Bazı durumlarda korku veya endişe yaşamanız normal olsa da korktuğunuzda verdiğiniz tepkilerinizi bilgilerinize ya da koşullarınıza bağlı olarak ayarlayabilirsiniz. Örneğin, yüksek sesli bir patlama sesi duydunuz ama uzun süredir inşaat yıkımı yapılan bir ortamda yaşıyorsunuz, patlama sesi sizde büyük bir korku uyandırmayabilir. Öte yandan bir savaş bölgesindeyseniz patlama sesi sizde şiddetli bir korku tepkisi oluşturabilir
Daha önce birçok beyin bölgesinin tehlikenin değerlendirilmesi ve korku tepkilerine aracılık etmede rol oynadığı gösterilmiş olsa da bu tepkilerin nasıl kontrol edildiğine dair mekanizmalar hala belirsizdir. Korkuya verdiğiniz tepkileri kontrol edebilmeniz çok önemlidir çünkü bu tepkiler fobilere veya travma sonrası stres bozukluğu gibi kaygı bozukluklarına yol açabilir. Bu bozukluklarda beyindeki korku ve kaygı ile bağlantılı devrelerin aşırı aktif hale geldiği ve patolojik olarak artan korku tepkilerine yol açtığı düşünülüyor.
Farelerde tehdit yanıtını düzenleyen bir sinir devresi
İngiltere’de Sainsbury Wellcome Center’daki araştırmacılar, farelerin önceki deneyimlerine dayanarak içgüdülerini geçersiz kılmalarını sağlayan bir beyin mekanizması keşfettiler. Neuron’da yayımlanan çalışmada, ventral lateral genikulat çekirdeğinde inhibe edici özellikte bir yapı tanımlandı. Nörobilimciler, bu beyin bölgesindeki inhibe edici aktivite bastırıldığında, hayvanların güvenli yer arayışına girme ve algılanan tehlikeden kaçma olasılığının daha yüksek olduğunu, oysa ventral lateral genikulattaki inhibe edici bölgedeki nöronlarının aktivasyonu arttırıldığında tehditlere karşı tepkilerinin tamamen ortadan kaldırdığını buldular.
University College London’daki Sainsbury Wellcome Center’daki Profesör Sonja Hofer’in araştırma grubundan yeni çalışma, farelerin korkutucu, karanlık bir gölgeye yanıt olarak bir sığınağa kaçtığı yerleşik bir deneysel paradigmadan yararlandı. Bu korkutucu uyaran, yukarıdan hayvana doğru hareket eden bir yırtıcıyı temsil ediyordu.
Kilit Bölge: Ventral Lateral Genikulat
Araştırmacılar, ventral lateral genikulatın, hayvanın önceki deneyimlerinden edindiği bilgilere ve mevcut ortamındaki risk değerlendirmesine bağlı olarak kaçış davranışını kontrol edebileceğini buldu. Fareler bir tehdit beklemediğinde ve kendilerini güvende hissettiklerinde, ventral lateral genikulattaki bir nöron grubunda inhibitör aktivite yüksekti fakat fareler tehlikede hissettiğinde bu nöronlardaki aktivite düşüktü, bu da hayvanların kaçma ve güvenli bir ortama sığınma olasılığını artırdı.
Hofer laboratuvarında doktora öğrencisi ve makalenin ilk yazarı Alex Fratzl, “Ventral lateral genikulatın hayvanın tehdit edici bir uyarana tepkisinin seviyesini belirleyen inhibe edici özellikte bir kapı görevi görebileceğini düşünüyoruz” dedi.
Araştırmacıların odaklandığı bir sonraki bulmaca parçası ise savunma reaksiyonlarının bu engelleyici kontrolünü sağlamak için ventral lateral genikulatın diğer beyin bölgeleriyle nasıl etkileşime girdiğini belirlemek oldu.
Sainsbury Wellcome Center’da Profesör ve makalenin ilgili yazarı Sonja Hofer ” Ventral lateral genikulatın görsel tehditlere yanıt veren superior kolikulustaki nöronları özel olarak engellediğini ve böylece beyindeki bu tür tehditlere tepkilere aracılık eden yolu özellikle bloke ettiğini bulduk” dedi.
İnsanlar yırtıcı hayvanlar hakkında çok fazla endişelenmek zorunda olmasalar da belirli durumlarda korku tepkileri vardır. Bu nedenle bilim adamlarının amacı farelerde tespit edilen beyin devrelerinin insan beyninde karşılığının olup olmadığını ve gelecekte travma sonrası stres bozukluğu ve diğer anksiyete ile ilgili bozuklukların tedavisi için klinik etkilerini belirlemek olacaktır.
Hazırlayan: Rukiye Akgün
www.sinirbilim.org/yeni-bir-korku-devresi
