Türk Eczacıları Birliği Bilgi Kirliliğine Karşı Harekete Geçti
COVID-19 ile birlikte pek çok spekülasyon ve yanlış bilgi de hayatımıza girdi. Türk Eczacıları Birliği olarak yanlış bilginin halk sağlığına tehdit oluşturduğunun bilinciyle Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerinden yola çıkarak “Koronavirüs Efsaneleri” dosyası hazırladık.
KORONAVİRÜS EFSANELERİ
BİRİNCİ EFSANE: COVID-19 sıcak ve nemli iklime sahip bölgelerde bulaşabilir
Elimizdeki mevcut kanıtlara göre COVID-19 virüsü, sıcak ve nemli havaya sahip bölgeler de dâhil olmak üzere TÜM ALANLARDA bulaşabilir. COVID-19 vakasının bildirildiği bir bölgede yaşıyorsanız ya da böyle bir bölgeye yolculuk yapacaksınız bölgenin iklimine bakmaksızın koruyucu tedbirler alın. Kendinizi COVID-19’a karşı korumak için en iyi yol sıklıkla ellerinizi temizlemektir. Bu yolla ellerinizdeki olası virüsleri yok edersiniz ve gözlerinize, ağzınıza ve burnunuza dokunmanız nedeniyle oluşabilecek bir enfeksiyonu da önlemiş olursunuz.
GERÇEK: Yeni koronavirüs sıcak ve nemli iklimlerde yayılabilir.
İKİNCİ EFSANE: Soğuk hava ya da kar koronavirüsü öldürür
Soğuk havanın yeni koronavirüsü ya da diğer hastalıkları öldürebileceğine inanmak için herhangi bir neden yoktur. İnsan vücudunun normal sıcaklığı, dış sıcaklık ve hava durumundan bağımsız olarak 36,5°C ila 37°C arasındadır. Yeni koronavirüs karşısında kendinizi korumanın en etkili yolu ellerinizi alkol-bazlı temizleyicilerle ovarak ya da su ve sabunla yıkayarak sıklıkla temizlemektir.
GERÇEK: Soğuk hava ya da kar koronavirüsü öldürmez.
ÜÇÜNCÜ EFSANE: Sıcak suyla banyo yapmak yeni koronavirüs hastalığına karşı korur
Sıcak suyla banyo yapmak sizi COVID-19 enfeksiyonundan korumaz. Vücudunuzun normal sıcaklığı, banyo veya duş sıcaklığından bağımsız olarak, 36,5°C ila 37°C arasındadır. Aslına bakılırsa, aşırı sıcak suyla banyo yapmak sizi yakabileceği için zararlı da olabilir. Kendinizi COVID-19’a karşı korumak için en iyi yol sıklıkla ellerinizi temizlemektir. Bu yolla ellerinizdeki olası virüsleri yok edersiniz ve gözlerinize, ağzınıza ve burnunuza dokunmanız nedeniyle oluşabilecek bir enfeksiyonu da önlemiş olursunuz.
GERÇEK: Sıcak suyla banyo yapmak sizi COVID-19 enfeksiyonundan korumaz.
DÖRDÜNCÜ EFSANE: COCID-19 sivrisinek ısırığı ile bulaşır
Bugüne kadar, yeni koronavirüsün sivrisinekler aracılığıyla bulaşabileceğini gösteren herhangi bir bilgi ya da kanıt ortaya konulmuş değildir. Yeni koronavirüsü esas olarak enfekte bir kişinin öksürmesi ya da hapşırması ile ortaya çıkan damlacıklar ya da salya ve tükürük damlacıkları ve burun akıntısı yoluyla yayılan bir solunum virüsüdür. Kendinizi korumak için ellerinizi alkol-bazlı temizleyicilerle ovarak ya da su ve sabunla yıkayarak sıklıkla temizleyin. Ayrıca, öksüren ve hapşıran insanlarla yakın temastan kaçının.
GERÇEK: Yeni koronavirüsü sivrisinek ısırığı ile bulaşamaz
BEŞİNCİ EFSANE: El kurutma makineleri yeni koronavirüsü öldürmede etkilidir
Hayır. El kurutma makineleri COVID-19’u öldürmede etkili değil. Yeni koronavirüse karşı kendinizi korumak için ellerinizi alkol-bazlı temizleyicilerle ovarak ya da su ve sabunla yıkayarak sıklıkla temizlemelisiniz. Ellerinizi temizledikten sonra kâğıt havlu ya da sıcak hava üfleyen kurutucular ile iyice kurulamalısınız.
Gerçek: El kurutma makineleri 2019-nCoV’u öldürmede etkili değil
ALTINCI EFSANE: Ultraviyole (morötesi) dezenfeksiyon lambası yeni koronavirüsü öldürebilir
UV radyasyonu cilt tahrişine yol açabileceğinden UV lambaları ellerin ya da cildin diğer bölgelerinin sterilizasyonunda kullanılmamalıdır.
Gerçek: Böyle bir şey yok
YEDİNCİ EFSANE: Termal tarayıcılar COVID-19 ile enfekte olmuş kişileri tespit etmekte ne kadar etkili?
Termal tarayıcılar yeni koronavirüs enfeksiyonuna bağlı olarak ateşi çıkan (yani vücut sıcaklığı normalin üzerinde olan) kişileri tespit etmekte etkilidir.
Ancak bu tarayıcılar enfekte olmuş fakat ateşi çıkacak kadar hastalanmamış kişileri tespit edemezler. Çünkü enfekte olan bir kişinin hastalanması ve ateşinin çıkması 2 ilâ 10 gün sürmektedir.
SEKİZİNCİ EFSANE: Bütün vücudunuza alkol ya da klor sürmek COVID-19’u öldürür mü?
Hayır. Bedeninize alkol ya da klor sürmek hâlihazırda vücudunuza girmiş virüsleri öldürmez. Bu maddeleri sürmek, elbiselerinize ve mukoza zarlarınıza (yani gözlerine ve ağzınıza) zarar verebilir. Hem alkol hem de klorun yüzeylerin dezenfekte edilmesinde faydalı olabileceğini ancak bunların tavsiyelere uygun bir şekilde kullanılmaları gerektiğini unutmayın.
DOKUZUNCU EFSANE: Zatürre aşısı sizi yeni koronavirüse karşı korur mu?
Hayır. Pnömokok aşısı ve Hemofilus İnfluenza Tip B (Hib) aşısı gibi zatürre aşıları yeni koronavirüs karşısında koruma sağlamaz.
Virüs kendi özel aşısını gerektirecek türde yeni ve farklıdır. Araştırmacılar COVID-19 aşısı geliştirmek için çalışmaktadır ve DSÖ onların bu çabalarını desteklemektedir.
Her ne kadar bu aşılar COVID-19 karşısında etkisiz olsa da sağlığınızı korumanız için solunum yolu hastalıklarına karşı aşı yaptırmanız önemle tavsiye edilir.
ONUNCU EFSANE: Burnunuzu düzenli olarak tuzlu su ile yıkamak yeni koronavirüs enfeksiyonunu önlemede yardımcı olur mu?
Hayır. Düzenli olarak tuzlu su ile burun yıkamanın insanları yeni koronavirüs enfeksiyonuna karşı koruduğuna dair herhangi bir kanıt yok.
Düzenli olarak tuzlu su ile burun yıkamanın, tipik soğuk algınlığının daha hızlı atlatılmasında yardımcı olduğuna yönelik sınırlı da olsa bir miktar kanıt vardır. Ancak, düzenli olarak burun yıkamanın solunum enfeksiyonlarını önlediği gösterilmemiştir.
ON BİRİNCİ EFSANE: Sarımsak yemek yeni koronavirüs enfeksiyonunu önlemede yardımcı olabilir mi?
Sarımsak bazı antimikrobiyal özelliklere sahip olabilecek sağlıklı bir besindir. Ancak mevcut salgında sarımsak yemenin insanları yeni koronovirüse karşı koruduğuna dair hiç bir kanıt yoktur.
ON İKİNCİ EFSANE: Yeni koronavirüs sadece yaşlıları mı etkilemektedir, yoksa gençler de etkilenebilir mi?
Her yaştan insan COVID-19 ile enfekte olabilir. Yaşlılar ile daha öncesinden astım, diyabet, kalp hastalıkları gibi tıbbi rahatsızlıkları olanlar, virüsün yol açacağı ağır hastalıklara daha yatkın görünmektedir.
DSÖ her yaş grubundan kişilere el ve solunum hijyenine dikkat etmek gibi önlemlerle virüse karşı kendilerini korumalarını tavsiye etmektedir.
ON ÜÇÜNCÜ EFSANE: COVID-19’un önlenmesinde ve tedavisinde antibiyotikler etkili midir?
Hayır, antibiyotikler virüsler üzerinde etkili değildir, yalnızca bakteriler üzerinde etkilidir.
COVID-19 bir virüstür ve bu nedenle de önlenmesinde veya tedavisinde antibiyotik kullanılmamalıdır.
Ancak, COVID-19 nedeniyle hastaneye kaldırıldıysanız, bakteriyel koenfeksiyon ihtimaline karşı antibiyotik alabilirsiniz.
ON DÖRDÜNCÜ EFSANE: Koronivirüsü önlenmek veya tedavi etmek için kullanılabilecek herhangi bir ilaç var mı?
Bugüne kadar yeni koronavirüsü (2019-nCoV) tedavi edecek ya da önleyebilecek herhangi bir ilaç tavsiye edilmemiştir.
Bununla birlikte, virüsle enfekte olmuş kişiler semptomların hafifletilmesi ve tedavisi için uygun bir bakım almalıdır ve ağır hasta olanlara da kendilerine en uygun destekleyici bakım verilmelidir. Kimi belirli tedavi yöntemleri incelenmektedir ve klinik deneylerle test edilecektir. DSÖ bir dizi ortağı ile birlikte araştırma ve geliştirme çabalarını hızlandırmaya yardımcı olmaktadır.
