Aşının amacı, bağışıklık sistemini zararsız bir şekilde virüsün bazı kısımlarına maruz bırakmak. Daha sonra bağışıklık sistemi işgalciyi tanıyor ve nasıl savaşacağını öğreniyor.
James Gallagher
Sağlık ve Bilim Muhabiri-BBC
Bunu yapmanın birçok yolu var.
Pfizer/BioNtech ve Moderna, RNA aşısı diye bilinen bir aşı geliştirdi. Burada deneysel bir yöntem kullanılıyor. Virüsün genetik kodunun bir parçası, bağışıklık sistemini eğitmek için vücuda enjekte ediliyor.
Jannsen aşısında ise, bunun yerine genetiğiyle oynanarak zararsız ve moleküler düzeyde daha çok koronavirüse bener hale getirilen grip virüsü kullanılıyor.
Bunun da, virüsü tanıması ve savaşması için bağışıklık sistemini eğitmesi bekleniyor.
Benzer bir şekilde, Oxford ve Rus aşılarında da şempanzeleri enfekte eden zararsız bir virüs kullanılıyor ve koronavirüse benzemesi ve vücudun tepki göstermesi için genetiğiyle oynanıyor.
İki Çin yapımı aşı, zararsız hale getirilmiş koronavirüsü kullanıyor.
Hangi yöntemin en iyi sonuçları getireceğini anlamak hayati önemde olacak. İnsanlara kasten virüsün verildiği deneyler bu soruların yanıt bulmasına yardımcı olabilir.
Ne zaman bir aşı olacak?
Pfizer yıl sonuna dek dünya geneline 50 milyon doz sağlayabileceğini söylüyor, 2021 sonuna dekse 1,3 milyar doz üretilebileceği belirtiliyor.
Astra Zeneca/Oxford ise aşı başarılı olursa, sadece İngiltere’de 100 milyon doz, dünya genelindeyse 2 milyar doz üretebileceğini açıkladı.
Aşı ilk kimlere vurulacak?
Bu, aşı piyasaya çıktığında Covid’in nerede yayıldığına ve hangi gruplar arasında en etkili olduğuna bağlı.
Huzurevlerinde yaşayan yaşlılar ve buralarda çalışanlar, İngiltere’de öncelik sıralamasına en başta. Bunları sağlık çalışanları ve 80 yaş üzerindekiler izliyor.
Yaş, Covid’de açık ara en büyük risk faktörü.
Daha yapılması gereken neler var?
- Deneylerde aşının güvenli olduğu görülmeli
- Klinik deneylerde, aşıların hastalığı önlediği ya da en azından ölü sayısını düşürdüğünün görülmesi gerekiyor
- Milyarlarca doz üretim için büyük çaplı üretim lazım
- Aşıların yapılmasından önce denetleyici kurumların onayı gerekiyor
Aşı mükemmel bir şekilde işe yarasa bile, virüsün kolayca yayılabilmesinin önlenmesi için sürü bağışıklığı olarak da bilinen küresel nüfusun yüzde 60 ila 70’inin bağışıklık kazanması gerekiyor.
Aşı herkesi koruyabilir mi?
İnsanlar, aşılara farklı tepkiler veriyorlar.
Geçmişe bakıldığında, tıpkı yıllık grip aşısında olduğu gib, yaşlanmış bağışıklık sistemi yüzünden aşıların yaşlılarda daha az başarılı olduğu görülüyor.
Çoklu doz ya da adjuvan diye bilinen ve bağışıklık sistemini yükselten kimyasallar bu sorunu aşabilir.
tamamı için kaynağa bknz
