Kanserle mücadelede kemoterapi ve radyoterapinin yanı sıra hormon tedavisi olarak bilinen endokrin tedavisi de uygulanabiliyor. Hormonla beslenen tümörlerin büyümesini yavaşlatıp, durdurabilen bu yöntem özellikle meme kanseri hastalarında kullanılıyor. Genellikle diğer kanser tedavileri ile birlikte uygulanan hormon tedavisinin, tümörün boyutunu küçültme ve kanserin geri gelmesini engelleme gibi faydaları bulunuyor. Memorial Ankara Hastanesi Tıbbi Onkoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Kübra Aydın, meme kanserinde hormon (endokrin) tedavileri ile ilgili bilgi verdi.
Kanserin büyümesini yavaşlatıp, durduruyor
Hormon tedavisi, büyümek için hormonları kullanan, kanserin büyümesini yavaşlatan veya durduran bir kanser tedavisi olarak ifade edilmektedir. Endokrin tedavisi olarak da bilinen bu yöntem, büyümek için hormon kullanan meme, bazı prostat, nöroendokrin tümörleri ve bazı jinekolojik kanserleri tedavi etmek amacıyla kullanılmaktadır.
Hormon tedavisi avantajları ile öne çıkıyor
Kanser hastalarında hormon tedavisinin uygulanmasının bazı avantajları bulunmaktadır. Kanserin geri gelmesini engellemek, diğer meme dokusunda kanser gelişme riskini azaltmak, yayılan kanserin büyümesini yavaşlatmak ve durdurmak ile cerrahiden önce tümörün boyutunu küçültmek bu avantajlar arasında yer almaktadır
Bazı meme kanserleri östrojen ve progesteron hormonundan etkileniyor
Hormon tedavisi, meme kanserinde sadece hormon pozitif olan gruba uygulanmaktadır. Kadın hormonları olan östrojen ve progesteron bazı meme kanserlerini etkilemektedir. Bu kanserler östrojen reseptörü pozitif (ER+) veya progesteron reseptörü pozitif (PR+) veya her ikisi olarak tanımlanmaktadır. Meme kanserini tedavi etmek için birden fazla hormon tedavisi bulunmakla birlikte bu tedavide kullanılan ilaçlar 4 farklı sınıfa ayrılır. Bunlar:
-Seçici östrojen reseptör düzenleyici: Tamoksifen
Östrojen reseptörlerini bloke ederek çalışan tamoksifen, östrojenin kanser hücrelerine büyümesini söylemesini engeller. Meme kanseri için en yaygın hormon tedavilerinden biri olan tamoksifen, halen adet gören (menopoz öncesi) ve menopozu olan (menopoz sonrası) kadınlar tarafından kullanılabilmektedir. Yüksek meme kanseri riski taşıyan kişilere hormon tedavisi (tamoksifen veya raloksifen) önerilebilir. Buna kemoprevensiyon denir. Bu her hasta için uygun olmamaktadır.
-Over baskılama için LHRH agonistleri: goserelin, leuprolid (löprolid)
LHRH agonistleri kullanılarak geri dönüşümlü yumurtalık fonksiyonunun baskılanması, çoğu menopoz öncesi meme kanseri hastaları için tercih edilen ilk tedavidir.
-Seçici östrojen downregülatörü: fulvestrant
Seçici östrojen reseptörü indirgeyici (SERD), östrojen reseptörüne (ER) bağlanan ve bunu yaparken östrojen reseptörünün bozulmasına ve dolayısıyla aşağı regüle edilmesine neden olan bir ilaç türüdür. Seçici östrojen reseptör modülatörleri östrojen reseptörüne duyarlı veya progesteron reseptörüne duyarlı meme kanserini tedavi etmek için kullanılırlar.
–Aromataz inhibitörleri: anastrozol, letrozol, eksemestan
Aromataz inhibitörleri, menopoz sonrası kadınlarda östrojen üretimini durdurur. Androjen hormonunu vücutta az miktarda östrojene dönüştüren aromataz enzimini bloke ederek çalışan Aromataz inhibitörleri, hormon reseptörü pozitif meme kanseri hücrelerinin büyümesini teşvik etmek için daha az östrojenin mevcut olduğu anlamına gelir.
Kemoterapi ve radyoterapi tedavileri ile birlikte kullanılabilir
Meme kanserinde hem erken evrede hem de metastatik evrede hormon tedavileri kullanılmaktadır. Erken evrede tedavi süresi hastanın risk faktörlerine ve menopoz durumuna göre belirlenirken, metastatik evrede ise hastanın tedaviden fayda görmesine ve ciddi yan etki göstermemesine bakılmaktadır. Hormon tedavisi genellikle cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi gibi diğer kanser tedavileri ile birlikte kullanılabilir.
Menopoz durumu tedaviye bağlı olarak geçici ya da kalıcı olabilir
Hormonal ilaç tedavisi görmüş kadınlarda tedaviye bağlı menopoz geçici olabilir. Bazı kadınlar için, özellikle hormonal ilaç tedavisi başladığında doğal menopoza yakınsa veya yumurtalıkları cerrahi olarak alınan ya da yumurtalıklarına radyasyon tedavisi uygulanan kadınlarda tedaviye bağlı menopoz kalıcı olabilir. Hormon tedavisi gören kanser hastalarında doğurganlık sorunları da geçici veya kalıcı olabilmektedir.
