200’den fazla türü olan Human Papilloma Virus (HPV) dünyada yaygın olarak görülüyor. Çoğu HPV türü herhangi bir bulguya sebep olmaksızın bağışıklık sistemi tarafından vücuttan temizlenebiliyor. Ancak bazı HPV türleri, belirli kanserlerin gelişme riskini artırabiliyor. Günümüzde HPV’nin riskli türlerine karşı geliştiren aşılar mevcut olup çocukluk çağından itibaren uygulanabiliyor. Çocukların HPV’ye karşı mümkün olduğunca erken aşılanması gelecekte de onları bazı kanser tiplerine karşı daha iyi koruyabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Utkucan Uçkun, HPV virüsü ve HPV aşıları hakkında bilgi verdi.
HPV sadece kadınları etkilemiyor
Rahim ağzı kanseri, 35 yaş altı kadınlarda görülen en yaygın kanser türlerinden biridir ve HPV’nin neden olduğu kanserler arasında en yaygın olanıdır. Bu nedenle HPV’ye karşı ergenlik döneminde önlem alınabilirse gelecekte görülecek rahim ağzı kanseri olgularının sayısı da azaltılabilir. HPV rahim ağzı (serviks) dışında genital bölge (vulva, vajen ve penis), anüs ve orofarenks (ağız ve yutak) kanserlerine de yol açabilmektedirler. Bu kanserler, HPV bulaşından yıllar sonra ortaya çıkarlar. Özellikle HPV’nin 16 ve 18 tipleri, çoğu rahim ağzı kanseri olgusunun temelinde yatmaktadır. Buna ek olarak özellikle HPV 6 ve 11 gibi türler, genital siğillerin %90’ından fazlasından sorumlu tutulmaktadırlar. HPV enfeksiyonu sadece kadınları etkileyen bir virüs değildir. Erkeklerde de anüs, orofarenks ve penis kanserlerine yol açabilmektedir.
9’lu aşı HPV’nin 9 riskli türüne karşı koruma sağlıyor
HPV aşısı, HPV’nin bireye bulaşmasını engellemede oldukça etkin bir aşı olup HPV enfeksiyonlarının %99’unu durdurabilmektedir. Dört HPV tipine (6, 11, 16, 18) karşı koruyucu nitelikteki 4’lü HPV aşısının yanı sıra Türkiye’de de sıklıkla uygulanan yeni aşı 9 farklı HPV tipine (6,11,16,18,31, 33, 45, 52, 58) karşı koruma sağlayabilmektedir.
Erken yaşta aşı olmak rahim ağzı kanseri riskini azaltıyor
HPV aşısının rutin aşılama programına dahil olduğu ülkelerde yapılan araştırmalar, 12-13 yaşlarında HPV’ye karşı aşılama başlatılan kadınlarda rahim ağzı kanseri olgularının neredeyse %87; aşılamanın 16-18 yaşlarda başlandığı grupta ise %34 azaldığını göstermektedir. Aşı ile rahim ağzı kanserine yakalanma olasılığı aşı olunmayan duruma kıyasla çok daha düşüktür, ancak rahim ağzı kanserlerinin %30’u aşının içerdiği HPV tipleri ile ilişkili değildir. Rahim ağzı kanseri gibi, HPV aşısı anüs kanseri riskini de büyük ölçüde azaltacaktır. Ancak, her iki kanser türü için de risk sıfırlanmamaktadır.
9-15 yaş arası 2 doz, 15 yaş sonrası 3 doz öneriliyor
Aşı 9 yaşından itibaren hem kız hem de erkek çocuklara uygulanabilmekte ve önerilmektedir. Her doz için aynı tip aşı kas içine enjeksiyon şeklinde uygulanmaktadır. Çoğunlukla ciddi bir yan etki gözlenmemektedir. En yaygın gözlenen yan etkiler zamanla kendiliğinden gerileyebilen baş ağrısı ve enjeksiyon yapılan bölgede hassasiyettir. Çok nadir olarak, bazı çocuklarda HPV aşısına karşı alerjik reaksiyon görülebilmektedir.
Eğer ilk doz 15 yaşından büyükken başlanırsa veya bireyin bağışıklık sistemi zayıf çalışıyorsa, iki yerine üç doza ihtiyaç duyulmaktadır. Yapılan araştırmalarda 15 yaş öncesi iki doz aşı uygulamanın üç doz kadar etkili olduğu görülmüştür. Bu yüzden doz ve zamanlama konusunda çocuk doktorunuza mutlaka danışmanız önerilmektedir.
