İngiltere sağlık sistemi, Birleşik Krallık’ın dört ayrı ülkesinde farklı şekillerde işleyen ve 1948 yılında kurulan Ulusal Sağlık Hizmeti (NHS) adı altında birleştirilen bir kamu sağlığı sistemidir. İngiltere’de NHS, Sağlık Bakanlığı tarafından yönetilmekte ve finanse edilmektedir. NHS’nin finansmanı büyük oranda genel vergilerden sağlanmaktadır. İngiltere’de yaşayan herkes, kullanım noktasında ücretsiz olan sağlık hizmetlerine erişim hakkına sahiptir. Ancak bazı hizmetler, örneğin diş tedavisi ve reçeteli ilaçlar, belirli ücretlere tabidir. NHS, devlet tarafından işletilen hastaneler, özel hastaneler, birinci basamak sağlık hizmetleri, diş hekimliği, ilaç ve reçete hizmetleri gibi çeşitli sağlık hizmetlerini kapsamaktadır.
İngiltere sağlık sisteminin temelini birinci basamak sağlık hizmetleri oluşturmaktadır. Birinci basamak sağlık hizmetleri, kişiye ve topluma yönelik önleyici, koruyucu, tanısal ve tedavi edici sağlık hizmetlerini kapsamaktadır. Birinci basamak sağlık hizmetlerinin en önemli unsuru aile hekimliği veya genel pratisyenlik (GP) uygulamasıdır. Diğer bir ifadeyle, birinci basamak sağlık hizmetlerinin en önemli unsuru, genel pratisyenlerdir. İngiltere’de genel pratisyenler, genellikle bağımsız olarak çalışmakta veya küçük gruplar halinde ortaklık kurmaktadır. Genel pratisyenler, hastaların ilk başvurdukları ve kapı tutucu (gate keeper) rolü oynayan hekimlerdir. Genel pratisyenler, kayıtlı oldukları hastalara ilk muayene ve tedaviyi sunmakta, gerekli görülen durumlarda ikinci veya üçüncü basamak sağlık kuruluşlarına sevk etmektedir.
İngiltere’de ikamet eden herkesin bir GP’ye kayıt olması gerekmektedir. GP’ye kayıt olmak için ikamet ettiğiniz yerdeki en yakın GP hekimine başvuru yapmanız yeterlidir. GP hekimi size bir NHS numarası verir ve size bir hekim atar. GP’ye kayıt olmak ücretsizdir ve herhangi bir belge gerektirmez. GP’ye kayıt olduktan sonra, randevu alarak veya acil durumlarda doğrudan aile hekiminize başvurabilirsiniz. Genel pratisyenler, genellikle yerel otoriteler tarafından sağlanan binalarda faaliyet göstermektedir. Genel pratisyenlerin geliri, kayıtlı oldukları hasta sayısı, sundukları hizmet kalitesi ve yerine getirdikleri ek görevlere göre belirlenmektedir.
İngiltere’de genel pratisyenlerin yanı sıra, hemşireler, ebe-hemşireler, fizyoterapistler, psikologlar, diyetisyenler ve sosyal hizmet uzmanları gibi diğer sağlık profesyonelleri de birinci basamak sağlık hizmetleri sunmaktadır. Bu sağlık profesyonelleri, genellikle genel pratisyen merkezlerinde veya toplum sağlığı merkezlerinde çalışmaktadır.
İngiltere’de birinci basamak sağlık hizmetleri, son yıllarda önemli değişimler geçirmiştir. Bu değişimlerin amacı, sağlık hizmetlerinin kalitesini ve erişilebilirliğini artırmak, hastaların tercihlerine saygı duymak ve sağlık harcamalarını kontrol altında tutmaktır. Bu kapsamda, birinci basamak sağlık hizmetleri sunan kurum ve kuruluşların sayısı ve çeşitliliği artmıştır. Örneğin, acil durumlarda 24 saat hizmet veren NHS 111 telefon hattı, yürüyüş merkezleri (walk-in centres), acil bakım merkezleri (urgent care centres) ve poliklinikler (polyclinics) gibi yeni hizmet modelleri geliştirilmiştir.
İngiltere sağlık sisteminde yürüyüş merkezleri (walk-in centres), Ulusal Sağlık Sistemi (NHS) tarafından sunulan birinci basamak sağlık hizmetlerinin bir parçasıdır. Yürüyüş merkezleri, randevu almadan yaralanma, enfeksiyon, aşı veya küçük cerrahi gibi acil olmayan sağlık sorunları için hizmet veren sağlık kuruluşlarıdır. Yürüyüş merkezleri, genellikle genel pratisyenler (GP), hemşireler ve diğer sağlık personeli tarafından işletilmektedir. Yürüyüş merkezleri, NHS’nin sağlık hizmetlerine erişimi artırmak ve acil servislerin yükünü azaltmak amacıyla 2000 yılında kurulmuştur. Yürüyüş merkezleri, İngiltere’nin dört bölgesinde (İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda) farklı isimler altında faaliyet göstermektedir.
İngiltere’de ikinci basamak sağlık hizmetleri, hastaneler ve uzman klinikler tarafından verilmektedir. Hastaneler ve uzman klinikler, devlet veya özel sektör tarafından işletilmektedir. Devlet tarafından işletilen hastaneler NHS hastaneleri olarak adlandırılır ve NHS tarafından finanse edilir. Özel sektör tarafından işletilen hastaneler ise özel hastaneler olarak adlandırılır ve genellikle özel sağlık sigortası olan veya kendi cebinden ödeyen hastalara hizmet verir.
İngiltere’de ikinci basamak sağlık hizmetlerine erişmek için genellikle bir GP’nin sevkine ihtiyaç vardır. GP’niz sizi uygun bir hastane veya uzman kliniğe sevk eder ve sizin için bir randevu ayarlar. Sevk süreci genellikle elektronik ortamda yürütülür ve sizin tercihinize göre yapılır. Sevk edildiğiniz hastane veya uzman kliniği NHS veya özel olabilir. NHS hastaneleri veya klinikleri ücretsizdir ancak bazen uzun bekleme süreleri olabilir. Özel hastaneler veya klinikler ise daha kısa bekleme süreleri sunabilir ancak ücretli olabilir.
İngiltere sağlık sisteminde hiyerarşik yapı nasıldır?
- En üstte Sağlık Bakanlığı bulunur. Sağlık Bakanlığı, sağlık politikalarını belirler, kaynakları tahsis eder, performansı izler ve ulusal standartları oluşturur. Sağlık Bakanlığı, NHS için Parlamentoya karşı sorumludur.
- Sağlık Bakanlığı’nın altında NHS Üst Yönetimi vardır. NHS Üst Yönetimi, hükümet politikalarına dayalı olarak NHS için hedefler, öncelikler belirler ve bunların hayata geçirilmesini sağlar.
- NHS Üst Yönetimi’nin altında Bölge Sağlık Otoriteleri (RHA) yer alır. RHA’lar, bölgesel düzeyde sağlık hizmetlerinin planlanması, koordinasyonu ve denetiminden sorumludur.
- RHA’ların altında Alan Sağlık Otoriteleri (DHA) bulunur. DHA’lar, yerel düzeyde sağlık hizmetlerinin sunumundan sorumludur. DHA’lar, hastaneler, genel pratisyenler, toplum sağlığı hizmetleri ve diğer sağlık kuruluşlarıyla sözleşme yaparlar.
- DHA’ların altında ise sağlık hizmeti sunucuları yer alır. Bunlar arasında özerk hastaneler, genel pratisyenler, diş hekimleri, eczacılar, optisyenler, toplum sağlığı hemşireleri ve diğer sağlık profesyonelleri vardır.
İngiltere sağlık sisteminde hiyerarşik yapı, son yıllarda bazı reformlarla değişime uğramıştır. Örneğin 2012 yılında yapılan bir reformla RHA’lar kaldırılmış ve yerine klinik devreye alma grupları (CCG’ler) oluşturulmuştur. CCG’ler, genel pratisyenlerin liderliğindeki yerel sağlık ortaklıklarıdır. Klinik devreye alma grupları (CCG’ler), 2012 yılında Sağlık ve Sosyal Bakım Yasası’nın bir parçası olarak kurulmuştur ve 1 Nisan 2013’te birinci basamak tröstleri (RHA’lar)’nin yerini almıştır. Entegre bakım sistemleri (ICS’ler)’nin 1 Temmuz’da 2022 tarihinde Sağlık ve Bakım Yasası aracılığıyla uygulamaya konulmasıyla klinik devreye alma grupları (CCG’ler) kapatılmıştır.
İngiltere sağlık sisteminde hiyerarşik yapı, hem merkezi hem de yerel düzeyde karar verme mekanizmalarını içermektedir.
Faydalı olması ve farkındalık oluşturması dileğiyle.
Bilimle ve teknolojiyle kalınız.
Tevfik Bulut
https://tevfikbulut.net/
