SARS-CoV-2 virüsü mutasyon geçirmeye ve yeni varyantlarıyla karşımıza çıkmaya devam ediyor. Pandemi uzadıkça eskisinden daha bulaşıcı ve ölümcül varyantlar ortaya çıkacaktır. Biontech gibi birçok aşı delta varyantı gibi en tehlikeli varyantlara karşı etkili olsa da etkinliği azalmaya başlıyor. Aşı üretiminin ve uygulanmasının hızlanması için ülkeler canla başla mücadele ederken ciddi bir tehlike daha var: Aşı karşıtları! Ülkemizde de İstanbul Taksim’de miting yapacak kadar ilerleyen bu güruh bilimsel desteklerden yoksun bir şekilde komple teorilerinin peşine takılmış insanları korkutuyor. Ülkeler ise pandeminin devam etme ihtimaline karşın COVID-19 aşısı olmayanlara karşın çeşitli tedbirler alıp onları aşı olmaya zorlamaya başladı. Dünyadaki aşı olmayanlara karşı alınan tedbirleri kısaca özetledim:
Tacikistan ve Vatikan 18 yaşını geçmiş tüm vatandaşlarına aşıyı zorunlu tuttu. Tüm vatandaşlara aşının zorunlu tutulması şu an dünyada oldukça nadir ve radikal bir karar. Vatikan’da aşıyı reddeden kişilerin işten çıkaracağı bildirildi.
İtalya da aşıyı bazı vatandaşlarına zorunlu tutan ülkelerden biri. Kamu ve özel sektördeki tüm sağlık çalışanları aşı olmak zorundalar. Aşıyı reddeden doktor, hemşire ve diğer sağlık çalışanlarının hastalarla çalışmaktan men edilebiliyor. Aşı karşıtı 300 sağlık çalışanı bu kararı mahkemeye götürdü ve itiraz ettiler. Mahkemenin kararı 14 Temmuz 2021’de duyurulacak.
Pandeminin başında sürü bağışıklığı önerisiyle tüm dikkatleri çeken İngiltere de nüfusunun bir kısmına aşıyı zorunlu tutmaya hazırlanıyor. 16 Haziran 2021’de alınan hükümet kararıyla evde bakım hizmeti veren tüm çalışanların aşılanması gerekiyor. Karar eğer parlamentoda onaylanırsa yeni yasa ile evde bakım verecek tüm çalışanların en az iki doz aşı olması gerekecek. Aşı olmayan kişilere tıbbi bir gerekçeleri olmadığı takdirde çalışma izni verilmeyebilir. Aşı zorunluluğu sadece sağlık çalışanlarını değil, evde bakım hizmeti veren acente ve gönüllüleri de kapsıyor.
Delta Varyantı Korkutuyor
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ülkesinde zorunlu aşıya karşı çıkıyor ama bir yandan delta varyantı Rusya’yı ciddi şekilde tehdit ediyor. Moskova belediye başkanı Sergei Sobyanin başkentteki tüm hizmet sektörü çalışanların COVID-19 aşısı olmalarını emretti. 16 Haziran’da çıkan karar sonrası aşılama hizmet sektöründe insanlarla temas halindeki kişilerin zorunlu aşı olmalarını gerektiriyor. Moskova’da nüfusun %60’sı hizmet sektöründe çalışıyor. Bu da iki milyondan fazla insanın 15 Ağustos 2021’e kadar en az 2 doz aşılanması anlamına geliyor. Saint Petersburg gibi diğer şehirler de benzer önlemleri almaya hazırlanıyor.
Kazakistan da 1 Temmuz 2021’de ülke genelinde başkalarıyla temas ederek çalışan kişilere aşıyı zorunlu tuttu. Karara göre 2 doz COVID-19 aşısı olmayan kişiler başkalarıyla doğrudan temas halinde çalışamayacak. Örneğin bir kuaför veya öğretmen aşı olmadıysa artık mesleğini icra edemeyecek.
Yasaklar ve tedbirler Avrupa ve Amerika’da da uygulanmaya başlandı. Amerika’da San Francisco şehrinde tüm belediye çalışanlarına COVID-19 aşısı zorunlu tutuldu. Aşı olmayanlara karşı gerekli yaptırımlar uygulanacak. Buna işten çıkarmak da dâhil. Ancak yeni yasanın yürürlüğe girmesi için aşıların FDA’den tam onay alması beklenecek. Acil kullanım onayı alan aşılar için şimdilik bir zorunluluk öngörülmüyor. Biontech, Moderna ve Johnson&Johnson’ın aşıları pandemi döneminde acil kullanım onayı almışlardı ancak faz 3 çalışmalarının devam etmesi nedeniyle henüz tam onay alınmadı.
San Francisco’nun aksine Texas’ta işler daha karışık. Dünyada tüm COVID-19 önlemlerini kaldırarak eskiye dönüşü ilk başlatan ülke de Texas’tı. Houston Methodist Hastanesi’nde 150’den fazla sağlık çalışanı aşı uygulanmasına karşı çıktığı için işten çıkarıldı veya istifaya zorlandı.
Fransa zorunlu aşı konusuna hala ihtiyatla yaklaşıyor. Sağlık Bakanı Olivier Verab şimdilik kimse için aşıyı zorunlu tutmayı düşünmediklerini açıkladı ancak hükümet sağlık çalışanlarını aşı olmaya zorlamak için yeni bir kanun taslağı üzerinde çalışıyor.
Suudi Arabistan’da resmi bir aşı zorunluluğu olmamasına karşın insanları aşı olmaya yöneltmek için bazı uygulamalar hayata geçiriliyor. Örneğin Riyad’ta 1 Ağustos’tan itibaren toplu taşımaya binmek ve devlet dairelerine girebilmek için her vatandaşın aşı olması gerekecek. Bunun yanında kamu ve özel sektörde sadece aşı olan bireyler iş yerlerinde ofislerinde çalışabilecekler.
Tacikistan’dan sonra en sert pandemi önlemi sanırım Pakistan tarafından alınmıştır. Belucistan eyaleti 1 Temmuz 2021’den itibaren COVID-19 aşısı olmayan kişilerin devlet daireleri, toplu taşıma, alışveriş merkezleri ve halka açık parklara girişlerinin kısıtlanacağını duyurdu. Sind eyaletinde de COVID-19 aşısı olmayan memurlara Temmuz’dan itibaren ödeme yapılmayacağı bildirildi.
Türkiye’de aşı karşıtlarına yönelik bir düzenleme henüz yok. Mayıs ayında Pamukkale firması aşı olmayan 18 yaş altı ve 65 yaş üstü kişilere seyahat kısıtlaması getirmeye çalıştı ancak gelen tepkiler sonrası bu uygulama kaldırıldı.
Aşı Neden Zorunlu Tutulmak İsteniyor?
Bildiğiniz gibi sürekli yeni virüs varyantları ortaya çıkıyor ve doğal seçilim sürecinden ötürü hayatta kalan varyantlar daha güçlü ve ölümcül oluyor. Virüs sürekli daha bulaşıcı ve ölümcül bir hale gelirken pandeminin devam etmesi dünyadaki tüm halkların sağlığını tehdit etmeye devam edecek. 2021’in ilkbaharında Hindistan’da ciddi bir sağlık krizi yaşandı. Covid vakalarının bir anda patlaması sonucu hastanelerde yığılmalar yaşandı ve çok fazla insan yaşamını kaybetti. Arkasından da dünya delta varyantı adlı Hindistan’da ortaya çıkan yeni ve daha ölümcül bir varyantla tanıştı.
Bilim insanları şu an yeni varyantlarının ortaya çıkışında en etkili faktörün aşısız bireyler olduğunu düşünüyor. İnsan vücuduna giren virüsler bir anda inanılmaz sayıda çoğalıyorlar ve viral genomun kendini çoğaltması sırasında rastgele mutasyonlar ortaya çıkıyor. Delta ve delta plus varyantları da son dönemde bu şekilde ortaya çıkan mutantlar. Pandemiyi durdurmanın tek yolu da aşılar. Özellikle mRNA aşıları şu an için tüm varyantlara karşı etkili ama daha bulaşıcı ve ölümcül bir varyant karşısında aşılar etkisiz kalırsa o zaman pandeminin başlarındaki halimizden bile daha geriye düşebiliriz. Bilim insanları ve devlet yetkilileri bu yüzden herkesi aşı olmaya davet ediyor ve olmayanlara da halk sağlığını tehdit ettikleri gerekçesiyle yaptırım uygulamaya çalışıyor.
Hazırlayan: Çağlayan Taybaş
www.sinirbilim.org/covid-19-asisi-2/
