Çin’in Wuhan kentinde 31 Aralıkta ortaya çıkan koronaviüs (covid-19) salgını şu anda yaklaşık iki milyon insanı enfekte etti ve yüz binin üzerinde insanın ölümüne sebep oldu.
Virüsü ilk kez çözen bilim adamı Leo Poon, bunun muhtemelen vahşi bir hayvanda başladığını ve insanlara buradan yayıldığını, hayvandan insana bulaşır iken form değiştirip insandan insana bulaşır hale geldiğini ileri sürdü.
Gündemin bu kadar koronavirüse odaklandığı bu günlerde, ben de Kanal İzmir Televizyonunda yapımcılığını ve sunuculuğunu üstlendiğim ve her Perşembe akşamı saat 18.00 de canlı yayınlanan “Toprağın Teri” programında üç haftadır covid-19’u işliyorum. Geçenlerde konuk ettiğim İzmir Veteriner Hekimleri Odası Yönetim Kurulu Üyesi Murat Aras hayvanlardan insanlara covid-19 bulaşısı hakkında yararlı bilgiler verdi.
Evcil ve sokak hayvanları
Murat Aras’tan kedi, köpek gibi evcil hayvanlardan covid-19 bulaşmayacağını öğrendik. Ancak sokakta köpekleri gezdirdikten sonra eve gelince 20 saniye süreyle sabunla el yıkamak başta olmak üzere önerilen hijyen kurallarını uygulamak gerekiyor.
Yine veteriner hekim Murat Aras sokakta yaşayan sahipsiz hayvanlardan da covid-19 geçmediğini anlattı. Türk Veteriner Hekimler Birliği Başkanı Ali Eroğlu da hastalığın yayılmasında köpeklerin bir rol oynadığına veya köpeklerin bu hastalığa yakalandıklarına dair hiçbir kanıt olmadığını açıkladı. Ancak sokakta herhangi bir temas olduğu takdirde yine yukarıdaki sayılan hijyen kurallarını uygulamak gerekiyor.
Covid-19 önlemleri kapsamında lokanta-büfe-restoranların kapatılması ile birçok sokak hayvanı aç kaldı. Eksikliği gidermek için bunlara mama veren hayvan severlerin hijyene dikkat etmeleri gerekiyor. Mamalar yere dökülerek değil bir kap içerisinde verilmeli.
Ancak koronavirüs hastası olanlar veya tıbbi gözetimdekiler sokak ya da evcil hayvanlarından yakın temastan mutlaka kaçınmalılar.
İnek-keçi-koyun
Bir de tarımın hayvancılık ayağı bulunuyor. Koronavirüsler hayvanlar arasında yaygın olan bir virüs grubu. Bunların özellikle tavuklarda, sığırlarda görülen formlarının barsak yangısı ve ishale yol açtıkları biliniyor. Yani sahada veteriner hekimler yıllardır korona türlerine karşı hayvan çiftliklerinde zaten mücadele veriyorlar.
Yine covid-19 un inek, koyun, keçi ve manda gibi çiftlik hayvanlarından bunlara bakanlara-sağanlara geçmediğini Murat Aras’tan öğrendik. Ancak hem sağım öncesi hem sonrası ahır ve kişisel hijyene dikkat edilmeli. Hayvanlarla temas sonrası el yıkama başta olmak üzere önerilen hijyen kurallarını yerine getirmek gerekiyor.
İçimiz rahatladı…
Prof. Dr. Harun Raşit Uysal
Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi
