Kimera* gerçek oldu.
Araştırmacılar, koyun ve insan melezi embriyolar üreterek kimerik bir ilki başardılar. Mühendislik uygulanan yapay hayvanların içinde geliştirilen vücut parçalarının kullanılmasıyla, bu embriyolar günün birinde organ bağışının geleceği olabilir.
Ozan ZALOĞLU
Nihâi hedefleri bu olan bilim insanları, insandan alınan kök hücreleri koyun embriyolarına aktararak ilk türlerarası koyun-insan kimerasını oluşturdular. Bunun sonucunda yüzde 99’dan fazla koyun olan, ancak biraz da bize benzeyen melez bir canlı meydana geldi.
Deneyde oluşturulan embriyoların insana ait kısmının son derece küçük olduğuna kuşku yok (ayrıca embriyolar 28 gün sonra yok edildi), ancak bu kısmın mevcut olması bile, bu araştırma alanındaönemli bir tartışmayı doğuruyor.
Stanford Üniversitesinde kök hücre biyoloğu olan Hiro Nakauchi, bu hafta ABD’nin Teksas eyaletinin Austin şehrinde yaptığı araştırma sunumunda basına şöyle konuştu: “İnsan hücrelerinin şimdiye kadarki katkısı çok küçük. Bu canlı, insan suratına veya insan beynine sahip olan bir domuza benzemiyor.” Nakauchi, koyun embriyolarında hücre sayısı bakımından yaklaşık 10.000 (veya daha az) hücrede sadece bir hücrenin insan hücresi olduğunu açıkladı.
Araştırma, aynı takımdaki bazı üyelerin önceden yaptığı deneyleritemel alıyor. Bilim insanları laboratuvarda yaptıkları bu deneylerde, başlangıç evrelerinde olan domuz embriyolarının içerisinde insan hücreleri yetiştirmiş ve araştırmacıların türlerarası kimera olarak tanımladığı domuz-insan melezleri oluşturmuşlardı.
Bu tür araştırmalar ‘çılgın biliminsanı’ klişesiyle dolu olsa da, anlaşmazlığa sebep olan bu araştırmalar günün birinde organ bekleyen binlerce insan için eşsiz bir çözüm sunabilir ve onların hayatını kurtarabilir. Araştırmacıların söylediğine göre söz konusu insanların çoğu, uyumlu vücut parçaları bulunmadan önce hayatlarını kaybedebiliyorlar.
Davis şehrindeki California Üniversitesinde üreme biyoloğu ve takım üyesi olan Pablo Ross, “Bugün bile en uyumlu olan organlar, eğer tek yumurta ikizlerinden gelmiyorsa çok uzun süre dayanmıyor çünkü zaman geçtikçe bağışıklık sistemi bunlara sürekli saldırıyor” diyor.
Henüz yolun başında olsak da, türlerarası kimeralarda üretilen organlar, talebi karşılamak için yeteri kadar tedarik üretme yolu sunabilirler. Örneğin bir koyun ya da domuzdan alınan melez bir pankreas, bir hastaya nakledilebilir.
Araştırmacılar naklin işe yaraması için, embriyo hücrelerinin en az yüzde 1’inin insan hücresi olması gerektiğini düşünüyor; yani koyunda gösterilen bu ilk adımlar hâlâ başlangıç aşamasında yer alıyor.
Ancak elbette kimera karışımındaki insan oranını arttırmak, oluşturulan canlı türü hakkında ahlâki endişeleri de kaçınılmaz olarak artırıyor. Çünkü görünüşe göre bu canlıyı sadece gerekli organlarını toplamak için oluşturuyorsunuz.
“Bazı endişelerim var” diyor Ross.
“Diyelim ki, elde ettiğimiz sonuçlar insan hücrelerinin hepsinin hayvanın beynine gittiğine gösteriyor. O zaman bunu asla devam ettiremeyiz.”
Bu tür bir araştırmanın ortaya çıkardığı ahlâki soru türlerine karşı verilebilecek kolay cevaplar yok. ABD’de nakil bekleme listesine her 10 dakikada bir yeni biri ekleniyor. Araştırmacılar, kimeraların günün birinde bizim için sunabileceği imkânları göz ardı etmememiz gerektiğini söylüyorlar.
“Bu yaklaşımların hepsi tartışmalı ve hiçbiri mükemmel değil, ancak her gün ölen insanlara umut sunuyorlar” diyor Ross.
“Hasta insanlara organ sağlamak için tüm muhtemel seçenekleri araştırmamız lazım.”
Bulgular, Teksas Austin’de Amerika Bilimin Gelişimi Birliği‘nin geçen haftasonu yapılan yıllık toplantısında sunuldu.
*Kimera: Yunan mitolojisinde tek bir vücutta çeşitli canlıların kimi uzuvlarına sahip, ağzından ateş püskürten yaratık. Genellikle yaratığın bir başı aslan, bir başı keçi, gövdesi aslan ve kuyruğu yılan olarak tasvir edilir.
