2020’ye girer girmez tüm dünya koronavirüs salgını ile çalkalandı. Çin’de şimdiye kadar hiç görülmeyen bir virüs yayılmaya ve tehlike saçmaya başladı. Dünyanın pek çok bölgesinde televizyon kanalları ve basın yayın organları koronavirüs ile ilgili haberler yapıyor. Sosyal medyada da gündemi koronavirüs salgını işgal etti. Ancak bu gizemli virüs hakkında kimsenin tam bir bilgisi yok. Bu yazımızda salgının ne kadar tehlikeli olduğunu ve koronavirüsün ne olduğunu anlattık.
Çağlayan Taybaş/Sinirbilim
Koronavirüs Nedir?
İngilizce’deki orijinal adı coronavirus olan bu virüsümüz aslında bir ailenin genel bir ismidir. Virüsler çok hızlı ve kolayca mutasyona uğrayabildiği için çok fazla türde bulunurlar. Aslında koronavirüslerden çok fazla çeşit vardır. İnsanlara bulaşan koronavirüsler ilk olarak 20. yüzyılın ortasında keşfedildiler. O zamanlar sadece soğuk algınlığına yol açtığı biliniyordu ve çok ciddiye alınmadılar. 2020’de salgına yol açan virüs ise şimdiye kadar tanımlanmış 7. Koronavirüstür (2019 – nCoV).
İlk koronavirüste kimsenin haberi olmadı ama neden yedincide tüm dünya paniğe kapıldı? Koronavirüslerin hepsi insanlar için tehlikeli değildir. Birçoğu insanlara zarar vermez. Ancak son yıllarda ise en tehlikeli salgınların ikisinde bu virüsler baş rolü oynadı. SARS ve MERS salgınlarının ikisi de korovirüsler tarafından başlatıldı.
2020’nin koronavirüs salgını Çin’de başladı. 2003’teki SARS salgını da Çin’de başlamıştı. O yıllarda virüslerin Misk kedisinden insanlara bulaştığı tespit edildi. Toplamda 8.000’den fazla kişi hasta oldu ve 774 kişi hayatını kaybetti. Hastalanan insanların yaklaşık %10’u öldü. MERS koronavirüsü ilk olarak 2012 yılında görülmüştü ve 3 yıl boyunca Suudi Arabistan’ın en hızlı yayılan salgını oldu. Bu virüs o zamanlar 1200 kişide görüldü ve neredeyse 400 kişinin ölümüne yol açtı. Bu da her 3 kişiden birini öldürdüğü anlamına geliyor.
Koronavirüs Nasıl Yayılıyor?
2019 yılının sonlarında Çin’in Wuhan kentinde yeni bir koronavirüs ortaya çıktı. Aralık ayında ilk vakalar görülmeye başlandığında bir salgın olduğu anlaşıldı ve düğmeye basıldı. Ancak Dünya Sağlık Örgütü (WHO) başlarda salgının derecesini orta derece olarak belirledi. Bir ay sonra bunun yanlış bir karar olduğunu gördük. Şimdi bütün önlemler en üst düzeye çıkarıldı. Şu an dünyanın bütün ülkeleri virüsün yayılmasını durdurmak için özellikle hava alanlarında önlemler alıyor. Virüsün ilk ortaya çıkışının nasıl olduğunu bilmiyoruz ama yarasalar aracılığıyla çıkmış olması en yüksek ihtimal.
Koronavirüs Belirtileri Neler?
Koronavirüsler vücuda girdikten sonra 2 ila 14 gün boyunca kuluçka halinde kalabilirler. Bu kuluçka süresi boyunca hiçbir belirti göstermezler. İlerleyen aşamalarda birçok enfeksiyon hastalığında olduğu gibi ateş ve orta şiddette solunum yolları rahatsızlıkları başlar. Özellikle kış aylarında virüsün bu belirtileri nezle ve gribe çok benzer. Doktorlar için bu belirtilerin ayırt edilmesi çok zor olabilir.
2020 yılına girmeden koronavirüs yüzlerce insana bulaştı ve 9 kişinin ölümüne yol açtı. Aslına bakarsanız Çin gibi bir yerde kayıt dışı hastaların olabileceğini de göz önüne almalıyız. Uzmanlar gerçek hasta ve ölü sayısının bunun çok çok üstünde olabileceğini belirtiyor. Belki çoktan binlerce insan virüsten etkilenmiş olabilir. Virüsün ilk belirtileri ölümcül değil ama ilerleyen zamanlarda nasıl bir gelişim seyredeceğini bilmiyoruz.
Virüs Hangi Ülkelere Yayıldı?
Çin’de ortaya çıkan koronavirüs şimdiden Tayland, Amerika, Japonya, Güney Kore, Avustralya, Fransa, Malezya ve Singapur’da görüldü. Şimdiye kadar Hong Kong’da 8 vaka, Amerika, Avustralya ve Makau’da 5, Singapur, Güney Kore ve Malezya’da 4, Japonya’da 7, Frans’da 4, Kanada’da 3, Vietnam’da 2, Nepal, Kamboçya ve Almanya’da 1’er vaka görüldü. Çin dışında herhangi bir ülkede ölüm yaşanmadı. Ülkemizde İstanbul Büyükçekmece’de bir kişiden şüphe edilse de henüz doğrulanmış bir koronavirüs vakası yoktur.
Virüsün insandan insana nasıl bulaştığını bilmiyoruz ama bulaşabildiğini kesin olarak biliyoruz. Vietnam’da Çin’e hiç gitmemiş bir kişide koronavirüs olduğu doğrulandı. Virüsün ilk taşıyıcısı yarasalar olabilir ama şu an insanlar da bir taşıyıcı konumundalar. Bu patojenin bir virüs olduğunu aklımızdan hiç çıkarmamamız gerekiyor. Virüsler için olan genel korunma yöntemleri koronavirüs için de geçerlidir. Özellikle elleri düzenli yıkama, öksürme ve hapşırmada ağzı kapama gibi yöntemler yararlı olabilir.
29 Ocak 2020 itibariyle Çin’de virüsten etkilenen insanların sayısı 4.515’e çıktı. En küçük hasta 9 aylık bir kız bebek. Çin’de 106 hastanın hayatını kaybettiği bildirildi. Bilim insanları virüsü inceleyip en kısa zamanda tedavi ve önlem için gerekli çabayı gösteriyorlar. Ancak virüslerin kolayca mutasyon geçirebildiğini ve çevresel şartlara direnç kazanabildiğini unutmamalıyız.
Hazırlayan: Çağlayan Taybaş
Kaynaklar
https://www.nytimes.com/2020/01/28/world/asia/china-coronavirus.html
https://www.sciencepagenews.com/2020/01/22/what-everyone-needs-to-know-about-coronaviruses/
www.sinirbilim.org/koronavirus
