Beyninin yarısını kaybeden insanların hangi bilişsel işlevleri yerine getirebildiği araştırıldı

ABD’deki Carnegie Mellon Üniversitesi’nden araştırmacılar, beyninin yarısını kaybeden insanların hâlâ yerine getirebildiği bilişsel işlevleri tespit etti.

People with half a brain removed do well at face and word recognition

Adults who had the left or right hemisphere of their brain removed as children to treat epileptic seizures had accuracy scores of over 80 per cent on word and face recognition tasks

İnsan beyninin sol ve sağ yarım kürelerinin sırasıyla kelimeleri ve yüzleri işlediği düşünülüyor. Ancak yeni araştırmada beyninin bir yarısı olmayan kişilerin hem kelimeleri hem de yüzleri hatırlamada iyi olduğu ortaya kondu.

Henüz hakem onayından geçmeyen ve internet sitesi BiorXiv‘de erişime açılan araştırmanın yazarlarına göre, bu bulgu, beyin çalışmalarına yeni bir bakış açısı sağlıyor. Ayrıca beyninin yarısını “hemisferektomi” adı verilen ameliyatla aldırmak zorunda kalan insanların gündelik yaşamlarını nasıl düzenlemesi gerektiğine ışık tutuyor.

Michael Granovetter liderliğindeki araştırma ekibi, çocukken hemisferektomi geçirmiş 40 yetişkin gönüllüyle deneyler yaptı.

Hemisferektomi gibi prosedürler, çocukluk çağındaki ekstrem epilepsi vakalarında son çare olarak gerçekleştiriliyor. Böylece beynin yarım kürelerinden birinden kaynaklanan nöbetler hafifletilebiliyor.

Katılımcılara saniyenin sadece dörtte üçü boyunca siyah beyaz bir yüz ve 4 harfli bir kelime gösterildi. Daha sonra katılımcılar, 150 milisaniye (bir saniye bin milisaniyeden oluşur) boyunca başka bir kelimeye ve yüze baktı.

Bunun ardından az önce gördükleri iki kelimenin veya yüzün aynı mı yoksa farklı mı olduğunu belirlemeleri istendi.

Hemisferektomi geçiren katılımcılar, deneyler sırasında nispeten daha kötü bir performans sergilese de hem yüz hem de kelimeleri doğru tanıma oranları yüzde 80’i aştı.

Dahası, araştırmacılara göre bu doğruluk payı, beynin hangi yarım küresinin çıkarıldığına göre değişmiyor.

İkinci bir deneyde ise ekip, kontrol grubuna, yani bu operasyonu geçirmemiş kişilere odaklandı. Katılımcılardan ekranın ortasında değil, yan taraflarında görünen kelimeleri ve yüzleri tanımaları istendi.

Görsel alanın sol yarısında görüntülenen nesneler genellikle sağ yarım küre tarafından işleniyor. Bunun tam tersi de geçerli.

İlginç şekilde, beynin her iki yarısına sahip olan katılımcılar, ekranın sol tarafında görünen sözcükleri seçmede zorluk çekti. Bu kelimeleri tanımada hemisferektomi hastalarından daha iyi performans sergileyemedi.

Araştırmanın yazarları, “Bulguların tamamı, sol veya sağ yarım kürenin, yüzlerin ve kelimelerin karşılaştırılabilir temsili için biçimlenebileceğini gösteriyor” diye yazdı:

Bu, gelişmekte olan beynin olağanüstü esnekliğini gösteriyor.

Independent Türkçe, New Scientist, IFL Science

Derleyen: Çağla Üren