Vücudumuz, yaşamımız için hayati önem taşıyan trilyonlarca bakteriye ev sahipliği yapıyor ve bu bakterilerin çoğu bağırsakta bulunuyor. Peki her antibiyotik aldığımızda vücudumuzun bu önemli kısmına kalıcı olarak zarar mı veriyoruz?
Imperial College London’da kolorektal cerrahi uzmanı James Kinross, bağırsak mikrobiyomunu “mikrobiyotik yaşam formlarından ve vücudun içinde kendilerini sürdürmek için ihtiyaç duydukları her şeyden oluşan karmaşık bir ağ” diye tanımlıyor.
Bağırsak mikrobiyomu, bağışıklık sistemini düzenleyerek ve sindirime yardımcı olarak sağlığımızı korumada önemli bir rol oynuyor. Ancak uzmanlar antibiyotiklerin bağırsak mikrobiyomlarımıza yönelik en büyük tehditlerden biri olduğu görüşünde.
Bakteriyel enfeksiyonları tedavi etmek ve önlemek için yaygın olarak kullanılan antibiyotikler, modern tıbbın temel taşları arasında. Fakat vücudumuzdaki enfeksiyona neden olan bakterileri hedef alma sürecinde bu ilaçlar yanlışlıkla diğer önemli bakterileri de yok edebiliyor.
2000-2015 yılları arasında küresel antibiyotik kullanımının yüzde 65 oranında arttığı düşünülüyor.
Bilim insanları, antibiyotiklere giderek artan bağımlılığımızın sağlık üzerindeki etkileri konusunda endişeli.
Bu endişe iki yönlü: Hem bağırsak mikrobiyomumuza verilen hasar, hem de antibiyotiğe karşı artan bakteri direncinden korkuluyor.
ABD’nin St Louis kentindeki Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde laboratuvar ve genomik tıp profesörü olan Gautam Dantas, “Antibiyotikler bağırsak mikrobiyomumuzu oluşturan karmaşık ekosistemi bozuyor ve bunu yaparak hayatta kalan bakterilerin dirençli genlerini patojenlere aktarma riskini artırıyor” diyor.
Bağırsağın sağlığı için bakteri popülasyonunun çeşitli olması son derece önemli. Ancak antibiyotikler, doğrudan enfeksiyona neden olan patojenik bakterileri öldürecek kadar seçici olamadığı için bakterilerin tümünü hedefliyor.
Dantas, “(İlaçların) kasıtsız etkileri de var. Yabani ot enfeksiyonundan kurtulmaya çalıştığınız bir ormanı düşünün. Antibiyotik kullanarak iyi ve kötü otların tümünü öldürecek şekilde ormanın tamamını imha ediyorsunuz” diye konuşuyor.
Bilim insanları, enfeksiyon geçiren ve ardından antibiyotik tedavisi gören kişilerin mikrobiyomlarını geriye dönük olarak incelediklerinde, mikrobiyom çeşitliliğinin birkaç ay içinde büyük ölçüde düzeldiğini tespit ediyor.
Ancak Dantas, bazı kişilerde iyi bakterilerin hiçbir zaman geri dönmediğini söylüyor.
Antibiyotiklerin Bağırsak Mikrobiyomu Üzerindeki Etkisi
Antibiyotik tedavisi, var olan mikrobiyota türlerinin kompozisyonunu ve büyüklüğünü değiştirir. Genel olarak, antibiyotikler tür çeşitliliğini azaltır ve önemli fonksiyonel taksonların kaybını içerir, bu da metabolizmada kaymalara neden olur, bağırsakların kolonizasyona duyarlılığını artırır ve bakteriyel antibiyotik direncinin uyarılmasına neden olur.
Gastrointestinal mikrobiyota üzerinde terapötik veya profilaksi amaçlı kullanılan antimikrobiyal ilaçlar mikrobiyal dengede bozulmalara neden olmaktadır. Mikrobiyotanın ekolojisindeki bu denge eksikliğinin yanı sıra bu değişikliklerin boyutu ilacın doğasına ve farmakokinetik profiline bağlıdır.
Impact of antibiotics on the human microbiome and consequences for host health
