Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamında sağlık hizmeti alabilmek için prim yatırmanız gerekiyor. Eğer sigortalı bir işte çalışıyorsanız, bu prim otomatik olarak yatıyor. Sorun işsizlerin durumu. Düşünsenize hem bir işiniz yok, hem de sağlık sorunlarınızı çözebilmek için elinizi cebinize atmanız gerekiyor. Tam anlamı ile bir açmaz.
Haneye giren gelir, kişi başına asgari ücretin üçte birinden az ise prim ödenmesi gerekmiyor. Üstünde ise prim yatırmanız gerekiyor, yatırmadı iseniz geçmişe dönük prim borçlusu oluyorsunuz. Aileden bir kişinin prim yatırması halinde, 25 yaşına kadar olan tüm aile bireyleri sağlık hizmeti kapsamına alınıyor. 25 yaşını aşan her birey kendi GSS primini yatırmak durumunda.
İşsizler için ödenecek prim, 2020 yılı için aylık 88,29 TL gibi son derece düşük tutulmasına rağmen, 4 milyonluk bir nüfus prim borçları nedeniyle GSS kapsamı dışında kalıyor. Prim ödemeden sağlık hizmeti alınamayacağını ilan eden hükümet, geçen yıl 08 Ocak 2020 tarihli karar ile uygulamayı 2020 sonuna kadar ertelemişti. Bu yıl da aynısı oldu ve 23 Ocak 2021 Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile bu uygulama yılsonuna kadar tekrar ertelendi.
Bu defaki erteleme pandemi koşularının yarattığı ekonomik sıkıntıya bağlanabilir, ancak göz açıp kapayıncaya kadar bu yılın da sonuna gelinecektir. O zaman ne yapılacak. Türkiye’de şartların değişeceği düşünülüyorsa bile, bazıları için değişmeyeceğini şimdiden ifade edebiliriz. Böyle lütuf gibi ertelemeler yerine kalıcı bir çözüm bulmak gerekir.
Bence hükümet sağlık ile ilgili harcamaları şimdiye kadar olduğu gibi bundan sonra da sonsuza kadar bedelsiz sağlayacağını tüm vatandaşlar için ilan etmelidir. Sağlık hizmeti maliyetleri OECD ülkeleri için de nispeten ucuz olan bir ülkeyiz. Bari bu durumu vatandaşımız lehine kullanalım.
Ya da konulan kural uygulanmalıdır. Benim düşüncem şöyle; kişi İşkur’a müracaat ettiği andan itibaren devlet GSS primini yatırmalıdır. Kişi kendisine verilen işi beğenmez ise GSS kapsamından çıkarılır. Örneğin Denizli’de pandemi koşularına rağmen mermer sektöründe çalışacak eleman aranmaktadır. Kayıt dışı çalışan Suriyelilere rağmen bu alanda işgücü açığı vardır. GSS kapsamı için çalışmayı tercih edebilecek bir kesimin varlığı bu alandaki işgücü açığını karşılayabilir.
Prim borcu olanlar için yıl sonuna kadar sağlık hizmetine erişebilme imkanı sadece kamu hastaneleri için geçerli. Bu kamu hastanelerine, üçüncü basamak sağlık hizmeti sunucusu olduğu halde, birinci basamak sağlık hizmeti talep eden hastalarla dolup taşan üniversiteler de dahil. Halbuki, tıpkı yeşil kartlılarda olduğu gibi, eğitim hastanelerinden hizmet alabilmek için ikinci basamaktan sevk zorunluluğu daha doğru olurdu.
Kural koyuyoruz; uygulamıyoruz; uygulamayacağımızı müjde olarak sunuyoruz, arabesk bir yolda ilerlemeye çalışıyoruz. Merak ediyorum; gerçekçi olsun, uygulanabilir olsun, faydalı olsun diye düşünen; etkin, yetkin, danışman, danışan; sesi duyulabilir yakınlıkta birileri var mıdır sistemin içinde…
Prof Dr Bülent Topuz
PAÜ KBB AD
