Romatizmal hastalıklarda çocuk, erişkinin kopyası değildir
Çocukluk çağı romatizması yaşam boyu kontrol altında tutulmalı
Çocukluk çağı romatizmalarının yüzde 50’sinin erişkin döneme aktarıldığını ancak çocukların düzenli egzersiz, takip ve ilaç tedavisiyle normal bir erişkin gibi hayatlarını sürdürebildiğini ifade eden Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Romatoloji Bilim Dalı Başkanı, Çocuk Romatoloji Derneği İkinci Başkanı Prof. Dr. Özgür Kasapçopur, çocukluk çağı romatizmaları, tedavisi ve Covid-19 döneminde takibi hakkında önemli bilgiler paylaştı.
Çocuklar özellikle yaşam içindeki hareketliliğini sağlarken kas iskelet sistemini ve hareket sistemini kullanıyorlar. Bu hareket sisteminde oluşan tüm bozukluklar çocukluk çağı romatizmaları olarak ortaya çıkıyor. Çocukluk çağı romatizmaları içinde en önemlisi özellikle eklemlerde şişliğin ön planda olduğu Juvenil İdiopatik Artrit adını alan bir hastalık Bu grup hastalıklarda da eklemlerde; şişliklerle birlikte hareket kısıtlılığı, ağrı ve sıcaklık artışı olabiliyor. Tüm bu bulgular çocuklarda benzer bulgularla birlikte ortaya çıkabiliyor. Ana amaçlardan ilki iltihabi süreci baskılamak vevar olan aktif hastalığı inaktif hastalık haline getirmek, ikincisi ise hastalarda oluşabilecek sakatlıkların önüne geçebilmek.
Çocukluk çağı romatizması çok yaygın bir hastalık
Çocukluk çağı romatizmalarının homojen olmayan ve çok yaygın bir hastalık olduğunu belirten Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Romatoloji Bilim Dalı Başkanı, Çocuk Romatoloji Derneği İkinci Başkanı Prof. Dr. Özgür Kasapçopur: “Hastalığın çok farklı alt grupları var. Bunları belirtecek olursak, Sistemik JİA yüksek ateşle birlikte karşımıza gelen, yüksek ateşin eşlik ettiği gövdedeki döküntü, kalp zarında sıvı toplanmasıyla birlikte özellikle vücudun tüm büyük ve küçük eklemleri yani parmak eklemleri, diz eklemleri, dirsek eklemleri tutan bir romatizmal hastalık. Tutulma eklemin normaldeki fonksiyonunu yapamaması demek. Bur romatizmal hastalıklar Tutulmayla birlikte ağrı şişlik, kızarıklık, ısı artışı, hareket kısıtlılığı gibi bir bulguların da olmasıyla anlaşılıyor.”
Bir diğer farklı tipin ise Oligoartiküler JİA adı verilen tip olduğunu ifade eden Prof. Dr. Özgür Kasapçopur: “Bu tip küçük yaştaki kız çocuklarında görülüyor. Çocuk, erişkinin küçük bir kopyası değil. Erişkinde olan bütün hastalıklar çocukta da görülebiliyor ama bu tip erişkinde görülmüyor ve çok belirgin olarak küçük yaşlardaki kız çocuklarında özellikle büyük eklemlerde, yani dizlerde ve ayak bileklerinde şişlikle birlikte karşımıza çıkıyor. Küçücük bir çocuğun eklemi şişiyor, yürüyemiyor. Bu farklı tipte yine karşımıza çıkan en önemli bulgulardan biri göz tutulumu oluyor. Gözün damar tabakasında bir iltihaplanma meydana geliyor ve hastalığı tanımlamada gecikilecek olursa gözün damar tabakasında Oluşan iltihabın tedavisi de gecikebiliyor.
Bir diğer farklı tipin çoklu eklem tutulumu yani Poliartiküler bazlı eklem tutulumları olduğunu belirten Prof. Dr. Özgür Kasapçopur: “Çoklu eklem tutulumu ile olan tipte ise yine yaygın eklem bulguları ile birlikte karşımıza gelen bir durum söz konusu oluyor. Burada da yine bütün eklemler tutulabiliyor. Erişkinde en çok gördüğümüz romatizmal hastalıkların ikinci sıklıkta olanı Ankilozan Spondilit, bu çocukluk çağında entezit ile ilişkili artrit dediğimiz grup olarak ortaya çıkabiliyor; Bu tip çocukluk çağında da görüldüğünde yine entezit ilişkili artrit diyoruz. Erişkinde bel tutulumu ile birlikte oluşan bu tablo çocuklarda topuk ağrısıyla ve eşlik eden diz ağrıları ile birlikte karşımıza geliyor. Çocuklar erken tanı alır ve onları tedavi edersek erişkin döneme geldiklerinde herhangi bir sorun olmadan sağlıklı olarak yaşamlarını sürdürebiliyorlar. Bir diğer tip ise sedefe bağlı romatizma. Çocukluk çağında çok fazla gördüğümüz bu tabloda da sedef hastalığı olduğu zaman çocuklarda sedefe bağlı romatizma ile çok sık karşılaşabiliyoruz.”
Hekimle doğru iletişim hastalıkta oluşabilecek birçok sorunu önlüyor
Hastalığın seyri boyunca iki amaç olduğunun altını çizen Prof. Dr. Özgür Kasapçopur: “Çocukları izlerken birincisi hastalığı aktif durumda tutmamaya çalışacağız, ikincisi kalıcı ve sakat bırakıcı eklem değişikliklerine neden olmamasını sağlayacağız. Eğer ki siz çocuğun bu dönemde hastalığını aktif tutmayıp bunları başarırsanız seyri boyunca oluşabilecek birçok sorunu önleyebilme şansını da yakalamış olursunuz. Hastalığın seyri boyunca çocuklarda eklem tutulumları ve ciddi kısıtlılıklar olabiliyor ama süreç içinde hekimle olan doğru iletişimle gerileyebiliyor.”
Çocuklardaki ve yetişkinlerdeki romatizma birbirinden farklı
Çocuğun, erişkinlerin küçük bir kopyası değil tamamıyla farklı olduğunu belirten Prof. Dr. Özgür Kasapçopur şunları söyledi: “Çocukluk çağının her döneminde; süt çocukluğu, oyun çocukluğu, okul çocukluğu, ergenlik dönemlerinde farklı bulgularla ortaya çıkabilen hastalıklarla karşılaşabiliyoruz. Çocukların neredeyse yüzde 50’si çocukluk çağında aldıkları hastalığı erişkin dönemine taşıyorlar ve erişkin döneminde de bu hastalıklarda ciddi sorunlar karşımıza çıkabiliyor. Bunu önlemek için de bu çocuklarda mutlaka erişkin döneme geçtiği anda hastalığı hızla tedavi edip düzeltmek gerekiyor.”
Tedaviye düzenli devam etmek çok önemli
Özellikle hastalığı tanımlama sürecinde çok dikkatli olmak gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Özgür Kasapçopur sözlerine şöyle devam etti: “Bir çocukta 6 haftadan uzun süren bir eklem etkilenmesi var ise bu eklem etkilenmesine eşlik edecek diğer bulguları değerlendiriyoruz. Bunun dışında eklem etkilenmesi ile birlikte oluşabilen diğer bulgular bize önemli yollar gösterebiliyor çocuklarımızda tanıyı daha çok bu saydığım bulgulara göre koyuyoruz. Maalesef Laboratuvar verileri tanı koydurucu değil. İyi bir tedavi çok önemli, tedavide tek bir hekim yok. Bu hastalığı sadece romatizma uzmanı tedavi etmiyor. Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanları ile birlikte planlanmış çok etkin bir fizyoterapi gerekiyor. Çok iyi bir göz hekimi, diyetisyen, hemşire olması gerekiyor. Ana amaçlarımızdan ilki iltihabi süreci baskılamak, var olan aktif hastalığı inaktif hastalık haline getirmek, ikincisi hastalarda oluşabilecek sakatlıkların önüne geçebilmek. Artık bilimin bize kattığı, iltihabı hızla ortadan kaldıran çok iyi ilaçlar var. Tedavi ile birlikte hastalarımızın yakınmaları da hızla gerileyip kayboluyor ve çocuklarımızın hiçbir yakınmaları da kalmıyor. Bütün bulguları da ortadan kalkmış oluyor Bunlara ek olarak bu çocuklarda tedavinin düzenli olmasına da dikkat ediyoruz.”
Çocuklar eğitim hayatlarına kesintisiz devam edebiliyorlar
Hastalarının hepsinin düzenli olarak eğitim hayatlarını sürdürmelerini istediğini dile getiren Prof. Dr. Kasapçopur: “Hiçbir şekilde çocukların eğitim hayatlarında aksama söz konusu olmuyor. Çocuklar düzenli egzersiz yaparlarsa, takiplerini sürdürürlerse, ilaç tedavilerini alırlarsa normal bir çocuk ve ilerleyen yıllarda da erişkin gibi hayatlarını sürdürebiliyorlar. Çok sayıda hayatın içinde olan hastamız var, birçok hastamızın hastalığı geriliyor. Hiçbir yakınmaları kalmadan yaşamlarına devam ediyorlar.”
Akdeniz tipi beslenme gerekli
Beslenmede en önemlisinin Akdeniz tipi dediğimiz beslenme tipi olduğunu ifade eden Prof. Dr. Özgür Kasapçopur: “Ekstra olarak romatizmaya iyi gelebilecek beslenme yok ama sağlıklı ve doğal beslenme her zaman her şeyden daha önemli olandır. Bunlara mutlaka dikkat etmemiz gerekiyor. Düzenli beslenme çok önemlidir. Romatizmanın iklimle de doğrudan bir ilintisi yok. “Yağmur yağacak benim eklemlerim ağrıyor” kalıbı tamamen algıdan kaynaklı bir yorum.
COVID-19 salgınında da hastalarımızın yanındayız
Prof. Dr. Özgür Kasapçopur: “Gururla söylemek istiyorum ki hem Cerrahpaşa Tıp Fakültesi olarak hem de Çocuk Romatoloji Derneği olarak hastalarımıza COVID-19 salgını çıktığı an kılavuzlar yayınladık. Biz her zaman hastalarımızın yanı başındaydık, sıkıntısı olan hastalarımıza yardımcı olduk hastalarımızdaki bu sıkıntıları ortadan kaldırmaya çalıştık. Bunlarla birlikte çocukların hızla tedavilerini planladık. Biz hastalarımızın en ufak bir sorunu olduğunda bize başvurmalarını istiyoruz ve durumlarını hep birlikte değerlendiriyoruz. Pandeminin en yoğun olduğu dönemde de İstanbul’a giriş yasakken bile İstanbul dışından gelen hastalarımız oldu. Örneğin hastalıkları aktifleştiği için şu an Kıbrıs’tan gelen bir hastamız var. Diğer bölgelerden gelen hastalarımız da var ve hepsini tedavi etmeye devam ediyoruz.”
Sağlık Bakanlığımızın önerilerine uyarak salgın dönemini de atlatacağız
Pandeminin ilk günlerinde neyle karşılaşacağımızı bilmiyorduk, karşımızda çok bilinmeyenli bir denklem vardı diyen Prof. Dr. Özgür Kasapçopur: “Bugün için gururla söyleyebilirim ki Cerrahpaşa Çocuk Romatolojisi olarak tüm çalışmalarımızı tamamladık. Yaklaşık bir ay içerisinde bu verilerimizin tümü yayınlanacak. Bu süreçte takip ettiğimiz çocukların ailelerinde hastalık oldu, ailelerden hastalanan çocuklar oldu. Ama romatolojik hastalığı olan çocuklarda da ailede de bir bulaş olduğunda hemen değerlendirdik, geriye dönüp baktığımızda çocuklarımızda ciddi bir bulgu söz konusu olmadı. Takibimizde olan şu anda aktif kayıtlı yaklaşık 6000’in üzerinde kronik romatizmal hastalığı olan çocuğumuz var ve hiç kayıp yaşamadık. Yaklaşık 30 dolayında hasta aile içi bulaştan Covid-19’a yakalandılar. Ne mutlu bize ki hepsi sağ ve iyileşti.”
Romatizmal hastalıklara sahip çocukların bağışıklık sistemini baskılayan tedaviler aldığını belirten Prof. Dr. Kasapçopur: ”Bir örnek vermek istiyorum; çocuğumuzun babaannesi, anne ve babası, 16 yaşındaki abisi Covid-19 oldu. Babaanne yoğun bakımda yattı. Anne, baba ve abi ise hastalığı ayakta geçirdi. Romatizmal hastalığı olan çocuğumuza hiçbir şey olmadı hatta pozitifliği bile saptayamadık. Belki de bu hastalığın küçük çocuklarda daha hafif geçmesinin nedeni yetişkinlerden daha sık enfeksiyon geçirmeleri. Bu konuyla ilgili çalışmalarımızı aralıksız sürdürdük, hastalarımız üzerinde birçok yeni çalışma yayınladık ve çocuklarımızın sağlıklı olduğunu gördük. O yüzden bu çalışmaların tümünden anladığımız özetle şudur ki; çocuklarımızın daha düzenli ve takip altında düzeldiklerini gördük. Şunu da belirtmem gerekirse, Covid-19 hastalığı çok ağırlaştığında sağlıklı bir insanda ağır romatizma gibi seyredebiliyor Hasta çocuklarımız açısından bu süreci tam atlattık diyemeyiz, tedbirlere uyarak Sağlık Bakanlığımızın ve bilim kurulumuzun önerilerine uyarak sağlıkla bu dönemi de atlatacağız.”
Sağlık çalışanları olarak tek kaygımız hastalarımızın iyiliği ve esenliği
Ebeveynlere önerimiz hekimlerine güvensinler diyen Prof. Dr. Kasapçopur: “Bu ülkenin hekimleri, özellikle bu pandemi sürecinde tüm sağlık çalışanları olarak tek kaygımız hastalarımızın iyiliği ve esenliği. Bunun için elimizden gelen bütün çabayı gösteriyoruz. Genel tedbirleri almak çok önemli. Tedavilerini hiç aksatmasınlar, çocukların kronik hastalığı varsa tedavilerini sürdürsünler. Ebeveynlerimize, çocuklarımıza ve tüm halkımıza sağlıklı mutlu bir hayat diliyorum.”
