Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (UNIDO) tarafından 10 Temmuz 2020 tarihinde içerisinde ağırlıklı olarak Covid-19 pandemisinin dijitalleşme üzerindeki etkisinin ele alındığı “Covid-19 Olası Sonuçlar ve Cevaplar: Dijital Dönüşüm ve Endüstriyel İyileşme” adlı rapor yayımlanmıştır.
Pandemik kriz uluslararası topluma özellikle ileri üretim teknolojileri ve dijitalleşme yoluyla uluslararası kalkınma sorunlarına işbirliği çözümleri sunarak dijital dönüşümü hızlandırma fırsatı sağlamıştır. Krizden önce bile, küresel imalat, dijital ve geleneksel imalat sektörleri Dördüncü Sanayi Devrimi ile görülmemiş hızlı bir değişim geçirmiştir. Yapay zekâ, ileri robotik, 3D yazıcılar, giyilebilir ve nesnelerin interneti gibi yıkıcı teknolojiler, üretim ortamını kökten değiştirerek üretkenliği arttırmak için büyük fırsatlar sunarken aynı zamanda sosyal içerme amaçlarına da büyük katkı sunmaktadır. Sosyal içerme, dezavantajlı bireylerin ve grupların topluma katılımını artırma ve onları iyileştirme sürecidir. Dördüncü sanayi devriminin değişim hızı, yürürlüğe girmesi on yıllar, hatta yüzyıllar süren önceki endüstriyel devrimlerle karşılaştırıldığında benzersizdir. Bu devrim yaşam biçimlerine de etki ederek yaşam biçimlerini üretimin yapıldığı fabrikanın ötesine taşıyacaktır.
Mevcut pandeminin küresel ölçekli yansımaları dünyayı Dördüncü Sanayi Devrimi’ne doğru yapısal kaymanın aciliyetini düşünmeye zorlamış ve Covid-19 dijital dönüşümün beklenmedik hızlandırıcısı olmuştur.
Pandemik kriz dördüncü sanayi devrimini üretken sektörlere katmak, uzun vadeli esnekliği artırmak ve daha iyi bir gelecek inşa etmek için eşsiz bir fırsat sunmaktadır. Örneğin, siber alana taşınma, eğitim, sosyal ve ekonomik faaliyetlere uzaktan katılım, sosyal mesafenin psiko-sosyal etkisinin azaltılmasına imkân sağlamıştır. Büyük veri, kriz yönetimi ve tahmine dayalı öğrenme açısından giderek daha fazla kullanım alanı oluşturmaya başlamıştır. Bu durum beraberinde gerçek zamanlı veriye dayalı daha hızlı ve daha verimli bir karar almayı mümkün kılmıştır. Benzer şekilde dünya, kriz sürecince fiziksel perakende mağazalarından elektronik ticarete geçişe tanık olmuş ve olmaya devam etmektedir.
Krize müdahale etmenin gerekliliği şüphesiz bazı alanlarda yeniliği de beraberinde getirmiştir. Yapay zekâ ve büyük veri, virüs araştırmalarına, aşı geliştirilmesine ve kamu politikalarını destekleyen veri analizleri için kullanılmıştır. Benzer şekilde, robotlar hastaların izlenmesi ve desteklenmesinde artan bir rol oynamıştır. Örneğin, giyilebilir teknolojiler hastaların ve sağlık personelinin taranmasında ve izlenmesinde önemli rol oynamıştır. Dördüncü Sanayi Devrimi, Covid-19 ve bununla ilişkili sosyal, ekonomik ve çevresel etkilere karşı mücadelede çok çeşitli potansiyel çözümler getirmiştir. Bu çözüm örneklerinden bazıları ve bunların kullanım alanları şöyledir:
- Dronlar: Sağlık krizinde kritik malzemelerin teslimi, kamusal alanların dezenfeksiyonu, vücut ısının ölçümü ve karantina kontrollerinin uygulanmasında kullanılmıştır. Diğer taraftan ekonomik krizde dronlar hizmet sunumunda artan verimlik sağlamakla birlikte yoğun nüfuslu alanların taranmasına da imkan sunmuştur.
- Robotlar: Sağlı krizinde hastalara yardım etme ve onları izleme, medikal stokların optimizasyonu ile ilaç ve gıda tesliminde kullanılmıştır. Diğer taraftan ekonomik krizde robotlardan uzaktan denetim, bakım ve onarım ile yarı otonom işlerde yararlanılmıştır.
- 3D Yazıcılar: Sağlı krizinde tıbbi malzeme ve temel bileşenlerin üretiminde kullanılmıştır. Diğer taraftan ekonomik krizde parça eksikliklerini giderme ve yeni ürünler için tasarım ve test prototipleri oluşturmada 3D yazıcıların önemli katkısı olmuştur.
- Blockchain: Sağlı krizinde bireylerin sağlık durumunu içeren dijital kimliklerin oluşturulması, ilaç güvenliğinin izlenmesi ve sağlık bakım taleplerinin yönetiminde kullanılmıştır. Diğer taraftan blockchain teknolojisi ekonomik krizde tedarik zincirlerinde karşılaşılan problemlerin çözümünde kullanılmasının yanı sıra ürün veya hizmetin kökeni ve dönüşüm süreci hakkında izlenebilirlik ve şeffaflık sağlamıştır.
- Büyük Veri ve Yapay Zekâ: Sağlı krizinde veri analizleri, aşı ve model geliştirme alanlarında kullanılmıştır. Diğer taraftan ekonomik krizde üretim hattının hızlı bir şekilde değiştirilebilmesi için endüstriyel tesislerin dijital ikizinin oluşturulması, veri ve trend analizleri ile talep tahminlerinde büyük veri veya yapay zekâdan yararlanılmıştır.
- Nesnelerin İnterneti: Sağlı krizinde halk sağlığı verisinin toplanması, binalar içerisindeki hava kalitesinin analiz edilmesi ve kritik gıdaların taşınmasında kolaylık sağlamıştır. Diğer taraftan ekonomik krizde doğruluk oranı artırma, cevap süresini kısaltma ve müşteri tercih ve ihtiyaçlarını anlamada nesnelerin internetinden yararlanılmıştır.
Bu örnekler, Dördüncü Sanayi Devrimi’nin rolünün mevcut kriz ışığında nasıl değiştiğini göstermektedir. Şimdiye kadar, Dördüncü Sanayi Devrimi’nin baskın odak noktası öncelikle maliyet optimizasyonu, verimliliği artırma veya rekabet avantajı kazanma gibi konular olmuştur. Ancak Covid-19 pandemisi dijital dönüşüme ve yenilikçi çözümlere bakış açısını bir ölçüde değiştirmiştir. Bu kriz, başta sağlık olmak üzere temel hizmetlerin ve tedarik zincirlerinin sürdürülebilirliğini sağlamak, öngörülemeyen şoklara karşı toplumsal direnci ve iş direncini artırmak açısından dijital dönüşüme ve yenilikçi çözümlere kapı aralamıştır. Bununla birlikte söz konusu kriz yeni sektörlerin doğuşuna imkân tanıyarak yeni işletmelerin kurulmasını sağlamış ve bu süreci hızlandırmıştır. Örneğin, Covid-19 aşı çalışmaları ve bu alana yapılan yatırımların sürekli artış göstermesi kurulan firma ve çalışan sayılarını artırmıştır. Diğer bir ifadeyle Covid-19 pandemisinin küresel ölçekte getirdiği “yeni normal”, dijital dönüşümün yönünü etkilemiş, hızını ise artırmıştır. Özetle, Covid-19 pandemik krizi beraberinde dijital dönüşümde de yeni normali getirmiştir.
Faydalı olması ve farkındalık oluşturması dileğiyle.
Bilimle ve teknolojiyle kalınız.
Sosyal Araştırma Yöntemleri Bilim Uzmanı
& Sanayi ve Teknoloji Uzmanı
Yararlanılan Kaynaklar
- UNIDO, Department of Digitalization, Technology and Innovation (DTI) Vienna International Centre. (2020). “COVID-19 Implications and Responses. Digital Transformation and Industrial Recovery” . https://tii.unido.org/sites/default/files/publications/UNIDO-COVID-Digital%20Transformation.pdf
- Social Inclusion, https://www.worldbank.org/en/topic/social-inclusion
