Ülkemizde ve iþ hayatýmýzda yeni yeni üzerinde durulan bir kavram olup, Ýngilizce’de örgütsel baský manasýna gelmekte; Türkçe de tam bir karþýlýðý bulunmamakla birlikte duygusal saldýrý, cephe alma veya psikolojik terör olarak ifade edilebilmektedir.
Mobbing, duygusal bir saldýrýdýr. Hedefi ise, bir iþ yerindeki kiþi veya kiþiler üzerinde sistematik baský yaratarak ahlâk dýþý bir yaklaþýmla iþ performansýný ve dayanma gücünü yok edip, kiþi veya kiþileri iþten ayrýlmaya zorlamaktýr.
Mobbing’le ilgili araþtýrmalar özellikle Amerika’da ve Almanya’da yapýlmaktadýr. Mobbing hakkýnda yapýlan araþtýrmalarda, kurbanlarýn baþlarýna gelenleri ifade edememesi ve tavýr alan kiþilerin bunu baþta bilinçli olarak yapmamasý yeterli sebepler olarak ön plana çýkmaktadýr. Tavýr alan grup, baský uyguladýklarý kiþiyi genelde “uyumsuz” biri olarak tanýmlamaktadýr.
Mobbing’e maruz kalan kiþilerin genel özelliklerine bakýldýðýnda; baþarýlý,yenilikçi, yaratýcý,bilgili ve eðitimli kiþiler olmalarý dikkat çekicidir. Araþtýrmalar, bu kiþilerin Mobbing’e maruz kalmasýný, eskilerin taþlarýn yerinden oynamasýný istememesi ve özellikle Mobbing’i uygulayanýn üst olmasý durumunda, astýn üstün yerine geçme korkusundan kaynaklandýðýna iþaret etmektedir.
Mobbing’e maruz kalan kiþi her þeye hayýr diyemeyen bir kiþiyse, “Bunu bana neden yapýyorsunuz?” diyemediðinden, uyum saðlamayý ve fedakarlýðý seçmektedir.
Bu kiþiler, genelde suçun kendilerinde olduðunu düþünerek kendilerini sorgularlar ve baþarýsýzlýk devam ettikçe kendilerine olan güvenleri azalýr. Mobbing’ten en az etkilenenler ise dirençli, cesur ve bu tür davranýþlarý kabul etmeyeceðini bildiren insanlardýr.
Mobbing’e örnek davranýþlar ise :
a) Sürekli sözünüzün kesilmesi,
b) Sürekli yüksek sesle baðýrýlmasý,
c) Sürekli haksýz yere eleþtirilmesi,
d) Rahatsýz edilme,
e) Yalancý olduðunuzun ima edilmesi,
f) Ýnsanlarýn sizinle konuþmamasý,
g) Hakkýnýzda asýlsýz dedikodularýn çýkarýlmasý,
h) Alay edilmesi, taciz edilmesi,
i) Sürekli sorgulanmanýz, küçük düþürülmeniz,
j) Yeteneklerinizin çok altýnda görevler verilmesi,
k) Fiziksel þiddet, tehdit edilme,
l) Sürekli dýþlanma, yokmuþ gibi davranýlma olarak sayýlabilir…
Mobbing, ahlakýn kaybolduðu, stresin ve monotonluðun çok olduðu, kiþilerin karakterlerinin düþük olduðu yerlerde, gerginlik ve mutsuzluðun olduðu ortamlarda daha çok görülmektedir.
Mobbing’in birçok olumsuz etkileri olmaktadýr. Bunlar;
a) Mobbing’e maruz kalan kiþinin psikolojisinin bozulmasý
Mobbing uygulanan kiþiler genelde bunu bir baþkasýyla paylaþmazlar. Sorunlarýn kendilerinde olduðunu düþünür ve devamlý kendilerini sorgularlar. Sonuçta zaman içinde sýkýntý ve strese baðlý olarak bazý saðlýk problemleri ortaya çýkmaya baþlar. Bazen bu durum o kadar ileriye gider ki kiþiler intihar etmeyi bile düþünür.
b) Kiþinin özgüvenini kaybetmesi
Kiþinin yaptýðý iþlerde sürekli baþarýsýz olarak görülmesi, kendine olan güvenini azaltýr. Bu da kiþinin hiçbir iþe yaramadýðýný düþünüp, deðersiz olduðu hissine kapýlmasýna neden olur. Sonuç olarak kiþinin verimlilik ve performansý azalacaktýr. Ayrýca Mobbing uygulayan ekip çalýþma arkadaþlarý olduðunda, kiþinin performans deðerlendirmesi ister istemez düþük çýkacaktýr. Bu noktaya ayrýca dikkat edilmesi gerekir.
c) Maliyetlere etkisi
Mobbing’e maruz kalan kiþi eðer tedbir alýnmazsa iþten ayrýlacaktýr. Bu kiþiler genelde baþarýlý kiþiler olduðundan kaliteli insanlarýn kurumdan ayrýlmasýnýn getireceði olumsuzluklar da vardýr. Bunun yanýnda yeni kiþinin iþe alýnmasý ve yetiþtirilmesi hem zaman hem de müþteri kaybýna neden olacaktýr. Mobbing’in fazla uygulandýðý yerlerde iþgücü devir oraný yüksek olacaðýndan, bu durum þirketin imajýný da olumsuz etkileyecektir.
Mobbing’in önlenmesi adýna iþyerlerinin alabileceði tedbirler;
a) Ýþyerinde belirsizlikler varsa bunlarýn ortadan kaldýrýlmasý,
b) Ýþyerindeki her þeyin tanýmýnýn açýk ve net olarak yapýlmasý. Buna çalýþma ortamýnýn tanýmý da dahil edilebilir. Böylece iþyerinde zorbalýk varsa bunun da tanýmý ortaya çýkacaktýr.
c) Ýþe alýnacak kiþilerin karakterlerinin de iyi incelenmesi gerekir,
d) Ýþyerinde takým ruhu olma adýna sosyal aktiviteler ve çalýþmalarýn yapýlmasý,
e) Adaletsizlik olduðu düþünülen konular varsa bunlarýn þeffaf olarak ortaya konulmasý ve her þeyin açýk olmasý,
f) Þirket politikalarý ve buna baðlý olarak icabýnda þirketin misyonu ve vizyonunun Mobbing’e göre yeniden düzenlenmesi,
g) Zorbalýða yazýlý bir taným yapýlmasý,
h) Ýletiþim ve yardýmlaþmayý saðlayacak çalýþmalarýn arttýrýlmasý,
i) Çatýþma ortamýnýn mümkün mertebe oluþturulmamasý, oluþan bu ortamlarýn tatlýya baðlanmasý ve sonuçlarýnýn takip edilmesi,
j) Mobbing uygulayanlarýn sorgulanýp bu þekil olay hakkýnda anketler ve soruþturmalar yapýlmasý,
k) Gerekirse Mobbing’le ilgili þikayet hattýnýn kurulmasý,
l) EN ÖNEMLÝSÝ FARKINDALIKTIR. Çalýþanlara ve yöneticilere bu alanda seminerler ve eðitimler verilerek zihinlerin sürekli dinç tutulmasý gerekmektedir.
Mobbing’e uðrayan çalýþanlarýn yapabilecekleri en önemli þey, birilerinden yardým almalarý ve baþlarýndan geçenleri amirlerine ve yakýn arkadaþlarýna anlatmalarýdýr. Eðer Mobbing’i amirleri uyguluyorsa, talimatlarý yazýlý biçimde istemeleri ve amirlerinin odasýna giderken yanlarýnda þahit amaçlý birilerini bulundurmalarý faydalý olacaktýr. Mobbing’e uðrayanlar genelde baþarýlý kiþiler olduðundan yöneticilerin de bu kiþileri kollamasý gerekir. Yoksa bu kiþileri kaybedebilirler.
Sonuç olarak Mobbing yeni bir kavram olduðundan bunun iyi bir þekilde çalýþanlara ve yöneticilere anlatýlmasý Mobbing’in azalmasýný saðlayacaktýr. Mobbing’in þirkete ve çalýþanlara olumsuz etkileri vardýr. Mobbing sürekli ve haksýz yere yapýlan davranýþlarý kapsar. Bir kiþiyi yaptýðý iþten dolayý ara sýra eleþtirmek veya devamlý iþe geç gelen birini
uyarmak,tenkit etmek Mobbing deðildir. Unutmayýn Mobbing uygulamalarý bir departmanýn veya bir kiþinin sorumluluðunda deðil, tüm þirketin ve çalýþanlarýn sorumluluðundadýr. Bütün çalýþanlarýn ve yöneticilerin gerekli hassasiyeti göstermesi gerekir.
