Aşı sayısı arttıkça hastalıkların ve bunlara bağlı komplikasyon ve ölümlerin azalacağı düşünülebilir ama bunun doğru olmayabileceğini gösteren, “endüstri ile menfaat münasebeti olmayan bağımsız uzmanlar tarafından” gerçekleştirilen önemli bir araştırma var (1).
USA kişi başına en çok sağlık harcamasını yapan ve 1 yaşından küçük bebeklere 26 aşı yapılan tek ülke olmakla beraber daha az aşı uygulanan 33 ülkede “bebek ölüm oranları (IMR)” USA’ dan daha düşüktür.
USA’ da 2 yaşına kadar 14 etkene ait toplam 26 doz, 6 yaşına kadar toplam 49 doz, 18 yaşına kadar ise 16 etkene ait aşılardan toplam 69 doz uygulanıyor. IMR, Singapur ve İsveç’ de USA’ dakinin yarısından azdır ve Japonya’ da 2.80’ in de altındadır ve CDC’ ye göre USA’ da durum daha da kötüleşmektedir.
Çok aşı daha az bebek ölümü demek değildir!
2009’ da 34 ülke içinde en düşük IMR sahip olan beş ülkede 1 yaşına kadar sadece 12 doz aşı yapılmakta iken bu oran USA’ da 26’ dır. Enfeksiyonlardan korunmada esas önemli olan temiz su, kanalizasyon, hijyen, uygun beslenme ve sağlık kuruluşlarına erişim gibi faktörlerdir.
Gambia’ da bebeklik çağında 22 doz aşı yüzde 91-97 oranında uygulanmasına karşılık IMR’ nin 68.8 ve 22 doz aşının yüzde 95-98 oranında uygulandığı Moğolistan’ da 39.9 olması, tek başına aşılamanın IMR’ ye etkisinin olmadığını gösterir.
Ani bebek ölümü sendromu (SIDS) ile aşılar arasında herhangi bir korelasyon olmadığını bildiren araştırmalar da bulunmakla beraber bazı bebeklerin SIDS’ a daha duyarlı olabileceği sonucuna varan araştırmalar da vardır (2, 3, 4).
Bu bilgiler, çocuk sağlığı ve ülkelerin genel gelişmişliğini gösteren en önemli ölçülerden biri olan bebek ölüm oranlarının (IMR) aşılama ile doğrudan bir ilişkisi olmadığının, hatta aşı sayısını artırmanın faydadan ziyade zarar getirebileceğinin açık ve net bir göstergesidir.
Daha çok aşı daha iyi koruma sağlamıyor
Daha çok aşı yapılmasının daha fazla koruma anlamına gelmediği, her sene grip aşısı yaptıranların beş senede bir yaptıranlara göre gribe daha çok yakalandıkları, iki sene arka arkaya grip aşısı olanlarda aşının etkinliğinin azaldığı da biliniyor (5, 6).
Hatta grip aşılarının bir pandemi çıktığında bırakın koruyucu olmasını daha “ölümcül grip vakalarına” yol açabileceği (Kanada fenomeni) de hem epidemiyolojik hem laboratuvar araştırmalarıyla gösterildi (7). Ünlü CIDRAP raporu, CDC’ nin 6 aylıktan büyük çocuklara her sene yapılmasını tavsiye ettiği grip aşılarının 2 yaşından küçüklerde etkili olduğunu gösteren yeterli veri olmadığını bildiriliyor (8).
Randomize kontrollü araştırmalar grip aşılarının çocuk astımlılarda da işe yaramadığı gibi astım krizlerini artırabileceğini de gözler önüne seriyor (9, 10).
Çocukluk çağının tabii enfeksiyonları birçok hastalığa karşı koruma sağlayabiliyor
Çocukluk çağında geçirilen enfeksiyonların bağışıklık sisteminin güçlenmesinde önemli rolü olduğunu, mikroplarla daha az karşılaşılmasının başka hastalıkların riskini artırabileceğini gösteren pek çok araştırma var.
Hijyen teorisine göre çocukluk çağında geçirilen enfeksiyonlar bağışıklığı kuvvetlendirerek astım, egzama, saman nezlesi gibi alerjik hastalıklara ve akut lenfoblastik lösemiye karşı koruma sağlıyor (11, 12).
Çocukken kızamık ve kabakulak geçiren erkeklerde kalp krizi yüzde 29 inme ise yüzde 17 daha az görülüyor. Her iki enfeksiyonu geçiren kadınlarda ise kalp krizlerine yüzde 17 inmelere ise yüzde 16 daha az rastlanıyor (13).
Epidemiyolojik olarak kabakulak geçiren kız çocuklarında yumurtalık kanserinin daha az görüldüğü bilinir. Yeni bir araştırmada bu korumanın iltihaplı tükürük bezinde kanserle ilişkili MUC-1 antijenine karşı oluşan antikorlarla ilgili olduğu gösterildi (14).
Gelelim neticeye
Prof. Dr. Alişan Yıldıran diyor ki:
“Basit bir çocukluk çağı hastalığı olan suçiçeği için aşı yapmak anlamsız ve üstelik tehlikelidir (vaccine virus shedding). Suçiçeği insanlarda hastalık yapan en önemli virüs ailesi olan herpesvirüslere karşı heterosubtipik immünite (çapraz bağışıklık da diyebiliriz) temin eder, bunun için adölesan çağından önce natürel olarak geçirilmiş olması gerekir. Bu tabii avantaj; adı geçen aşının yapılması yani, insan eli ile yok edilmekdedir, diğer mahzurları ise cabası! (15).
Kaynaklar:
1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3170075/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3496805/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1415136
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16231176
5. http://cid.oxfordjournals.org/content/59/10/1375.full#ref-6
6. http://jid.oxfordjournals.org/content/early/2014/11/21/infdis.jiu650.full.pdf+html
7. http://www.cbc.ca/news/health/flu-shot-linked-to-higher-incidence-of-flu-in-pandemic-year-1.1287363
8. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD004879.pub4/pdf/abstract
9. http://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.200309-1251OC
10. http://adc.bmj.com/content/89/8/734.full
11. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ijc.25752/full
12. https://en.wikipedia.org/wiki/Hygiene_hypothesis
13. http://www.atherosclerosis-journal.com/article/S0021-9150(15)01380-5/abstract
14. http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10552-010-9546-1
15. http://ahmetrasimkucukusta.com/2016/05/28/misafir-yazar/asi-lobisinden-itiraflar/
