Dünya’nın dört bir yanından Mars görevleri için roketler yollanırken, her geçen gün uzay yolculuklarında yeni bir risk ortaya çıkıyor.Yeni bir çalışmada uzayda bakterilerin daha agresif davranarak, antibiyotik direnci arttırabileceği ortaya kondu.
Bakteriler her zaman çevremizde yer alıyor ve nereye gidersek gidelim onlar da bize yapışıp geliyor. Ayrıca, uzaydaki yerçekimsiz ortam bizi etkilediği kadar onları da etkiliyor.
Dünyadaki tüm hayat, yerçekimi kuvvetine bağlı olarak evrildi. İşte bundan dolayı Dünya’daki yaşam uzayda zaman geçirmeye henüz adapte olmadı. Eğer yerçekimi kaldırılır ya da azaltılırsa, yerçekimine bağlı hücresel prosesler farklılaşmaya başlıyor.
Uzayda kütleçekim çok az olduğundan, çökelme,konveksiyon(ısı transferi), kaldırma kuvveti(sıvılarda) gibi kuvvetler minimuma iniyor. Ayrıca yüzey gerilimi ve kapiler kuvvetlerde (bir sıvının dar bir boşluktan geçmesine bağlı olan kuvvet) tam tersine artacaktır. Halen bu değişimlerin yaşam formlarını tam olarak nasıl etkilediği bilinmiyor.
Bakteri Uzayda Neden Daha Ölümcül Oluyor?
Uzayda mikro-kütleçekimin(sadece çok küçük kütleçekim kuvvetleri var) yapılan uzay görevlerinde, baktelerin daha ölümcül ve dayanıklı olduğu gösterildi.
Öyle görünüyor ki, bakteriler uzayda antibiyotiklere karşı daha dayanıklı ve daha ölümcül oluyorlar. Ayrıca, hiç uzaya gitmemiş bir bakteriye göre, Dünya’ya döndükten sonra kısa bir süre için halen bu gücünü koruyor.
Bunlara ek olarak bakteriler uzayda çok daha hızlı mutasyon geçiriyor. Buna rağmen, bu mutasyonlar çoğunlukla bakterinin yeni ortama uyum sağlaması için gerçekleşiyor ,yani daha ölümcül olması için değil. Bu gibi adaptasyonları açıklamak için daha fazla araştırma gerekse de, aslında bu mutasyonlar bakterinin daha fazla hastalık yapmasına neden oluyor.
Bakteri Ekibinin Araştırması,Uzay İstasyonları İçin Kötü Haber Demek
Araştırmada uzayın mikro-kütleçekiminin bakterinin biyofilm üretimini körüklediğini gösterdi. Biyofilmler yoğun paketlenmiş hücre kolonileridir ve polimerik madde matriksleri üretir. Bu polimerler sayesinde bakteriler birbirine tutunarak hareketsiz yüzeylere tutunurlar.
Biyofilm, bakterinin antibiyotik direncini arttırarak, hayatta kalmasını kolaylaştırır ve enfekte kabiliyetini geliştirir. Daha öncesinde de biyofilmlerin yayılarak uzay istasyonundaki ekipmana yapıştığı ve onların biyo-bozunumuna neden olduğunu gördük.
Örneğin, Mir uzay istasyonunun navigasyon penceresi,kliması,oksijen elektroliz bloğu, su kazanım ünitesi ve termal kontrol sistemleri biyofilmden etkilendi. Bu ekipmanların, uzun süreli olarak biyofilme maruz kalması aletlerin bozulmasına ve dolayısıyla yok edici etkilere neden olabilir.
Mikro-yerçekiminin bakteriler üzerindeki diğer bir etkisi de yapısal bozunma. Belli bakterilerin hücre boyutunda küçülmeler ve mikro-yerçekiminde hücre sayısında artışlar görüldü. Bakteri hücreleri daha küçük yüzey ve daha az molekül-hücre etkileşimine sahip olacaklarından, antibiyotiklerin etkisi azalacaktır. Ayrıca yerçekiminin yokluğundan, çökme ve kaldırma kuvveti olmadığından, bakterinin besinlere veya ilaç alımı değişecek. Bu da bakterinin ilaç direnci geliştirmesine ve uzayda bulaşıcı olmasına neden olacak. Tüm bu ciddi etkiler düşünüldüğünde, özellikle uzun soluklu bir uzay bir yolculuğu düşünüldüğünde bakteriyel enfeksiyon tedavi edilemezse, sonuçlar felaket olur.
Uzayda Araştırma Yapmanın Faydaları
Diğer taraftan uzayda yerçekimi olmamasının, Dünya’ya göre bazı faydaları var. Örneğin;moleküler kristaller, mikro-yerçekiminde daha büyük ve simetrik oluyor. Daha düzgün kristaller elde ederseniz daha etkili ilaçlar geliştirerek, kanserden Parkinson’a kadar bir çok hastalıkla daha iyi mücadele edebilirsiniz. Moleküllerin kristalleşmesi daha hassas yapıların oluşturulmasına yardımcı olabilir. Dünya’da kristalleştirilemeyen moleküller uzayda kristalleşebilir. Fiber optik kablolar bile kristal formasyonundan dolayı uzayda daha yüksek kalitede üretilebilir. Bu sayede veri aktarım kapasitesi büyük oranda artarak , ağ paylaşımı ve telekomünikasyonu hızlandırabilir.
İnsan uzayda daha uzun zaman harcadıkça, bilinen ve bilinmeyen tehlikeler bertaraf edilecektir. Yeni araştırmalarla riskler ve potansiyel faydalar araştırılarak uzayın derinliklerine gidilebilir.
Adelaide Üniversitesi ,Doktora Adayı- Vikrant Minhas
Bu makalenin orjinali The Conversation ‘da yayınlanmıştır.
www.gercekbilim.com/bakteriler-uzayda-antibiyotik-direnci-gelistiriyor-ve-daha-olumcul-olabiliyor/ .
