Dünyada 10 milyon, ülkemizde 150 bin civarında Parkinson hastası olduğu düşünülüyor. Parkinson hastalığı sıklığı yaş ile birlikte arttığından yaşlı nüfusun fazla olduğu ülkelerde hastalığın görülme oranı da artıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde 65 yaşın üzerindeki her 100 kişiden biri Parkinson hastası, bu nedenle 1 milyon civarında Amerika’lı Parkinson hastalığı ile yaşamakta ve her yıl yaklaşık 60 bin yeni teşhis konulmaktadır. Yurdumuzda her yıl yaklaşık 10 bin yeni teşhis konulduğunu tahmin etmekteyiz. Toplumumuz, hızla yaşlanan toplumlar arasında sayılmaktadır. Artan yaşlı nüfusa bağlı olarak önümüzdeki yıllarda ülkemizde Parkinson hastalığında da bir patlama yaşanacağını söyleyebiliriz.
Parkinson hastalığı var olan tedavilerle semptomların iyileştirilebildiği ve hastanın yaşamını daha az engeller hale getirilebildiği tek nörodejeneratif hastalıktır. Parkinson’da erken tedavinin hastalığın ilerlemesini geciktirmeye yardımcı olduğu ve kaliteli yaşam süresini uzattığı yönünde bilgiler mevcuttur. Bu nedenle toplumsal farkındalık ve bilinçlenme yaratmak adına her yıl 11 Nisan tarihi tüm dünyada “Dünya Parkinson Hastalığı Günü” olarak ilan edilmiştir
Beyin ve Sinir Cerrahisi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Savaş
Hürriyet gazetesi
Türkiye‘de Parkinson görülme oranı nedir? Ülkeye özgü bir durum var mı?
Genel olarak toplumda görülme oranı 100 000’de 200 kadardır ve erkeklerde daha fazla görülmektedir. Ülkemize özgü bir durum olarak, genç Parkinson hastalarına daha sık rastlamaktayız, bu da az önce belirttiğim gibi bilerek veya bilmeden yapılan, yakın veya uzak akraba evlilikleridir. Anadolu çok eskiye tarih boyunca farklı birçok insan topluluğunun yerleşip uzun süreli yaşadığı bir bölge olmuştur; bu uzun süreli kalış sırasında karşılıklı olarak evlilikler yapılmış ve birkaç nesil sonra bu topluluklar yakın bölgede yaşamakla birlikte akrabalık ilişkisi unutulmuştur. Bilinmeyen uzak akraba olan bu kişiler arasında veya bilinen akrabalık ilişkisi olduğu halde yapılan evlilikler bu tip hastalıkların genetik nedenle bireylerde ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Ek olarak, bildiğiniz gibi, bilerek yapılan yakın akraba evlilikleri de toplumumuzda sık olmaktadır.
Parkinson hastalığının tedavisinde kullanılan cerrahi tedavi yöntemleri nelerdir?
Cerrahi tedavi yöntemi olarak genellikle halk arasında “beyin pili” olarak bilinen “derin beyin stimulasyonu” yöntemi uygulanmaktadır. Sadece tek taraflı titremesi olan hastalarda bazen talamotomi denilen beyin pili dışındaki tedavi yöntemleri de söz konusu olmaktadır.
Parkinson hastalığında kullanılan cerrahi tedavi yöntemleri Türkiye’de ne zamandan beri yapılmaktadır?
Parkinson hastalığının cerrahi tedavisi ülkemizde 1960’lı yıllarda başlamıştır. Buna karşın, beyin pili uygulamaları ise yaklaşık olarak 20 yıldan beri yapılmaktadır.
Parkinson hastalığında kullanılan cerrahi tedavi yöntemleri her yerde yapılabilir mi?
Parkinson hastalığının cerrahi tedavisi ve beyin pili uygulamaları her beyin cerrahisi bölümünde yapılmaz, çünkü bu konuda özel olarak uzmanlaşmış beyin cerrahının, deneyimli bir nöroloji ekibinin ve uygun teknolojik alt yapının bulunması gerekir. Bu bütün dünyada bu şekildedir.
Bu tedavi yöntemleri hastalara ne derecede yarar sağlar ve ameliyatın riski var mı?
Kabaca en iyi sonuçlara bakıldığında, 10 hastanın 8 ila 9’unda uzun süreli belirgin düzelme görülmektedir; bununla birlikte, hastalığın ve hastanın özellikleri nedeniyle 10 hastanın 1 ila 2’sinde uzun süreli tatminkar sonuç alınamamaktadır. Bu başarı oranı yüksektir ancak doğal olarak birçok tedavi yönteminde olduğu gibi %100 başarı oranı beklemek gerçekçi olmaz. Yine de şimdilik daha ileri bir tedavi yöntemi olmadığı akılda tutulmalıdır.
Bu tedavi yöntemleri hangi hastalarda uygulanmalıdır?
Parkinson hastalarında genellikle teşhisten 4-5 yıl sonra cerrahi tedavi yöntemleri düşünülebilir. Bu karar hastanın ilaca olan yanıtıyla ilgilidir. Kısaca, ilaca rağmen günlük hayatında sıkıntılar sürüyorsa ve ilaç yan etkileri baş göstermişse hastaların ameliyata yönlendirilmeleri yararlı olacaktır. Bununla birlikte, beyin pili ameliyatı çok geç dönemde yapılırsa etkinliği az olur; yani son çare olarak görülmemektedir zamanı gelince, hastalığın orta döneminde, fazla gecikmeden yaptırmakta yarar bulunmaktadır.
Beyin pili uygulaması yapılan başka hastalıklar da var mı?
Beyin pili uygulamaları yaygın olarak Parkinson hastalığı dışında tremor (titreme) ve distoni (istemsiz kasılma) gibi hastalıklarda uygulanmaktadır.
