Dünya Kanser Günü’nde, küresel düzeyde kanser uzmanları sağ kalımı önemli ölçüde iyileştirmek için eylem çağrısı yapıyor.
- Kanser taramaları ve erken teşhis hayat kurtarmanın en etkili yollarından biridir.
- 2018’de, yaklaşık 5 milyon yeni kanser vakası erken tanınabilir ve tedavi edilebilirdi.
- Erken teşhisin iyileştirilmesine yönelik engeller ve öngörüler yapılan çalışmalarla gösterilmiştir.
4 Şubat 2019 Dünya Kanser Günü, kanser hastalarının hayatta kalma şansını önemli ölçüde artırmaya yönelik olarak, kanser taramaları ve erken tanı için acil eylem ihtiyacının altını çizmektedir.
Uluslararası Kanser Kontrol Örgütü (UICC) liderliğindeki Dünya Kanser Günü ‘Kararlıyım ve Yapacağım’ teması ile bireylerin, sağlık topluluklarının, hükümetlerin ve halkın bilinçlendirilmesi, tanı ve tedaviye erişiminin arttırılması için harekete geçmeyi hedefliyor.
2018’de dünya çapında 18 milyondan fazla yeni kanser vakası görülmüştür. Bunun 5 milyona yakını meme, rahim ağzı, kolorektal ve ağız kanseri vakası olmuştur ve daha etkin bir şekilde tespit edilip, hasta yaşam oranları ve yaşam kalitesi iyileştirilmiştir[1].
Kanser taramaları ve erken tanı sağ kalım oranlarını önemli ölçüde artırır.
Evrensel olarak, kanserlerin çoğu erken dönemde tanınabilir. Bir kanser erken dönemde tespit edildiğinde – ve uygun tedavi edildiğinde- beş yıldan daha uzun süre hayatta kalma şansı, hastalığın yayıldığı geç dönemde teşhis edilmesine göre çok daha yüksektir.
Amerika Birleşik Devletleri’nde, ileri evre rahim ağzı kanseri teşhisi konmuş kadınlar için beş yıllık sağ kalım oranı %15 iken, kanser yayılmadığı zaman teşhis edildiğinde % 93 daha fazladır[2]. Bu durum daha düşük gelirlerde bile geçerlidir. Hindistan’da kırsal alanlarda yaşayan ve rahim ağzı kanseri olan kadınlar arasında yapılan bir çalışma, evre IV’te tanı konulduğunda beş yıllık sağ kalım oranını % 9 olarak bulmuştur; bu, evre I’de tanı alındığında % 78’dir [3].
Kanser Taramaları ve Erken Tanı Para Tasarrufu da sağlar
Erken tanı aynı zamanda tedavi maliyetini de azaltır. Yüksek gelirli ülkelerde yapılan çalışmalar erken teşhis edilmiş kanser hastaları için tedavi maliyetlerinin ileri evre kanser tanısı alanlara göre iki ila dört kat daha ucuz olduğunu göstermektedir[4]. Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir araştırma, erken tanıdan elde edilen ulusal tasarrufunun yıllık 26 milyar dolar olduğunu tahmin etmektedir[5]. Sahra Altı Afrika ve Güney Doğu Asya’daki bir araştırma, rahim ağzı kanseri yayma testleri, kolonoskopi taramaları ve mamografi taramaları (tedavi ile birlikte) gibi erken müdahale girişimlerinin “son derece uygun maliyette” olduğunu göstermiştir[6]. Buna rağmen, pahalı ve karmaşık tedavi seçeneklerine, yaşam kalitesinin azalmasına ve önlenebilir ölümlere yol açan milyonlarca kanser vakası bulunmaktadır. Tüm dünyada milyonlarca insanın erken tanı ve daha iyi tedavi almalarını önleyen bireysel, sağlık sistemi ve hükümet düzeyinde küresel olarak yaygın engeller bulunmaktadır.
Uluslararası Kanser Kontrol Örgütü (UICC) Direktörü Dr. Cary Adams, “Dünya Kanser Günü’nde, kanser erken tespit edilir ve tedavi edilirse, birçok hasta iyileştirilebilecektir. Kanserin en erken aşamasında tespit edilmesi dünya çapında milyonlarca ölümün önlenmesinde büyük bir fırsattır. ”demiştir.
Dünya Kanser Kontrol Örgütü önceki başkanı Prof. Dr. Tezer Kutluk kanser konusunda önemli başarılar elde edildiğini söyleyerek, kanser taramaları, erken tanı ve etkin tedavide bugün gelinen noktada kanserin artık önemli oranda baş edilebilir bir hastalık olduğunu, erken tanı ve taramaların yaygın kullanılması için bireye, kuruluşlara ve tüm paydaşlara önemli görevler düştüğünü, bu fırsatın kullanıldığında erken tanı ve etkin tedavi ile çok sayıda ölümün önlenebileceğini söylemiştir.
Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Başkanı Prof. Dr. Şuayib Yalçın, Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumunun Türkiye’nin en eski kanser örgütü olduğunun söylemiştir, Türkiye’de ve Dünya’da birçok ilke imza atmış olan kurumun, Dünya’ya paralel olarak Türkiye’de Dünya Kanser Günü faaliyetlerini UICC, Dünya Kanser Kontrol Örgütü ile birlikte 2005 yılında başlattığını söyleyerek, bu günde tüm ülkede insanlarımızı kanserden korumak için kurumun önemli bir rol oynadığının altını çizmiştir.
BİLETİX
Dünya Kanser Günü’nde Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu ile işbirliği yapan Biletix’in Genel Müdürü Kemal Erdine “Kanser artık hiçbir toplumun göz ardı edemeyeceği, hepimize şahsi ya da dolaylı olarak dokunmuş bir hastalık. Bu sebeple Ticketmaster, 20 ülkenin katılımıyla kanser hastalığının farkındalığını artırmak ve araştırmalara destek olmak için tüm yıl boyunca sürecek olan sosyal sorumluluk projeleri hayata geçirecek. 2019 yılı boyunca devam edecek olan projeler kapsamında, Biletix olarak Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği ile birlikte çalışarak kanser hakkında farkındalık yaratıp, aynı zamanda bu hastalığa karşı mücadeleye katkıda bulunacağız. Bu amaç doğrultusunda çalışmalarımızın ilki olan 4 Şubat Dünya Kanser Günü’ne özel tasarlanmış hediye paketlerini www.biletix.com internet sitemizde ve satış noktalarımızda satışa sunduk. Bu kampanyanın tüm gelirini kanser araştırmalarında kullanılmak üzere Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği’ne bağışlayacağız. Biletix olarak “Ben Varım, Sen de Katıl” diyor ve herkesi bu sosyal sorumluluğun parçası olmaya davet ediyoruz. “Çünkü birlikte başarabiliriz” diyerek, kansere karşı toplumsal bir hareket başlatmak istiyoruz. “
Kanser taramaları ve erken tanı için bireysel engeller
Kanser taramaları ve erken tanıyı etkileyebilecek çok sayıda bireysel faktör vardır. Yaş, bir kişinin erken kanser semptomlarını anlama ve iletme yeteneğini büyük ölçüde etkileyerek, özellikle çocukları savunmasız hale getirebilir. Bununla birlikte, çocukluk çağı kanserleri genellikle en yüksek tedavi edilebilir kanser türlerindendir – acil tanı ve tedavi verildiğinde çocukluk çağı kanserlerinin % 80’i tedavi edilebilir[7].
Erkekler sağlığın iyileştirilmesi açısından[8][9] kanserden şüphelenilse bile yardım arama konusunda daha çekinik davranmaktadırlar. Erkeklerin yardım arama davranışlarıyla ilişkili en güçlü faktörün, eşlerin ve aile üyelerinin cesaretlendirilmesi ve desteklenmesi olduğu gösterilmiştir[10].
Sosyoekonomik statü de yardım aramaya engel olabilir. Danimarka’da bir çalışma, daha düşük bir eğitim seviyesi ile doktor arama korkusu arasında güçlü bir ilişki bulmuştur. Bu arada, daha yüksek sosyoekonomik statüye sahip bireylerin (yüksek öğrenim, istihdam edilenler ve daha yüksek geliri olan) tıbbi yardım almak için çok meşgul olduğu öngörülmüştür[11].
Utanç ve korku, sağlık bilincinin eksikliği ve kültürel inançlar bireyin tıbbi bakım veya tarama programlarını kullanmasını engelleyebilir. Avustralya’da, yerli kadınların, utanç, korku ve bilgi eksikliği, mamografi taramalarına[12] katılımın önündeki engeller olarak algılandığı, diğer bir çalışmada ise Asurlu göçmen nüfusun saflığın sürdürülmesi gibi kültürel inançlarının tarama programlarına katılımı engellediği tespit edilmiştir[13].
Bangladeş’te meme kanserli hastalarda yapılan bir çalışma, katılımcıların neredeyse yarısının tıbbi yardım almadan önce alternatif tedavi istediğini ve bunun da hastalığın tanısında ortalama dört aylık gecikme ile sonuçlandığını bildirmiştir[14].
2018’de İngiltere’de yayımlanan bir raporda, kanserin ülkedeki en korkulan hastalık olduğunu ve dört kişiden birinin, teşhisin ne olacağından korktuğunu ve potansiyel bir kanser semptomu keşfettikten sonra tıbbi yardım istemeyeceğini bulmuştur[15].
Uluslararası Kanser Kontrol Örgütü (UICC) Başkanı Prenses Dina Mired: “Kanser tanısının gecikmesi önemli bir sorundur. Gecikme, hastalığın yayılmasına yol açmakta ve önemli düzeyde hasara neden olmaktadır. Bu yüzden, Dünya Kanser Günü’nde sizleri, kendinizi kanserin belirtileri ve bulguları konusunda eğitmeye ve hemen yardım istemekten korkmamaya çağırıyorum. Aynı şekilde, hükümetlerden kanseri yenmek için tüm mücadele fırsatlarını sağlayarak erken teşhis ve tarama programlarını öncelikli ve sistematik hale getirmeye çağırıyorum. ”demiştir.
Kanser tarama ve tanısı için sağlık sistemindeki engeller
Kanseri erken teşhis etmek için doktorlar, hemşireler ve sağlık çalışanları arasında farkındalığı arttırabiliriz. İngiltere’de yapılan bir çalışmada, çoğu insanın kanser teşhisinden önceki bir yıl içinde belirti veya semptomları gösterdiği bulunmuştur[16]. Bununla birlikte, bir doktor veya sağlık profesyoneli kanserden şüphelense bile sağlık sistemindeki tarama ve erken tanı sorunları hastaların tanısal işlemler için verimli bir şekilde yönlendirilmelerini önleyebilir ve tedavide gereksiz gecikmelere yol açabilir[17].
Şüpheli kanser hastaları tanı için sevk edildiğinde, patoloji servislerine sınırlı erişim, erken tanı ve kanser tedavisini engelleyebilir. Bu, özellikle düşük gelirli ülkelerde çok sayıda geç evre teşhisinin olduğu yerler için geçerlidir – düşük gelirli ülkelerin % 35’i, yüksek gelirli ülkelerin % 95’i ile kıyaslandığında daha fazla patoloji hizmetlerinin mevcut olduğu bildirilmiştir[18].
Kanser taraması ve tanıyı iyileştirme
“Herkes İçin Tedavi” girişiminin bir parçası olarak, Uluslararası Kanser Kontrol Örgütü (UICC) ve 170’ten fazla ülkedeki 1100’den fazla üye kuruluş, hükümetlerden kanser yükünü azaltma konusundaki taahhütlerini ulusal eyleme dönüştürmeye çağırıyor. Önleme, erken teşhis ve tedavi konusunda uygun stratejiler uygulayarak, her yıl 3,7 milyon hayat kurtarılabilir.
Kanser taramaları ve erken tanıyı iyileştirmek için, Dünya Sağlık Örgütü[19] tarafından belirlenen kurallara uygun olarak, UICC tüm hükümetlerin şunları yapmasını önermektedir:
- Damgalamayı azaltmak ve kanserin belirti ve semptomları hakkında halkın bilinçlendirilmesi için tedbirler almak.
- Uygun maliyetli, toplum tabanlı taramalar ve erken teşhis programları uygulamak.
- Şüpheli kanserler için teşhis ve tedavi hizmetleri sunan tesislere yönlendirme mekanizmalarının güçlendirilmesi.
- Teşhise yönelik yatırım yapmak.
Dünya Kanser Günü Nedir?
Her yıl 4 Şubat Dünya Kanser Günü’dür ve kansere karşı açılan savaşta tüm dünya bir araya gelmekte ve dünyaya ortak mesaj vermektedir. Dünya Kanser Günü her yıl farkındalığı artırarak, hastalık hakkında eğitim vererek, hükümetleri savunuculuğa, tüm paydaşları birlikte çalışmaya davet ederek önlenebilir milyonlarca kaybın önüne geçmeyi hedeflemektedir. Dünya Kanser Günü ilk kez 2005 yılında Uluslararası Kanser Kontrol Örgütü (UICC) tarafından düzenlenmiştir. Aynı yıl ülkemizde de Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği tarafından başlatılmış, Dünyada ve ülkemizde kanser konusundaki en büyük kampanyalardan biri olmuştur.
Yeni üç yıllık kampanyanın ilk yılı olan 2019 sloganımız ‘Kararlıyım ve Yapacağım’ olarak belirlenmiştir. Yeni tema, kişisel sorumluluklar için güçlü bir çağrıdır ve kanserin artan etkisini azaltmak için yaptığımız eylemlerin gücünü temsil etmektedir. Bu yıl, 130 ülkede gerçekleşen yaklaşık 1000 faaliyet, yarım milyon tweet ve 2018’e katılan 50’den fazla hükümet dahil olmak üzere geçen yılki büyük kampanyanın başarısını daha yükseklere taşımayı hedefliyoruz.
Bu yılın kampanya sloganı olan “Kararlıyım ve Yapacağım” sloganı için Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği Yönetim Kurulu üyelerinden:
Prof. Tezer Kutluk, “Kararlıyım, insanlarımızı kanserden korumak ve kurtarmak için her şeyi yapacağım” demiştir.
Prof. Şuayib Yalçın, Kararlıyım, kanser taramaları ve tedavilerinde son gelişmelerden insanlarımızın yararlanması için çalışacağım demiştir.
Prof. Tezer Kutluk ve Şuayib Yalçın, Birlikte “KARARLIYIZ KANSERİ YENECEĞİZ” demiştir.
Bu önemli günde, 1947’den beri faaliyet gösteren Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği, çok sayıda örgüt ve kuruluş, Dünya Kanser gününe destek vermek amacıyla, Dünya Kanser Örgütü (UICC)’nün resmi kampanya rengi olan turuncu mavi renklerle tarihi, turistik ve önemli binaları ışıklandırmaktadır. Dünya Kanser günü aktivitelerini Türkiye’de başlatan Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu, bu yıl da, geçen yıl ilk defa gerçekleştirilen turistik ve önemli binaların ve mekanların ışıklandırmasını sağlamıştır.
[1]IARC (2018) Estimatednumber of newcases in 2018, worldwide, bothsexes, allages. [Accessed: 19.12.2018]http://gco.iarc.fr/today/online-analysis-table?v=2018&mode=cancer&mode_population=continents&population=900&populations=900&key=asr&sex=0&cancer=39&type=0&statistic=5&prevalence=0&population_group=0&ages_group%5B%5D=0&ages_group%5B%5D=17&nb_items=5&group_cancer=1&include_nmsc=1&include_nmsc_other=1#[Accessed 09.11.2018]
[2]AmericanCancerSociety (2017) SurvivalRatesforCervicalCancer, byStage[Accessed: 19.12.2018]https://www.cancer.org/cancer/cervical-cancer/detection-diagnosis-staging/survival.html
[3]THULASEEDHARAN, J., MALILA, N., SWAMINATHAN, R., ESMY, P., HAKAMA, M., MUWONGE, R., SANKARANARAYANAN, R..Survival of PatientsWithCervicalCancer in RuralIndia. Journal of Clinical Gynecology and Obstetrics, North America, 4, dec. 2015.[Accessed: 19.12.2018]http://www.jcgo.org/index.php/jcgo/article/view/367/208
[4][4]World HealthOrganization (2017) News release: Earlycancerdiagnosissaveslives, cutstreatmentcosts[Accessed: 19.12.2018] https://www.who.int/news-room/detail/03-02-2017-early-cancer-diagnosis-saves-lives-cuts-treatment-costs
[5]Kakushadze, Z, Raghubanshi, R, Yu, W (2017) EstimatingCostSavingsfromEarlyCancerDiagnosis[Accessed: 19.12.2018] https://res.mdpi.com/data/data-02-00030/article_deploy/data-02-00030-v2.pdf?filename=&attachment=1
[6]7Ginsberg Gary M, Lauer Jeremy A, Zelle Sten, Baeten Steef, Baltussen Rob. Costeffectiveness of strategiestocombatbreast, cervical, andcolorectalcancer in sub-SaharanAfricaand South East Asia: mathematicalmodellingstudy BMJ2012; 344 :e614
[7]Gupta, S., Howard, S., Hunger, S., Antillon, F., Metzger, M.TreatingChildhoodCancers in Low- andMiddle-IncomeCountries. In: Gelband, H., Jha, P., Sankaranarayanan, R., Horton, S. (eds.), Disease Control Priorities (thirdedition): Volume 3, Cancer. Washington, DC: World Bank. 2017.
[8]Fish, Jennifer & Prichard, Ivanka&Ettridge, Kerry &Grunfeld, Beth & Wilson, Carlene. (2015). Psychosocial factors that influence men’s help-seeking for cancer symptoms: A systematic synthesis of mixed methods research. Psycho-Oncology. 10.1002/pon.3912. [Accessed: 19.12.2018]https://core.ac.uk/download/pdf/141228834.pdf
[9]Peter Baker, Shari L Dworkin, SengfahTong, IanBanks, Tim Shand &GavinYamey(2014) Themen’shealthgap: men must be included in the global healthequityagenda. World HealthOrganizationBulletin[Accessed: 19.12.2018] https://www.who.int/bulletin/volumes/92/8/13-132795/en/
[10]Fish, Jennifer & Prichard, Ivanka&Ettridge, Kerry &Grunfeld, Beth & Wilson, Carlene. (2015). Psychosocial factors that influence men’s help-seeking for cancer symptoms: A systematic synthesis of mixed methods research. Psycho-Oncology. 10.1002/pon.3912. [Accessed: 19.12.2018]https://core.ac.uk/download/pdf/141228834.pdf
[11]LineHvidberg, Christian,NielsenWulff, AnetteFischer Pedersen, PeterVedsted (2015) Barrierstohealthcareseeking, beliefsaboutcancerandthe role of socio-economicposition. A Danishpopulation-basedstudy,Elsevier[Accessed: 19.12.2018]https://ac.els-cdn.com/S0091743514004812/1-s2.0-S0091743514004812-main.pdf?_tid=ac473b85-7280-4506-8201-c79bc75085a7&acdnat=1545137522_53264bd32e2fc6711891f6abfb6a5cd4
[12]Pilkington L, Haigh MM, Durey A, Katzenellenbogen JM, Thompson SC. Perspectives of Aboriginal women on participation in mammographic screening: a step towards improving services. BMC Public Health. 2017;17(1):697. Published 2017 Sep 11. doi:10.1186/s12889-017-4701-1 [Accessed: 19.12.2018] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5594450/pdf/12889_2017_Article_4701.pdf
[13][13]Nagendiram, A. (2017) Screening in AustralianMigrantWomen – a LiteratureReviewVector, Vol. 11 Issue 1. [Accessed: 19.12.2018]https://vector.amsa.org.au/2017/06/07/factors-that-contribute-to-the-reduced-rates-of-cervical-cancer-screening-in-australian-migrant-women-a-literature-review/
[14]Akhtar K, Akhtar K, Rahman MM. Use of AlternativeMedicine Is DelayingHealth-SeekingBehaviorbyBangladeshiBreastCancerPatients. Eur J BreastHealth. 2018;14(3):166-172. Published 2018 Jul 1. doi:10.5152/ejbh.2018.3929 [Accessed: 19.12.2018] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6092151/pdf/ejbh-14-3-166.pdf
[15]IncisiveHealth (2018) TheState of Cancer: PublicAttitudesandBeliefstowardsBritain’sBiggestKiller[Accessed: 19.12.2018] https://www.populus.co.uk/2018/08/the-state-of-cancer-public-attitudes-and-beliefs-towards-britains-biggest-killer/
[16]Neal RD, Din NU, Hamilton W, et al.Comparison of cancerdiagnosticintervalsbeforeandafterimplementation of NICE guidelines: analysis of data fromthe UK General PracticeResearch Database.Br J Cancer. 2014; 110: 584-592
[17]Sally Brown, MicheleCastelli, David J. Hunter, JonathanErskine, Peter Vedsted, CatherineFoot, GregRubin (2014) How mighthealthcaresystemsinfluencespeed of cancerdiagnosis: A narrativereview[Accessed: 19.12.2018]https://ac.els-cdn.com/S0277953614003980/1-s2.0-S0277953614003980-main.pdf?_tid=0fc2ce81-f905-4b90-94a0-7b55f8c9ee27&acdnat=1545213699_6d0be3a6fe9fdf87399ddec67f890da4
[18]As Assessing national capacity for the prevention and control of noncommunicable diseases: global survey. Geneva: World Health Organization; 2016.
[19]Guide tocancerearlydiagnosis. Geneva: World HealthOrganization; 2017. Licence: CC BY-NC-SA 3.0IGO.
