Atopik dermatit astım, obezite, kalp damar hastalıkları gibi ciddi hastalıklara yol açabilir

EFA (Avrupa Hasta Dernekleri Federasyonu) girişimiyle her yıl 14 Eylül’de Atopik dermatit atopik dermatit farkındalığı vurgulanıyor. Atopik dermatit, halk diliyle egzama çocukların yüzde 20’sini, yetişkinlerinse yüzde 2-8’ini etkileyen bir deri hastalığı. Uludağ Üniversitesi Dermatoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Psoriasis Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Emel Bülbül Başkan, 14 Eylül Atopik Dermatit Farkındalık Günü kapsamında hastalıktan korunmak için dikkat edilmesi gerekenleri paylaştı.

İnflamatuvar ve kaşıntılı bir deri hastalığı olan Atopik dermatit, yani atopik egzama, çocukların yüzde 20’sini, yetişkinlerinse yüzde 2-8’ini etkiliyor. Enfeksiyon kökenli olmayan deri hastalıkları arasında sık rastlanılan hastalıklardan biri olan Atopik dermatitin görülmesinde genetik faktörler önemli rol oynuyor. Başlangıçta kırmızı renkli, sulantılı ıslak döküntüler şeklinde yüzde, kol ve bacakların dış yüzeylerinde, saçlı deride görünüyor; zamanla boyun, diz arkası, kol, bilek gibi kıvrım yerlerine doğru yayılıp deriden daha koyu renkli kalınlaşmış kaşıntılı bir deri görünümü oluşabiliyor.

Anne veya babada Atopik dermatit olması çocukta görülme riskini 2-3 kat artırıyor
Uludağ Üniversitesi Dermatoloji Öğretim Üyesi ve Psoriasis Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Emel Bülbül Başkan Hastalığın teşhisiyle ilgili şunlar söyledi: “Atopik dermatit hastalığında derinin üst tabakasının koruma gücü zayıflar. Bundan dolayı deri kurur; alerjien geçişine ve enfeksiyon gelişimine yatkın hale gelir. Tekrarlayan kaşıntılı egzama tablosu ve egzamanın yaşa uygun şekilde belirli vücut alanlarında yerleşmiş olması, ailede benzer döküntü, astım, alerjik rinit (saman nezlesi) gibi alerjik hastalık öyküsü tanı aşamasında önemli ipuçlarıdır. Anne veya babanın birinde Atopik dermatit olması çocukta görülme riskini 2-3 kat, ikisinde birden olması 3-5 kat artırır. Henüz tanı için hastalığa özgü bir laboratuvar testi yoktur. Diğer hastalıklarla karışabilecek deri belirtilerinin detaylı dermatolojik muayenesi yapılmalı ve ayrıntılı hasta öyküsü alınması gerekir. Total IgE düzeyi sıklıkla yüksek bulunmakla beraber düzeyin normal olduğu hastalar da bulunmaktadır. Filaggrin mutasyonu gibi genetik testlerin bakılması rutin değildir ancak hastalığın seyri konusunda fikir verebilir.”

Egzama çocuklarda depresyon, anksiyete, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sebep olabilir
Atopik dermatit şiddetli kaşıntı, bozulan uyku kalitesi ve deri belirtilerinin görünümü nedeniyle yaşam kalitesini büyük ölçüde etkileyen deri hastalıklarından biridir. Prof. Dr. Emel Bülbül Başkan, Atopik dermatitin çocuklarda depresyon, anksiyete, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna yol açabileceğini vurguladı: “Kaşıntı önemli bir özellik olup özellikle geceleri ve terleme ile şiddeti artış gösterir. Göz çevresinde renk değişikliği ve göz altında ekstra çizgilenme, avuç içi çizgilerinde artış, kuru deri, yüzün ortasında solukluk, omuz ve kollarda pütürlü, yanaklarda beyaz lekeli görünüm bu hastalıkta rastlanabilecek diğer özelliklerdir. Zaman zaman deride enfeksiyon olabilir bu durumda sarımsı kabuklanmalar, akıntılı yaralar görülebilir ve uçuk atakları ortaya çıkabilir.”

Atopik Dermatit tedavisinde takım çalışması önemli
Atopik dermatitle karşılaşıldığı durumda dermatoloğa başvurmak gerekiyor. Özel bir tanı yöntemi olmayan bu deri hastalığında klinik belirtilerin doğru değerlendirilmesi ancak dermatologlar tarafından yapılabiliyor. Zamanla ortaya çıkabilen astım gibi solunum yolu alerjilerinin veya eklenen psikolojik yüke bağlı psikiyatrik sorunların çözümünde takım çalışması ve ilgili branşlardan destek alınması gerekiyor.

Atopik dermatit astım, obezite, kalp damar hastalıkları gibi ciddi hastalıklara yol açabilir
Atopik Dermatit’in bulaşıcı olmadığını vurgulayan Prof. Dr. Emel Bülbül Başkan, bağlı olarak gelişebilecek hastalıklardan da bahsetti: “Atopik Dermatit, şiddetli kaşıntı özelliği nedeniyle bazen bulaşıcı bir hastalık olan uyuz ile karıştırılabilir, ancak Atopik dermatit kişiden kişiye bulaşmaz. Aynı aile fertleri arasında görülebilmesi genetik geçişle açıklanır. Atopik dermatit hastalarında ilerleyen yıllarda alerjik rinit ve astım görülme olasılığı artar. Şiddetli ve uzun süre devam eden Atopik dermatit hastalarında yetişkin dönemde lenfoma görülme riskinden bahsedilmektedir. Ayrıca tam mekanizması bilinmemekle birlikte; obezite, kalp damar hastalıkları, otoimmün hastalıkları ve alopesi (saçkıran) gelişmesi ile ilişkili olabilmektedir.”

İnternetteki yanlış bilgilere dikkat
Yapılan çalışmalar, hastaların yüzde 80’e yakınının uygulanan tedavilerden memnun olmadığını gösteriyor. Prof. Dr. Emel Bülbül Başkan, bu durumun muhtemel sebeplerini şöyle açıklıyor: “Atopik dermatit ile mücadelede yıkanılan suyun sertlik derecesinden ortam ısısına, kullanılan temizlik malzemelerinden duş şampuanlarına birçok faktörün düzenlenmesi gerekir. Bu durum diğer aile fertlerinin eğitimini de içeren, ekonomik olarak da zorlayıcı bir süreçtir. Tedavinin önemli bir aşaması da düzenli ve devamlı deri bakımı ile derinin nemlendirilmesidir. Hastanın, hasta küçük yaşta ise ailenin, bunu doğru miktarda doğru nemlendiricilerle yapabilmeyi öğrenmesi gerekir. Bu korunma ve bakım tedbirlerini ve tedavinin aşamalarına göre etki ve yan etkileri hasta ve yakınına anlatabilmek için rutin hasta muayene süreleri maalesef yeterli değildir ve hasta okulları, web-tabanlı eğitimler gibi iyi organize edilmiş, doğru ve güncel bilgileri içeren eğitim programlarına gereksinim vardır. Aksi takdirde hasta ve yakınları internetten yalan yanlış bilgilere ulaşarak hem maddi hem manevi olarak mağdur olmaktadır.”

Besin alerjileri egzamayı tetikleyebilir
Atopik dermatitli hastaların yarısına yakınında besin alerjileri bulunduğunu belirten Prof. Dr. Emel Bülbül Başkan, şu besinlere dikkat çekti: “Çocuklarda süt, yumurta, yer fıstığı, buğday, fındık, soya, balık ve kabuklu deniz ürünleri hastalığı tetikleyebilir ancak bu durumun alerji uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekir. Aksi takdirde gelişme çağındaki çocuklarda gereksiz ve aşırı diyetlerle farklı sağlık sorunları ortaya çıkabilmektedir. Çocuklar için ayrıca çok renkli, metal veya boncuklu, yünlü kıyafetlere ve hatta yorganlara, tüylü oyuncaklara dikkat edilmelidir. Oyun hamurları, oyuncak boyaları, mobilya ve zemin kimyasalları özellikle çocukluk döneminde temas yerlerinde döküntülerin alevlenmesine yol açabilir.”

Dikkat edilmesi gerekenler
Prof. Dr. Emel Bülbül Başkan, Atopik dermatit hastalarının dikkat etmesi gerekenleri şöyle özetledi: “Tetikleyici faktörlerin başında ev tozu akarları gelir, ayrıca diğer alerjik maddeler, örneğin kedi-köpek tüyleri de hastalığı şiddetlendirebilir. Bu durumun tespiti için alerji testleri uygulamak gerekir. Pamuklu veya penye kıyafetleri tercih etmek, çamaşırların bol suyla durulanması, doğal ve katkısız ürünlerle beslenme gibi önlemlerin alınması gerekir. Deriyi nemlendirmek için kullanılan ürünlerde ise parfüm ve renklendirici bulunmamalıdır. Döküntü alanları başta olmak üzere, özellikle de duştan hemen sonra tüm vücut nemlendirilmelidir. Dozunda güneşlenmek hastalık belirtilerini hafifletir ancak güneş yanıklarından korunmak gerekir. Spor aktiviteleri arasında en çok önerilen yüzme olup havuz yerine deniz tercih edilmeli ve çıkar çıkmaz duş ve sonrasında nemlendirici uygulanmalıdır. Stres Atopik dermatite yol açmaz, ancak kaşıntıya neden olabilir ve durumu kötüleştirebilir. Dolayısıyla stres yönetimi ve gevşeme teknikleri konusunda destek almak da yararlı olabilir.”