Fibromiyalji kas ve iskelet sistemini etkileyen bir hastalıktır. İsmini daha önceden duymuş olabilirsiniz. Hastalarda yorgunluk ve uykuya neden olur. Hafıza ve ruh hallerinde değişimlere yol açarak hastalara ciddi sıkıntılar yaratabilir. Araştırmacılar fibromiyaljinin ağrı hissini olması gerekenden çok daha fazla çoğalttığına inanıyorlar. Bu şekilde beynin ağrıyı sinyallerini işleme süreci değişiyor ve bu da yorgunluk olarak algılanabiliyor.
Çağlayan Taybaş / Sinirbilim
Fibromiyaljinin başlangıcı her insanda farklılık gösterebilir. Bazı insanlarda bir kafa travması, ameliyat veya enfeksiyondan sonra ortaya çıkabilir. Hiçbir sebep yokken fibromiyalji yaşayan hastalar da vardır. Bazen sadece psikolojik stres yaşamak fibromiyaljinin görülmesi için yeterlidir. Kim stres yaşamıyor ki. Bu rahatsızlığın ortaya çıkması için kesin bir etken vardır diyemiyoruz. Belirli bir tetikleyici olmaksızın zaman içinde biriken etkenler bir gün rahatsızlığa sebebiyet verebiliyor.
Erkeklerin ve kadınların fibromiyaljiye yakalanma riski aynı değildir. Kadınlarda risk oranı daha yüksektir. Bunun neden böyle olduğu henüz bilinmiyor. Dahası, fibromiyalji için bulunmuş bir tedavi yöntemi de yok. Sadece ortaya çıkan belirtileri kontrol etmek için bazı ilaçlar kullanılabiliyor. Fibromiyalji ile birlikte hastalarda daha birçok rahatsızlık görülebiliyor. Örneğin, yüksek tansiyona bağlı baş ağrıları, irritabl bağırsak sendromu, anksiyete ve depresyon bunlardan bazılarıdır. Egzersiz, meditasyon gibi rahatlatıcı uygulamalar işe yarayabilir.
Fibromiyalji Neden Ağrı Veriyor?
Yukarıda bu hastalığın ağrı sinyallerinin çoğaltılmasından ortaya çıkabileceğini söylemiştik. Araştırmacılar sürekli tekrarlanan nöron uyarımının fibromiyaljili hastaların beynini değiştirdiğini düşünüyor. Sürekli uyarım alan nöronlarda bazı nörotransmitterler anormal miktarda çok üretiliyor. Bu nörotransmitterlerin varlığı da gerçekte olandan daha fazla ağrı varmış gibi bir algıya neden oluyor. Ayrıca beynin ağrı reseptörleri de bir çeşit ağrı hafızası geliştiriyorlar. Bu ağrı hafızası sayesinde daha önceden algılanan ağrılara daha hassas olup nöronların bu yanlış uyaranlara daha güçlü tepki vermesine yol açıyor.
Fibromiyalji Belirtileri
Yukarıda fibromiyaljinin ağrı sinyallerinin çoğaltılmasından ve ağrı mekanizmasının yanlış çalışmasından kaynaklandığından bahsettik. Bu hastalığın en temel belirtisi vücutta hissedilen yaygın ağrıdır. Hastalar bel altı veya üstünde, bazen vücutlarının her yerinde ağrı hissederler. Bu ağrının fizyolojik bir kökeni yoktur ve kısa süre içinde de bitmez. En az 3 ay süren ağrılardan bahsediyoruz.
Fibromiyalji hastalarında görülen diğer bir can sıkıcı belirti ise yorgunluktur. Eğer uykumuzu yeterince almışsak sabah kalktığımızda dinç ve zinde bir şekilde uyanırız. Ancak bu hastalar güne yorgun bir şekilde başlarlar. Ne kadar çok uyurlarsa uyusunlar zinde bir şekilde uyanamazlar. Uykuları genellikle ağrılar yüzünden bölünür ve başka uyku sorunları ortaya çıkar. Hastalarda huzursuz bacak sendromu ve uyku apnesi görülebilir. Bunun yanında odaklanamamak, dikkat eksikliği ve hafıza sorunları da fibromiyaljinin belirtileri arasındadır.
Neden Ortaya Çıkar?
Hastalığın nasıl ve neden ortaya çıktığını tam olarak bilmiyoruz. Yapbozun parçalarını tam olarak birleştiremedik ama bazı ipuçları yakaladık. Şimdiye kadar yapılan araştırmalar fibromiyaljinin kökeninde çok sayıda etkenin yattığını gösterdi. Şimdi bu etkenleri inceleyelim.
İlk etken benim favorim olan genetik 
Fibromiyaljinin ciddi bir kalıtımsal yönü vardır. Aile bireyleri arasında genetik olarak aktarılır. Henüz elimizde net bir kanıt olmasa da yapılan çalışmalar önemli korelasyonları ortaya çıkarttı. Muhtemelen genetik mutasyonların yavrulara aktarılması ile fibromiyalji görülüyor. Genetiğin yanında enfeksiyonlar ve fiziksel, duygusal travmalar rahatsızlığın ortaya çıkışını tetikleyebilir. Bazı hastalıkların fibromiyaljiyi daha kötü yaptığı bulundu. Trafik kazası gibi fiziksel travmalar veya yoğun psikolojik stres de fibromiyaljiyi tetikleyebilir.
www.sinirbilim.org/fibromiyalji
