Kanser tanısı almak yaşamı değiştirir ve devam eden sağlıkla ilgili çeşitli endişelere neden olabilir.
Kanserin geri döneceği korkusu en önemli sağlık sorunlarından biridir . Ve bu korkuyu yönetmek kanser tedavisinin önemli bir parçasıdır.
Peki ikinci kez kansere yakalanma olasılığı nedir?
Kanser neden geri dönebilir?
Başlangıçtaki kanser tedavisi başarılı gibi görünse de bazen birkaç kanser hücresi uykuda kalır. Zamanla bu kanser hücreleri yeniden büyüyebilir ve semptomlara neden olmaya başlayabilir.
Bu, kanserin nüksetmesi olarak bilinir: Bir kanser, bir remisyon döneminden sonra geri döndüğünde. Bu süre günler, aylar hatta yıllar olabilir. Yeni kanser, orijinal kanserle aynı türdedir ancak bazen metastaz adı verilen bir süreç yoluyla yeni bir yerde büyüyebilir .
Kanserin geri dönüşünün kesin nedeni, kanser türüne ve alınan tedaviye bağlı olarak farklılık gösterir. Kanserlerin geri dönmesiyle ilişkili genleri belirlemek için araştırmalar devam ediyor . Bu, sonunda doktorların yüksek riskli kişilere yönelik tedavileri uyarlamasına olanak tanıyabilir.
Kanserin geri dönme ihtimali nedir?
Kanserin geri dönme riski, kanserler arasında ve aynı kanserin alt türleri arasında farklılık gösterir.
Yeni tarama ve tedavi seçenekleri, birçok kanser türünün tekrarlama oranlarında azalmalar sağladı. Örneğin 2004 ile 2019 yılları arasında kolon kanserinin tekrarlama riski %31-68 oranında azaldı . Bir kişinin kanserin tekrarlaması riskini yalnızca bir kişinin tedavi ekibinin değerlendirebileceğini unutmamak önemlidir.
Çoğu kanser türü için kanserin geri dönme riski en yüksek, remisyona girdikten sonraki ilk üç yıl içindedir. Bunun nedeni, tedaviyle öldürülmeyen kalan kanser hücrelerinin, daha sonra değil, daha erken yeniden büyümeye başlaması muhtemeldir. Remisyona girdikten üç yıl sonra çoğu kanserin tekrarlama oranları azalır, bu da geçen her günün kanserin geri dönme riskini azalttığı anlamına gelir.
Her geçen gün yeni keşiflerin ve geliştirilen kanser ilaçlarının sayısı da artıyor.
Peki ya ikinci, ilgisiz kanserler?
Bu yılın başlarında York Düşesi Sarah Ferguson’a, meme kanseri tedavisi gördükten kısa bir süre sonra malign melanom (bir tür cilt kanseri) teşhisi konduğunu öğrendik .
Ayrıntılar doğrulanmamış olsa da, bu muhtemelen ilkinin nüksetmesi veya metastazı olmayan yeni bir kanserdir.
Avustralya’da Queensland ve Tazmanya’da yapılan araştırmalar , kansere yakalanmış yetişkinlerin, genel popülasyondaki kanser riskine kıyasla ikinci bir birincil kansere yakalanma riskinin yaklaşık %6-36 daha yüksek olduğunu gösteriyor.
Kimler ilgisiz başka bir kansere yakalanma riski altındadır?
Kanser teşhisi ve tedavisindeki gelişmeler sayesinde kanser teşhisi konan kişiler her zamankinden daha uzun yaşıyor. Bu, ilgisiz başka bir kansere yakalanma riskleri de dahil olmak üzere uzun vadeli sağlıklarını dikkate almaları gerektiği anlamına gelir.
Bu tür kanserlerin nedenleri arasında aynı yaşam tarzını paylaşan farklı kanser türleri, çevresel ve genetik risk faktörleri yer almaktadır .
Artan risk muhtemelen kısmen bazı kanser tedavilerinin ve görüntüleme prosedürlerinin vücut üzerindeki etkilerinden kaynaklanmaktadır. Ancak bu artan risk, bu tedavi ve prosedürlerin (bazen hayat kurtarıcı) yararları ile karşılaştırıldığında nispeten küçüktür .
İkinci bir kansere yakalanma şansı %6-36 daha yüksek gibi görünse de, Avustralya’da bahsettiğimiz çalışmalarda katılımcıların yalnızca %10-12 civarında ikinci bir kansere yakalandığı görüldü. Her ikisinin de ortalama takip süresi yaklaşık beş yıldı.
Benzer şekilde, ABD’de yapılan büyük bir araştırmada , yaklaşık 12 yetişkin kanser hastasından yalnızca birinde, takip döneminde (ortalama yedi yıl) ikinci bir kanser türü gelişti.
Risk of second primary malignancies among cancer survivors in the United States, 1992 through 2008
Sahip olduğunuz ilk kanserin türü, risk altında olduğunuz ikinci kanser türünün yanı sıra, ilgisiz ikinci bir kansere yakalanma riskinizi de etkiler. Örneğin Avustralya’da bahsettiğimiz iki çalışmada, ilk tanısı baş boyun kanseri veya hematolojik (kan) kanseri olan kişilerde ikinci bir kanser riski daha fazlaydı.
Çocukluk , ergenlik veya genç yetişkinlik döneminde kanser teşhisi konulan kişilerin, ilgisiz ikinci bir kansere yakalanma riski de daha yüksektir.
Riskimi azaltmak için ne yapabilirim?
Düzenli takip muayeneleri gönül rahatlığı sağlayabilir ve daha sonra ortaya çıkabilecek kanserin, başarılı tedavi için en iyi şansın olduğu zamanda erken yakalanmasını sağlayabilir.
Bazı kanser türlerinin geri gelme riskini azaltmak için bakım tedavisi kullanılabilir. Ancak devam eden araştırmalara rağmen kanserin tekrarlamasına veya alakasız ikinci bir kanserin gelişmesine karşı spesifik bir tedavi mevcut değildir .
Ancak genel kanser riskinizi azaltmaya yardımcı olmak için yapabileceğiniz şeyler var: sigara içmemek, fiziksel olarak aktif olmak, iyi beslenmek, sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak, alkol alımını sınırlamak ve güneşten korunmak. Bunların hepsi kanserin geri dönmesi ve ikinci bir kansere yakalanma olasılığını azaltır !…
ACS/ Tedaviye Bağlı İkinci Kanserler
NIH/ Tüm kanserden kurtulanların takip bakımı
ASCO Kanser Tedavisi ve Hayatta Kalma Bakım Planları
