Uluslararası Multipl Skleroz (MS) Federasyonu ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından her yıl Mayıs ayının son Çarşamba günü Dünya MS Günü olarak kutlanıyor. Türkiye’de de Türk Nöroloji Derneği ve Türkiye Multipl Skleroz Derneği başta olmak üzere diğer MS hasta dernekleri de “Multipl Skleroz” hastalığının farkındalığını arttırmak amacıyla çeşitli etkinlikler düzenlemektedir.
Multipl skleroz toplumlarda genel olarak az bilinen bir beyin ve omirilik hastalığıdır. Hastalar güçsüzlük, görme kaybı, dengesizlik gibi şikayetler nedeniyle günlük işlerinde zorluklar yaşayabilmektedir. Ayrıca ankisiyete, depresyon, yorgunluk, idrara sık gitme ve kaçırma gibi şikayetler de yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir.
Hastalığın temelinde genetik, çevresel etmenler ve bazı viral enfeksiyonlar suçlansa da tam olarak nasıl başladığı bilinmemektedir. Hastalık genellikle 20- 40 yaşları arasında ortaya çıkar. Bu yaşlar dışında çocuklarda ve daha ileri yaşlarda da görülebilir. Ortalama başlangıç yaşı 31-33 yaşlardır. Kadınlarda görülme sıklığı erkeklere göre 2 kattan daha fazladır. Türkiye’de yaklaşık 70 bin MS hastası bulunmaktadır. Bu hastalığın direkt olarak genetik geçişli bir hastalık olmadığını biliyoruz. Kesin olarak genetik bir geçiş olmasa da bazen kuzenler arasında, anne çocuk arasında bazen de kardeşler arasında bu hastalık görülebilmektedir.
MS’de doğru ve erken tanı konulması ve tedavinin planlanması oldukça önemlidir. Burada en önemli durum; hastaları dinleyerek muayene etmek, onların öyküsünü anlayarak doğru tanı koymak ve tedavisini planlamaktır. MS hastaların muayene edilmesi, MR bulgularımın değerlendirilmesi, laboratuvar incelemeleri desteğiyle hastaların tanısının konulması ve tedavi planlanmasını yapılması oldukça önemlidir. Tanı konulan MS hastalarında bağışıklık sistemi üzerinden etki eden bazı tedaviler uygulanmaktadır. Bunlar bazen hap şeklinde, bazen cilt altı veya kas içinden, bazen de damar yolu ile uygulanan tedavilerdir. Her hastada uygulanan tedavi o hastanın klinik, radyolojik ve laboratuvar bulgularına göre planlanmakta ve gerek duyulduğunda ilaçlar arasında geçişler yapılabilmektedir. Bunların yanında diyetisyenlerin, fizyoterapistlerin, psikologların desteği ile multidisipliner destek sayesinde hastaların hastalıkları ile olan birlikteliklerine yardımcı olunmaktadır. Düzenli egzersiz, yoga, pilates, beslenme tarzında değişiklik gibi tamamlayıcı uygulamalar da yaşam kalitesine olumlu katkı sağlayabilmektedir.
MS hastalarının tanı aldıktan sonra ilgili nöroloji kliniklerinde düzenli takipleri yapılmalıdır. Hastalığın seyrinin takibi, kullanılan ilaçların etkinlik ve güvenilirlik açısından izlemi açısından düzenli takip büyük önem taşımaktadır. MS tedavisinde son on yıldır hızla artan çalışmalar ve tedavi seçeneklerinde artış tedavi başarısını artırmıştır. Gelecek yıllarda bu çeşitlilikte daha da artış olması beklenmektedir. MS hastaları hastalıkları ile olan yolculuklarında, ilgili nöroloji kliniklerinden hem tanı hem de tedavi açısından destek alabilmektedir. Bu desteğin düzenli kontroller ile sürdürülmesi tedavi başarısını artıran en önemli faktördür. Dünya MS Günü kapsamında yapılan etkinlikler sayesinde de MS alanında farkındalığın artırılması ve en güncel bilgilerin MS hastaları, hasta yakınları ve ilgililere ulaştırılması sağlanmaktadır.
MS tanısı konduğunda hastaların bir kısmında ümitsizlik, çaresizlik ve karamsarlık ön plana çıktığını gözlemlenmektedir. Hastaların ve hasta yakınlarının sosyal medya ortamında yer alan çoğunlukla doğruluğu kanıtlanmamış bilgilerle ön yargılar oluşturmaları yerine doğru kaynaklardan, güvenilir, kanıta dayalı, güncel bilgiler edinmelerinin oldukça önemlidir. Hastalığın özellikleri, tedavi seçenekleri, ilaçların olası yan etkileri, hastalığın seyri konusunda doğru kaynaklardan sağlıklı bilgiler edinmiş bir hastanın hem tedavi süreçleri hem tedavi uyumu hem de fiziksel ve ruhsal durumu daha iyi olacaktır. MS hastaları için söylenecek en önemli şey çaresiz bir hastalık, tedavisi olmayan bir hastalık olmadığıdır. Son yıllarda yeni geliştirilen tedavi seçenekleri ve henüz deneme aşamasında olan yeni ilaçları da düşündüğümüzde giderek artan tedavi seçenekleri ile artık daha etkili ve güvenli MS tedavisi mümkündür.
Türkiye’de hemen her bölgede Türk Nöroloji Derneği üyesi nöroloji uzmanları tarafından MS poliklinik hizmeti verilebilmektedir. Dünya MS günü kapsamında da farklı illerde hasta ve yakınlarını bilgilendiren toplantılar ve sosyal etkinlikler planlanmaktadır.
Türk Nöroloji Derneği Multipl Skleroz Çalışma Grubu Moderatörü Prof. Dr. Hüsnü Efendi
