Bu soru işaretlerinin gündeme getirilmesinde, saygın tıp dergisi Lancet’te yayımlanan bir araştırma etkili oldu. Araştırmaya göre, Çin’de Kasım ayı ortalarında tespit edilen ilk Corona virüsü vakalarında Wuhan’daki hayvan pazarıyla bir bağlantıya rastlanmamıştı.
VOA Türkçe, salgınla mücadelede geç önlem alındığı gerekçesiyle Trump yönetimine ilişkin sert eleştirileriyle de bilinen Richard Ebright’a laboratuvar kazası ihtimalinin bilimsel dayanağını sordu. Soruları e-mail üzerinden yazılı olarak cevaplayan Ebright, bu teorinin neden gözardı edilemeyeceğini, Corona virüsüne ilişkin yayımlanan araştırmaların kronolojisine atıfta bulunarak yanıtladı.
Çin’de görülen ilk vakaların Wuhan’daki hayvan pazarıyla bir bağlantısına rastlanmadığına dikkat çeken Ebright, epidemiyolojik verilerin virüsün insana bahsi geçen hayvan pazarı dışında bir yerden bulaştığına işaret ettiğini söyledi.
VOA Türkçe: Virüsün insana ilk olarak Wuhan’daki hayvan pazarında bulaştığı dile getirilmişti. Ancak Lancet dergisinde yayımlanan bir makale buna ilişkin soru işaretlerinin gündeme getirilmesine neden oldu. Makaleye göre, Çin’de bilinen ilk vakanın hayvan pazarıyla doğrudan bir temasına rastlanmamıştı. Bu ne anlama geliyor?
Richard Ebright: Çin’de tespit edildiği belirtilen ilk vaka 17 Kasım tarihli. Bu tarihten sonraki her gün en az bir vaka tespit edildi. Kasım ayındaki vakaların hiçbirinin hayvan pazarıyla bağlantısı yoktu. Yalnızca 10 Aralık’tan itibaren görülen vakalar hayvan pazarıyla bağlantılandırılabiliyordu. Epidemiyolojik veriler virüsün hayvan pazarı dışında başka bir yerden insana bulaştığına, ancak 1-2 hafta sonra görülen vakalarda enfekte olan bir kişinin virüsü hayvan pazarına getirdiğine işaret ediyor.
“İlk enfekte olan hastayı hala bilmiyoruz”
VOA Türkçe: “Sıfır hasta”nın yani ilk enfekte olan kişinin kim olduğunu biliyor muyuz?
Richard Ebright: Hayır bilmiyoruz.
VOA Türkçe: Virüsün laboratuvarda yaşanan bir kaza sonucu ilk bulaşmasının meydana gelmiş olabileceği ihtimalini dile getiren ilk uzmanlardan birisiydiniz. Bunu destekleyebilecek kanıt var mı?
“Laboratuvar kazası ihtimali ancak tesiste yapılacak bir araştırmayla netleşebilir”
Richard Ebright: Wuhan’daki Hastalıkları Kontrol Merkezi ve Viroloji Enstitüsü, yarasalarda bulunan yeni virüslere ilişkin kapsamlı araştırma projeleri yürütüyordu. Son salgına yol açan virüsle yakın şekilde bağlantılı olan bir virüs ellerinde bulunuyordu. RaTG13 yarasa virüsü 2013 yılında izole edilmiş, bu araştırma 23 Ocak 2020’de yayımlanmıştı. Belgelere dayalı kanıtlar, Wuhan CDC’si ve Viroloji Enstitüsü’nün yeni yarasa virüsü projelerinde, salgına yol açan bu virüsün bulaşma özelliklerine sahip olan bir virüsle temas olması halinde laboratuvar personeline bulaşma riskini beraberinde getirecek biyogüvenlik standartlarını kullandığını gösteriyor. Salgına yol açan virüsün insana laboratuvar çalışanının kazara maruz kalarak bulaşıp bulaşmadığı sorusu tarihsel bir olgu meselesidir, bilimsel olgu meselesi değil. Bu soru ancak adli tıp araştırmasıyla cevap bulabilir. Yani tesis, numune, kayıtlar ve personele erişim sağlanarak, tesislerden ortama ait örnekler ve personelden alınacak örnekler alınarak ve tercihen de uluslararası bir katılımla yapılacak bir araştırmayla cevaplanabilir.
VOA Türkçe: Peki salgına laboratuvar çalışanının kazara enfekte olmuş olmasının sebep olduğu varsayılırsa, bu durumda virüs yarasadan insana doğrudan mı geçti? Yoksa hala aracı bir hayvanın var olma ihtimali var mı?
Richard Ebright: Aracı hayvan olma ihtimali hala olur. Wuhan Viroloji Enstitüsü’nde yeni yarasa virüslerine ilişkin yürütülen projenin en önemli unsurlarından biri laboratuvar hayvanlarının yeni virüslerle enfekte olması. Bu nedenle laboratuvar kazası ihtimali ikisini de barındırıyor. 1- Virüsün yarasadan doğrudan laboratuvar çalışanına geçmiş olması senaryosu 2- Virüsün yarasadan dağgelinciği gibi bir laboratuvar hayvanına ve oradan da laboratuvar çalışanına geçmiş olabileceği senaryosu.
VOA Türkçe: Virüsün genetik yapısına bakılarak, doğrudan yarasadan mı yoksa aracı bir hayvandan insana geçip geçmediğinin belirlenmesi mümkün mü?
Richard Ebright: Hayır değil.
“Geçmişte de laboratuvar kazası sebebiyle bulaşma vakaları görülmüştü”
tamamı için kaynağa bknz
1983’te HIV virüsünü bulan Dr. Luc Montagnier’e göre covid-19 insan yapımı!?
Wuhan Viroloji Enstitüsü Başkan Yardımcısı Yuan Zhiming, suçlamaları reddetti!
