saatlerde sık sık havalandırılarak nem (kuru havada, özellikle nem oranı %50’nin altına indiğinde ev tozu akarları yaşayamaz) azaltılmalı. Yatak takımları haftada en az bir kez değiştirilmeli ve çamaşır makinesinde 70 ⁰C’de yıkanmalı. Çocuk odalarında mümkün olduğunca az eşya bulundurulmalı. Kitap, biblo, oyuncak gibi eşyaları kapalı dolaplarda muhafaza edilmeli. Akarların yoğun olarak yaşayabileceği pelüş ve tüylü oyuncaklar uzaklaştırılmalı. Kalın veya ağır perde yerine ince tül veya stor perde tercih edilmeli. Halı mümkünse kaldırılmalı yerine küçük ince kilim kullanılmalı. Kullanılan yatak, yastık ve yorgan yün, kaz tüyü veya kuş tüyü olmamalı, mümkünse akar geçirmeyen tıbbi özel kılıflarla kaplanmalı. Ev tozu akarı alerjenlerinin uzaklaştırılması için tüm ev haftada en az bir kez yüksek vakumlu veya HEPA filtreli bir elektrik süpürgesi ile temizlenmeli. Temizlik sırasında alerjik birey odada bulunmamalı, temizlik sonrası hafif nemli bir bezle eşyaların tozu alınmalı. Evde evcil hayvan bulundurmamaya özen gösterilmelidir. Çocuklara her türlü kumaştan (pelüş bebek, tüylü kumaştan yapılmış oyuncaklar vb.) yapılmış oyuncaklar alınmamalı.
AŞI VAR MI?
Ev tozu akarlarına karşı aşı olarak alerjen spesifik immünoterapi uygulaması bulunmaktadır. Aşı ile kişide doğal enfeksiyon taklit edilerek doğal bağışıklığa benzer bir yanıt oluşturularak kişinin korunması amaçlanmakta. Aşı yapıldıktan 3-5 yıl süreyle %70-80 korunma elde edilebilmekte.
