Küçük çocuklarda ve bebeklerde güneş çarpması ya da sıcak çarpması olarak bilinen durum haziran sonunda başlayarak temmuz ve ağustos aylarında etkili oluyor. Çoğu zaman sıcağın etkilerini fark edemeyen çocuklar ve bebekler, yüksek ısıya maruz kaldıklarında yetişkinlerden daha hızlı ve daha şiddetli bir şekilde ısı ve nemi hissedebiliyor. Bebeklerde ve çocuklarda vücut sıcaklığının 38 santigrat derecenin üzerine çıkması nedeniyle terleme ortaya çıkıyor ve kaybedilen sıvının yerine konulamaması ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Yaz aylarında çocukların aşırı sıcaktan etkilenmemesi için bazı pratik önlemler alınması gerekiyor. Memorial Kayseri Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Ufuk Ertural, çocuklarda sıcak çarpmasına karşı alınması gereken önlemler hakkında bilgi verdi.
Sıcak çarpmasının öncüsü ısı bitkinliği
Çocuklarda ve bebeklerde ısı çarpması ciddi bir tıbbi durumdur. Isı çarpmasının belirtileri ortaya çıkmadan önce, çocuklar genellikle ısı krampları ve ısı bitkinliği gibi daha hafif belirtiler vermektedir. Bu durum çocuklarda genellikle uzun süre oynadıktan sonra aşırı sıvı kaybı ve terlemeden kaynaklanmaktadır. Terlemeye bağlı olarak ortaya çıkan tuz ve sıvı kaybı ısı bitkinliğine neden olmaktadır. Aşırı kilolu, ilaç kullanan, güneş yanığı ve kronik hastalığı olan çocuklarda ısı bitkinliğinin görülme oranı yüksektir.
Çocuklarda ısı bitkinliğinin belirtileri şunlardır:
- Genellikle 37 ile 40 derece arasında değişen yüksek vücut sıcaklığı
- Aşırı sıcağa rağmen serin ve nemli cilt
- Tüylerin diken diken olması durumu
- Bayılma, baş dönmesi ya da bitkinlik
- Baş ağrısı
- Aşırı terleme
- Artan susuzluk
- Sinirlilik ve huzursuzluk hali
- Kas krampları
Isı bitkinliğine müdahale edilmezse olay ısı çarpmasına dönüşmektedir. Çocuklarda ısı bitkinliğinin belirtileri başlamışsa şunlar yapılmalıdır;
- Serin ve gölge bir yere ya da tercihen yüksek ayarda çalışmayan klimalı bir ortama götürülmeli
- Tuz içeren ve çok soğuk olmayan içecekler yavaş yavaş verilmeli
- Cilde ıslak havlu veya sünger uygulanmalı
- Bacaklarda, kollarda veya karında ağrılı kas krampları başladıysa masaj yapılmalı
- Sıvı alımında sorun başladıysa vakit kaybetmeden çocuk, bir sağlık kuruluşuna ulaştırılmalı
Çocuklarda sıcak çarpmasının belirtileri
Isı çarpması, vücudunun tolere edemeyeceği kadar yüksek ısı ürettiğinde oluşan ciddi bir sorundur. Bu soruna müdahale edilmezse beyin hasarına veya ölüme yol açabilmektedir. Bebekler ve küçük çocuklar rahatsız olduklarında bu durumu anlatamayacakları için sıra dışı davranışlara veya endişe verici belirtilere dikkat edilmelidir. Güneş çarpması teşhisi konulan bebeklerde genellikle yüksek ateş, sıcak veya kuru cilt ve terleme eksikliği görülmektedir.
Çocuklarda sıcak çarpmasının belirtileri şunlardır;
- Vücut sıcaklığının tehlikeli derecede yükselmesi (40 derecenin üzerine çıkması)
- Terlemenin gerçekleşmemesi
- Kafa karışıklığı, yönelim bozukluğu
- Ciltte kızarıklık ve kuruluk olması (cilt ıslak da olabilmektedir)
- Bilinç kaybının yaşanması
- Mide bulantısı, kusma ve ishal
- Hızlı kalp atışı ve sık soluk alıp verme
- Şiddetli baş ağrısı ve nöbet durumu
Çocuğunuz dışarıda veya sıcak bir ortamdaysa ve ısı çarpması belirtileri gösteriyorsa hiç vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna sevk edilmesi hayati önem taşımaktadır.
Sağlık ekipleri olay yerine gelmeden önce;
- Çocuk gölge bir ortama getirilmesi üzerindeki giysiler çıkartılmalı.
- Vücudu hızla soğutmak için ılık suyla doldurulmuş bir küvete daldırılmalı. Eğer küvet yoksa, vücudun büyük bölümüne ıslak havlu konularak 15 saniyede bir havlu yenilenmeli.
- Çocukta bilinç kaybı varsa sıvı verilmekten kaçınılmalı.
Sıcak çarpması nasıl önlenebilir?
Ebeveynler, çocuklarını sıcak çarpmasından korumak için basit önlemler alabilirler. Sabahın erken saatleri ile akşamın geç saatlerinde çocuklarını dışarı çıkartabilirler. Güneşin en tepede olduğu öğlen saatlerinde ise çocuklar mecbur kalınmadığı sürece dışarı çıkartılmamalıdır. Bazen şapka ve güneş kremi uygulaması bile sıcağın etkilerini engellemez. Eğer öğle saatlerinde dışarıya çıkılmışsa dinlenme veya su molası verilmelidir. Mümkün olduğunca gölge alanlar tercih edilmelidir. Açık renkli ve nemi uzaklaştıran hava alabilen pamuklu giysiler tercih edilmelidir. Çocuklara sık sık su verilmelidir.
