W- Sağlık Bilimleri Üniversitesi Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi Üroloji bölümünden Doç. Dr. Tuncay Toprak‘dan erkek infertilitesi üzerine görüşlerini aldık.
Kısırlık nedir ve genel olarak hangi faktörlerden kaynaklanır?
Doç. Dr. Tuncay Toprak- Kısırlık bir çiftin düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye rağmen 1 yıldan fazla süredir çocuk sahibi olamaması şeklinde tanımlanmaktadır. Hem erkek hem de kadına bağlı faktörlerden kaynaklanabilir. Kısırlığın %50 si erkeğe bağlı nedenlerden kaynaklanır.
W- Erkek kısırlığının en yaygın nedenleri nelerdir?
T:T.- Erkek kısırlığının, genetik mutasyonlardan yaşam tarzı seçimlerine, tıbbi hastalıklardan kullanılan ilaçlara kadar çeşitli nedenleri vardır.
Ancak bizim özellikle klinikte en sık saptadığımız tedavi edilebilir neden varikosel hastalığıdır. Toplumda %15, çocuğu olmayan erkeklerde %40, 1 çocuğu olmuş 2. Si olmayan erkeklerde %80 oranında izlenir.
W- Erkeklerde kısırlık tanısı nasıl konulur? Hangi testler veya prosedürler bu süreçte kullanılır?
T.T.- Kısırlık tanısı öncelikle hastadan alınan detaylı bir öykü ve basit fizik muayene ile konulur. Burada bir semen analizi yapılması son derece önemlidir. Buradaki bulgulara göre çeşitli laboratuar testleri ve genetik testler ile araştırma devam edebilir.
W- Kısırlık konusunda en çok hangi yaş grubu risk altındadır? Ülkemizde durum nedir?
T.T.- Aslında tam bir yaş vermek doğru olmayabilir. Ancak kadınlarda özellikle 35 yaş, erkeklerde ise 40 yaş sonrası yumurta ve semen parametrelerinin olumsuz etkilendiğini biliyoruz. Ülkemizde de bu durum benzerdir. Burada tekrar varikosel hastalığı ön plana çıkıyor çünkü varikosel özellikle evlenme çağındaki erkeklerde sorun yaratıyor. Tabi bazen 12-13 yaş erkeklerde de görebiliyoruz.
Risk Faktörleri
W- Yaşam tarzı, beslenme ve çevresel faktörler erkek kısırlığını nasıl etkiler?
T.T.- Burada yine diğer faktörlere de değinmekte fayda var. Eğer bir erkek egzersiz yapmıyorsa, kilo problemi varsa, özellikle paketli gıda ve hazır yiyecekleri tüketiyorsa, işi gereği radyasyona fazla maruz kalıyor ya da çok sıcak ortamda çalışıyor ya da iklimde yaşıyorsa bu durumların hepsi erkek kısırlığına katkıda bulunabiliyor.
W- Sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımı erkek kısırlığına nasıl katkıda bulunur?
T.T.- Yine bir erkek sigara, alkol veya uyuşturucu madde kullanıyorsa bu durumların hepsi genel sağlığımızı bozduğu gibi cinsel sağlığımızı da bozmakta ve semen parametrelerini olumsuz etkilemektedir. Özellikle sigaranın içinde yandığında 7000 den fazla kimyasalın oluştuğu bilinmekte. Tabi bu durum sağlımıza zarar vermektedir.
W- Stres ve ruhsal sağlık erkek kısırlığını nasıl etkileyebilir?
T.T.- Stresin erkek cinsel sağlığına etkilerini irdeleyen çok çalışma var. Stresin erkeğin hem ejakülasyon ve ereksiyon işlevlerinde olumsuz etki yarattığı hem de semen parametrelerini olumsuz etkilediği bilinmekte. Tabi bunun terside doğru yani bir erkeğin eşini hamile bırakamaması stres yaratan bir durum. Ancak stresin direk olarak kısırlığa yol açabilir denilemez.
W- Genetik faktörlerin erkek kısırlığı üzerindeki rolü nedir?
T.T.- Bir çok genetik hastalığın kısırlık yaptığı biliniyor. Burada Kleinferter sendromu en sık gördüğümüz kısırlık sebebi olan genetik kusurlardan birisi. Bu sendromda normal erkekte XY olması gereken cinsiyet kromozomu XXY şeklinde olmakta ve bu kişiler normalden uzun boylu, uzun kollu ve bir takım gelişme geriliği ile beraber kısırlık sorununa sahip kişiler oluyor.
Tedavi Yöntemleri
W- Erkek kısırlığının tedavisinde hangi yöntemler kullanılmaktadır? Tedavide önce yaşam tarzı değişiklikleri öneriyoruz. Nedir bunlar?
T.T.- Hasta kilolu ise kilo vermesi, egzersiz alışkanlığı kazanması, sigara ve alkol gibi ürünlerden uzak durması sağlıklı beslenmesi, paketli gıdalardan uzak durması, radyasyondan ve çok sıcak ortamlardan kaçınması gibi durumlar. Sonrasında varikoseli varsa bunu tedavisi son derece önemli. Çünkü varikosel hastalığı erkek kısırlığının tedavi edilebilir en sık nedenidir. Tedavisi operasyon ile olmaktadır. Yaklaşık 1 saat süren günübirlik ameliyat şeklinde olur. Ameliyat esnasında mikroskop kullanılmasının tedavi başarısını arttırdığı, komplikasyonları ve nüks oranını azalttığı gösterilmiştir.
W- İlaç tedavisi, cerrahi müdahale ve yardımcı üreme teknikleri hakkında kısa bilgi verebilir misiniz?
T.T.- Özelikle semen parametrelerinde bozulma varsa bir takım vitamin ve minerallerle bu parametrelerin olumlu yönde etkilendiğini biliyoruz. Bu konuda dünyada önemli yere sahip alanında uzman kişilerle yaptığımız meta-analiz sonuçları bize antioksidan tedavinin semen parametrelerini düzelttiğini göstermektedir. Yine özellikle varikosel tedavisinin semen parametrelerini düzelttiğini gösteren binlerce çalışma var. Bu çalışmalar arasında yine içinde bulunduğum Global Androloji Forumunun önemli metaanalizleri var. Eğer bir erkekte sorunu ilaç veya ameliyatla çözemediysek veya semen parametreleri çok düşük ise tabiki çağın teknelojilerinden yani yardımcı üreme tekniklerinden faydalanıyoruz. Burada aşılama yöntemleri ve tüp bebek işlemleri ile çiftlere çocuk sahibi olma fırsatı sunabiliyoruz.
W- Doğal yollarla çocuk sahibi olamayan çiftler için hangi tedavi seçenekleri vardır?
T.T.- Eğer bir çift doğal yolla gebelik elde edememişse, az önce konuştuğumuz muayene, tetkik ve tedavilerden sonra eğer çocuk sahibi olmayı başaramadıysak yardımcı üreme tekniklerine başvurabiliriz.
Yenilikler ve Gelecek
W- Erkek kısırlığı tedavisinde son yıllarda hangi yenilikler olmuştur?
T.T.- Erkek kısırlığı teşhis ve tedavisi teknoloji ile beraber gelişme gösteriyor. Cerrahide özellikle mikroskopik ameliyatlar artan mikroskop teknolojisi ile gelişim gösteriyor. Yine yardımcı üreme teknikleri için sperm seçiminde kullanılan yapay zeka teknolojisi döllenme ve çocuk sahibi olma ihtimalini arttırmaktadır.
W- Gelecekte erkek kısırlığı tedavisinde hangi gelişmeler beklenmektedir?
T.T.- Gelecekte sanal gerçeklik, görüntüleme yöntemleri ve yapay zekanın teşhis ve tedavide daha etkin olarak kullanılması beklenmekte ve erkek kısırlığında çığır açacak gibi durmaktadır.
Önleyici Tedbirler
W- Erkek kısırlığını önlemek için bireylerin alabileceği önlemler nelerdir?
T.T.- Erkek kısırlığının önüne geçebilmek için bireysel anlamda yapabileceklerimiz arasında sigara ve tütün kullanımının azaltılması, egzersiz yapılması, aşırı kilo alımından kaçınılması, sauna ve hamam gibi sıcak ortamlardan kaçınılması, radyasyon yayan ürünlerin kullanımının azaltılması gibi önlemler sayılabilinir.
W- Erken tanı ve müdahalenin önemi hakkında ne düşünüyorsunuz?
T.T.- Her hastalıkta olduğu gibi erkek kısırlığında da erken tanı ve tedavi önemli yer tutuyor. Bazen varikosel gibi hastalıkların geri döndürülemez sonuçları olabilmektedir. Bu yüzden erken tanı koyup gerekli tedavi planlanmalıdır. Kadınlarda özellikle 35 yaş artık menapozun başladığı ve yumurta rezervinin düştüğü yaş olduğu için erken teşhisin gebelik için gerekli tanı ve tedavileri yapılabilmesi adına da önemli olduğunun başka bir göstergesidir. Bu açıdan eğer bir çift 1 yılı aşkın korunmasız cinsel ilişkiye rağmen çocuk sahibi olamadıysa fazla zaman kaybetmeden erkeğin bir üroloji uzmanına, kadının ise bir kadın doğum uzmanına başvurması gerekmektedir.
W- Sevgili Hocam değerli görüş paylaşımınız için çok teşekkür ederiz.
