Avusturalyalı bilim insanları, COVID-19’un beyin üzerindeki erken yaşlanma etkisini tersine çevirdi. Biyolojik beyin saatini sıfırlama arayışında olan araştırmacılar, çok sayıda terapötik maddeyi taradı ve COVID-19’un neden olduğu yaşlanan beyin hücrelerini seçici olarak ortadan kaldıran dört ilaç geliştirdi.
Queensland Üniversitesi’ndeki Avustralya Biyomühendislik ve Nanoteknoloji Enstitüsü’nden (AIBN) Dr. Julio Aguado liderliğindeki araştırmacılar çığır açan bir keşifte bulundu.
Nature Aging’de yayınlanan araştırma, COVID-19’un ‘zombi’ veya yaşlanan hücreleri artırarak beyindeki erken yaşlanmayı hızlandırdığını ortaya koyuyor.
Senolytic therapy alleviates physiological human brain aging and COVID-19 neuropathology
Yaşla birlikte doğal olarak biriken bu hücreler, doku iltihabı ve dejenerasyonu ile bağlantılıdır ve potansiyel olarak hafıza kaybı ve beyin bulanıklığı gibi bilişsel bozukluklara yol açmaktadır.
Sentetik Beyin Organoidleri: Keşfin Anahtarı
Ekip, çeşitli SARS-COV-2 varyantlarının beyin dokusu üzerindeki etkisini incelemek için insan kök hücrelerinden geliştirilen sentetik beyin organoitlerini kullandı.
Bu organoidler, karmaşık biyolojik süreçleri anlamak ve klinik öncesi ilaç taraması için çok önemlidir ve insan denek testlerine etik ve pratik bir alternatif sunar.
Araştırmacılar, biyolojik beyin saatini ‘sıfırlama’ arayışlarında, bu organoidleri kullanan birden fazla terapötik maddeyi taradılar.
COVID-19’un neden olduğu yaşlanan hücreleri seçici olarak ortadan kaldıran dört ilacı başarıyla tanımladılar: navitoklaks, ABT-737, fisetin ve dasatinib artı kersetin kombinasyonu (D+Q).
Bu ilaçlar sadece beyin organoitlerini gençleştirmekle kalmadı, aynı zamanda COVID-19 ile enfekte olmuş bir fare modelinde de olumlu etkiler gösterdi.
Nörodejeneratif Hastalıklara Yönelik Etkiler
Bu araştırma, COVID-19 gibi viral enfeksiyonların neden olduğu akut enfeksiyon sonrası sendromların tedavisinde yeni yollar açıyor.
Etkiler, COVID-19’un ötesine uzanıyor ve potansiyel olarak Alzheimer araştırmalarına ve yaşlanmanın önemli bir faktör olduğu diğer nörodejeneratif hastalıklara fayda sağlıyor.
Dr. Aguado’nun bulguları viral enfeksiyonlar, yaşlanma ve nörolojik sağlık arasındaki karmaşık ilişkiye dair bilgimizi önemli ölçüde artırıyor.
Çalışma, viral enfeksiyonların ardından kalıcı nörolojik semptomların tedavisinde tanımlanan bu ilaçların yaygın kullanım potansiyelini ortaya koyuyor.
AIBN’de organoid teknolojisi uzmanı Profesör Ernst Wolvetang, terapötik ilaçların klinik öncesi taramasını hızlandırmada insan beyni modellerinin önemini vurguluyor.
Bu organoidler, çeşitli nörolojik durumların anlaşılmasında ve tedavisinde gerekli olduğunu kanıtlayarak, küresel etkileri olan, hayvanlardan arındırılmış testlerin önünü açıyor.
