Bu kitapta sağlığımızın geleceğinin büyük bir kısmını oluşturacak olan, sağlığın yapay zekasını size sunduk. Yapay zekanın sağlık alanındaki gelişmelerini, karar destek sistemlerini, büyük veriyi ve gelecek perspektifini en güncel bilgiler ışığında bu kitapta buluşturmayı hedefledik.
Teknolojinin hızla geliştiği günümüzde gerek sağlık bilimleri içerisinde gerekse sağlık bilimleri dışı başlıca bilişim, mekatronik, ve diğer disiplinlerde geliştirilen bazı teknolojilerin sağlık alanındaki kullanımına yönelik gelecekteki açılımları bu kitabın başlıca konusudur.
Bu kitabı oluşturmadaki bir diğer hedefimiz ise; hekimlerimizin inovatif ve kreatif yönlerini daha da ortaya çıkaran bir ekosistemde farklı disiplinlerden gelen uzmanlar ile multidisipliner çalışma kültürünü ve AR-GE bilincini toplumumuza kazandırarak en kısa sürede prototipler, ürünler çıkartmak ve bunların akademik çıktıları ile ülkemiz sağlık ekosistemini daha da ileri yükseltmektir. Bu açıdan www.tabipim.org platformumuzuda dijital altyapı ile yazar olan hekimleri bir araya getirmiştir.
Sağlık yapay zekası alanındaki gelişmeleri ilerletmek adına yaptığımız bu çalışmada, sağlık alanında uzman ve deneyim sahibi hekim yazar arkadaşlarımız sağlık alanındaki sorunların yapay zeka temelli çözümlerini yazmışlardır.
Yapay zeka günümüzde tıp alanında nasıl kullanılıyor?
Yapay Zeka, en büyük etkisinin üzerinden yıllar geçmesine rağmen, sağlık hizmetlerinde büyük adımlar atıyor, yenilikleri etkiliyor ve endüstrinin hemen hemen her alanında verimliliği artırıyor. Yapay zeka, özünde sağlık hizmetlerini daha verimli hale getiriyor ve görevleri maliyet ve zamanın bir kısmı için otomatikleştirerek yaşam sağlayıcıları ve hastaları iyileştiriyor.
Klinik Karar Destek Sistemleri Nelerdir?
Karar Destek Sistemleri (KDS), karar vermeyi kolaylaştırarak daha doğru ve daha etkili karar vermek için tasarlanan; değişik uygulama ve modelleri içeren sistemlerdir. KDS; karar aşamasında kullanılacak verilerin analiz edilmesini, karşılaştırılmasını ve birden çok boyutta değerlendirilmesini sağlamaktadır.
KDS, interaktif bilgi sistemleri olup karar vericilere bilgi, model ve veri yönetim araçları sunarak kullanıcıların etkili karar vermelerini amaçlar.
Bu sistemlere sahip karar vericiler, her sorun için çözüm seçeneklerini formüle eder ve bilgisayara gönderir. Bilgisayar bu çözüm seçeneklerini karşılaştırarak değerlendirir ve karar vericiye yollar. Karar verici de değerlendirilen seçenekler arasında en iyi sonucu vereni seçer ya da yeni bilgilere göre yeni seçenekler hazırlayarak tekrar bilgisayarın değerlendirmesine sunar.
Geleneksel bir klinik karar destek sistemi (KKDS) hastanın özelliklerinin bilgisayardaki klinik bilgilerle karşılaştırıldığı ve hastaya özel değerlendirmeler veya öneriler ile karar için klinisyene sunulduğu sistemlerdir.
Yapay zeka yöntemleri ile eğitilen algoritmalar bir araya getirilerek hekimlerin faydalanacakları karar destek sistemlerini oluşturmaktadır. Karar destek sistemleri doktorların iş akışını kolaylaştıracak, tetkiklerin ön bakılarını dijital olarak yaparak öncelikli olanları belirleyecek, her hastaya harcanan zamanı azaltacak ancak verilen sağlık hizmet kalitesini arttırabilecektir. Hekimler daha az zaman harcayarak daha fazla sağlık hizmetini değerlendirecek, daha doğru tanılar verecek ve daha az yorulacaktır. Yapay zekâ uygulamaları için derin öğrenme metotlarının eğitilmesi gereklidir. Diğer bir durumda; tıp eğitim sürecinde kişiye özel uygulamalar için yapay zekâ yöntemlerinden yararlanılmaktadır. Yapay zekanın kullanmakta olduğu makine öğrenmesi, nöral network, robotik, dil işleme, ses görüntü işleme gibi farklı unsurları vardır.
Yapılan bir araştırmaya göre göre, sağlık hizmetinde yapay zeka uygulamaları, 2026 yılına kadar ABD sağlık ekonomisi için yıllık 150 milyar dolardan fazla tasarruf sağlayabileceği raporlanmıştır. Yapay zeka girişimlerinin artmasıyla beslenen kazanılması beklenen sağlık yapay zeka pazarı, 2014 yılında sadece 600 milyon dolardan 2021 yılına kadar 6,6 milyar ABD dolarına ulaşacağı öngörülmüş ve bu rakamların üzerinde bir potansiyel ortaya konmuştur. Bu tablonun da yaklaşık %40’lık patlayıcı bir bileşik yıllık büyüme oranı yaşamaya hazırlandığı belirtilmiştir. Sağlıkta yapay zeka sektörü bir yaşamış olacak 2021 yılında 2014 e nazaran tam 11x kat büyümesini artırmış olacağı düşünülmüştür. Dahası, sağlık hizmetlerindeki bu yapay zeka uygulamaları, hizmet sunumundan tedarik zinciri yönetimine kadar sektörün her alanını kapsayan tedavi ve teşhisin ötesine geçeceği düşünülmektedir.
Bu çalışmamızı yaparken özellikle yapay zeka alanında çalışan Nilüfer Köylüoğlu, Mehmet Ali Gedik, Hilmi Sefa Yangal ve Aysun Özlü’nün editörlüğünde kitabımızı gerçekleştirdik. Aynı zamanada kitabımızda güncel akademik gelişmeleri derleyerek bu çalışmalarını ülkemiz sağlığına katkılarına yer vermeye çalıştık.
Bilgi çağında, bilgiden yoksun, bilgiden uzak işini yapadurmak yerine, sağlık alanındaki inovasyon, teknoloji ve yapay zeka kulvarlarındaki merakı ve hekimseniz hastanıza en doğru tanıyı koyup, en doğru tedaviyi vermek gayesi yada alan uzmanı iseniz de bu alanlarda gelişime inanarak okumayı seçtiğiniz, konfor alanınızı bozmayı kabul ettiğiniz için teşekkür ediyoruz.
Dr Öğretim Üyesi Can ÖZLÜ
İç Hastalıkları& Hematoloji Uzmanı
