Özellikle “Chernobyl” isimli dizinin de etkisi ile içinde bulunduğumuz günlerde gerek ülkemizden gerek dünyadan Ukrayna nın Pripyat bölgesine turistik ve bilimsel amaçlı ziyaretlerde artış olmuştur.
Her ne kadar bölgenin ziyaretinin güvenli olduğu ve Çernobil bölgesinde iki gün kalarak alınacak radyasyon dozunun oraya ulaşmak için yapacağınız uçak seyahatinden alacağınız dozdan daha az olacağı söylense de bunların istatistiksel olarak hesaplanmış ortalama değerler olduğu unutulmamalıdır.
Pripyat bölgesinde binalara girmek yasaktır. Ayrıca radyaktif olarak normalin çok üzerinde etkin birçok sıcak nokta bulunmaktadır.
Bahse konu noktalarda eldeki bulunan düşük skalalı dozimetreler gösterebildikleri maksimum değerleri göstermektedir.
Bölgeyi ziyaret eden ziyaretçilerin ise dozimetrelerindeki bu maksimum değerleri sosyal medya ve internet vasıtası ile heyecan ve keyifle paylaştığı görülmektedir.
Oysa bu sıcak noktalardaki radyasyon dozu çok daha fazla, hatta tehdit edici seviyelerde olabilir.
Unutulmamalıdır ki dozimetrenin ölçtüğü dozlara şahısların kendileri de maruz kalmıştır.
Ortalama bir insanın bu noktalarda kısa süreli bulunması bile farklı hastalıklara sebebiyet verebilir.
Ukraynalı yetkililerin turistik ve ticari kaygılarla bu konularda yeterli hassasiyeti göstermedikleri düşünülerek ister bilimsel amaçlı, ister turistik amaçlı olarak yapılacak gezilerde daha çok hassasiyet gösterilerek konunun uzmalarından bilimsel danışmanlık alınması uygun olacaktır.
Kıyaslama yapabilmek ve fikir vermesi açısından, ABD’deki bir insan ortalama olarak, yılda yaklaşık 3 milisievert (mSv) radyasyona maruz kalmaktadır ve bu değerin güvenli maruziyet seviyelerinde olduğu düşünülmektedir.
50 ila 200 mSv’lik radyasyon dozları kromozomal hasara yol açabilirken,
200 ila 1,000 mSv’lik dozlar beyaz kan hücresi sayısında geçici bir düşüşe neden olabilir;
ciddi radyasyon hastalığı yaklaşık 2,000 mSv’de başlamaktadır ve 10,000 mSv’ye maruz kalındığında ise ölüm günler içerisinde gerçekleşmektedir.
Ayrıca Resmi Gazetede 05.07.2012 tarih 28344 sayısıyla yayınlanmış olan SAĞLIK HİZMETLERİNDE İYONLAŞTIRICI RADYASYON KAYNAKLARI İLE ÇALIŞAN PERSONELİN RADYASYON DOZ LİMİTLERİ VE ÇALIŞMA ESASLARI HAKKINDA başlıklı yönetmeliğin 7. Maddesinin ikinci fıkrasında “Radyasyon kaynağı ile çalışan personelin maruz kalacağı etkin doz, göz merceği ve tüm vücut için ardışık beş yıl toplamında 100 mSv’i, herhangi bir tek yılda 50 mSv’i geçemez” diye belirtilerek tehlike oluşturan doz limitleri belirlenmiştir.
Bu yüzden , Çernobil gibi bir bölgeye yapılan değişik amaçlı ziyaretlerde normal giysilerin koruma sağlayamayacağı , bu amaçla üretilmiş radyasyondan koruyucu giysi ve ekipmanların kullanılması gerektiğini saygıyla paylaşırız
Nükleer Adli Bilimler Komisyonu
Prof. Dr. Güneş TANIR (Başkan) – Doç.Dr. Hicabi BÖLÜKDEMİR -MSc. Gülper AKSOY –
MSc. Hasan ÜNLÜ
