Kan Beyin Bariyerini Aşıp İlaçları Adrese Teslim Etmek

Bilim insanları ilk kez beyine ilaçların iletilmesini efektif bir biçimde sağlayacak basit bir yöntem geliştirmeyi başardı. Tüm nörolojik ve nörodejeneratif hastalıkların tedavisi veya terapisinde ilaçların beyne ve özellikle de ilgili beyin bölgesi hedeflenerek iletilmesinde zorlaştırıcı bir engel olan kan beyin bariyerinin yarattığı bu doğal engeli aşarak ilaç iletimi kolaylaşabilecek.

• Baran Bozdağ/ Boğaziçi Üniversitesi – Editör / Yazar-Bilimfili

Nature Communications‘da yayımlanan makalede Newcastle University araştırmacılarının öncülüğünde bir araya gelen uluslararası bir araştırma ekibi beynin filtresinden ilaçların nasıl geçebileceğini ve bunu kolaylaştımanın yollarını inceledi.

Beyindeki kılcal kan damarları birçok ilaç için geçirgen değildir. Beyine göndermeye çalıştığımız ilaçların büyük çoğunluğu bu nedenle, koruyucu kan beyin bariyeri tarafından dışarda tutularak atık sistemi ile atılır veya vücudun diğer bölgelerine gitmek üzere dolaşım sisteminin içinde kalır. Bu da mevcut tedavi ve terapilerin kimyasal olarak vücut için risk arz ettiği anlamına gelmektedir.

Bazı virüsler ise KBB (kan beyin bariyeri) engelini aşarak beyine ulaşabilmekte ve beyin dokusuna bir takım nörolojik ve nörodejenratif rahatsızlığa karşı tedaviyi ulaştırmakta başarılı olabilmektedir. Bunun için bilim dünyası diğer bazı vücut dokularında denenmekte olduğu gibi virüsler yardımı ile beyin dokusuna da ilaçları modifiye virüsler yolu ile iletmenin yollarını arıyor.

Bu ilaçların içinde, Parkinson’dan Alzheimer’a; Huntington’dan belirli bir takım beyin tümörlerine kadar birçok rahatsızlığın olduğunu açıklayan Moghimi, 10 yılı aşkın süredir devam eden araştırmaların bu sonucunun hem KBB hem de diğer bir takım biyolojik bariyerin aşılarak ilaçların teslim edilmesi yönündeki uygulamalara yön vereceğini de belirtti.

Bu uygulamalar oldukça minimal düzeyde invazif olması ve çok çeşitli peptitler, ilaçlar ve nükleik asitlerin beyne iletilmesini sağlayacak olması açısından çok önemli. Şu an için nörolojik hastalıkların tedavisi virüslerin güvenli bir şekilde ilaçlar ile paketlenmesi ve serebrospinal sıvıya (omurilik sıvısı) direkt enjekte edilmesi gibi riskli aşamalar içeriyor.

Mevcut araştırma ile gerçekleştirilen yeni teknolojik adım ile beyin dokusunu kendine yuva edinen bir virüsten peptitler içeriyor ve bu peptit bir miktar modifiye edilerek güvenli olması için yapay olarak üretiliyor. Su eklenmesi ile eş zamanlı olarak küçük ve tüylü bir yapı halini alan paketler farelere enjekte edildiğinde KBB’ni aşarak mikroglia ve nöronlara başarı ile ulaşabildi.

Oldukça zararsız bu yöntem aynı zamanda ilaca ve dokuya göre modifikasyon ile değiştirilebilme özelliğine sahip ve sadece damardan enjeksiyon ile beyin hücrelerine ulaşabilmeyi olanaklı kılıyor. Halen atılması gereken adımların ve yürütülmesi gereken araştırmaları takiben faz çalışmaları olduğunu belirten Moghimi,m odern terapötikler ve ilaçların beyne ulaştırılması noktasında dev bir adım attıklarını söyledi.