Sağlık Alanında Düzenlemeler Hakkında Kanun Teklifi

Kanun teklifiyle, piyasadaki beşeri tıbbi ürünlerin, Sağlık Bakanlığınca izlenebilirliğinin sağlanması için İlaç Takip Sistemi’ne bildirim zorunluluğu getiriliyor. Bu zorunluluğa uymayan ruhsat veya izin sahipleri ile ecza ticarethanelerine idari yaptırım uygulanacak.

Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun‘un, ruhsal veya bedensel sağlık engeli nedeniyle mesleklerini icra edemeyecek durumda olan sağlık meslek mensupları, diş hekimleri ile ebelerin, Sağlık Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu kararıyla meslekten men edilmesine yönelik hükmü yürürlükten kaldırılacak. Bu değerlendirme, 663 sayılı KHK’de belirlenen usul ve esaslara göre Sağlık Meslekleri Kurulunca yapılacak.

Bir mahalde sanatını serbest icra etmek isteyen bir diş tabibi, muayenehane açacağı yere, çalıştıracağı diş tabibi ve diğer kişilere ilişkin bilgi ve belgeler ile Sağlık Bakanlığınca istenilen diğer bilgi, belgeleri yönetmelikle belirlenen usul, esaslar çerçevesinde il sağlık müdürlüğüne verecek.

Ebelerin görev tanımları, aldıkları eğitimin düzeyi de dikkate alınarak çağın gereklerine uygun hale getirilecek.

Ebeler, gebelik, doğum ve doğum sonrası dönemde gerekli desteği verecek, yenidoğana ve bebeğe bakım sağlayacak; normal doğum ve riskli durumlarda tıbbi bakım, desteğe erişimin sağlanmasında, kadın sağlığının korunması, üreme sağlığı, çocuk bakımı konularında aile ve topluma verilecek danışmanlık, eğitim hizmetlerinde görev alacak.

Gebeliğin tespitini, gebe izlemini ve bu amaçla gerekli muayene ve değerlendirmeleri yapacak ebeler, normal doğum eylemini gerçekleştirecek. Ebeler, normal doğum sırasında gereken küçük tıbbi müdahaleleri de yapacak. Küçük tıbbi müdahalelerin kapsam ve sınırları Sağlık Bakanlığınca belirlenecek.

Sağlık Bakanlığınca sertifikalı eğitim programı olarak tanımlanmamış alanlarda, yetki belgesi almadan sertifikalı eğitim verenlere müeyyide uygulanmasındaki boşluk giderilecek.

Sertifikalı eğitim alanları ve eğitim programlarının standartları, sağlık politikaları ve Sağlık Bakanlığının stratejik planları doğrultusunda, ülkenin ihtiyacı olan nitelikli insan gücünü yetiştirme amacıyla bakanlıkça belirlenecek. Sağlık Bakanlığınca belirlenmeyen alanlarda veya uygun olmayan standartlarda yapılan eğitimler sonucunda verilen sertifikalar tescil edilmeyecek.

Yetki belgesi olmadan ya da yetki belgesi olduğu sertifikalı eğitim alanı dışında sertifikalı eğitim programı düzenleyenler, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 20 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak. Bu suçun tüzel kişi yararına işlenmesi halinde tüzel kişilere özgü güvenlik tedbirleri uygulanacak.

Mesleklerinin icrasına engel suçları işledikleri, kesinleşmiş ceza mahkemesi kararıyla sabit olan sağlık meslek mensuplarıyla sağlık hizmetlerinde görev alan diğer meslek mensuplarının, meslek icra etmelerinin önlenmesi için ilgili mahkemelerce verilen kesinleşmiş karar suretleri Sağlık Bakanlığına gönderilecek.

Uluslararası uygulamalar da gözetilerek ilaç analizleri piyasaya arz sonrasında yapılacak ve ruhsatlandırma süreci hızlandırılarak hastaların ihtiyaç duydukları ilaca daha hızlı erişimi temin için ruhsat aşamasında numune istenilmesine yönelik ibareler kanun metninden çıkarılacak.

Mevcut uygulamada ruhsata esas numuneler ve tahlil masrafları ruhsat başvurusunda bulunanlar tarafından karşılandığı için piyasadan aynı şekilde alınan numunelerin ve tahlil masraflarının ruhsatname sahibi tarafından karşılanmasına yönelik düzenleme yapılacak.

İlaçların fiyatı raf ömrü boyunca kısa sürelerde değişkenlik gösterebilmesi nedeniyle sabit fiyat bilgisinin yer alması uygun olmadığı için sekonder (ikincil) ambalajında “fiyat” ibaresi yer almayacak.

Tahlil sonucunda ilaçların bileşiminde bulunan maddelerin saf olmadığı, ruhsat almak için verilen formüle uymadığı veya tedavi vasıflarını azaltacak, kaybedecek surette imal edildiği anlaşılırsa, fiil suç oluşturmadığı takdirde, ruhsat sahibi ile ilaçların bu şekilde imal edildiğini bilerek satan, satışa arz eden veya sattıranlara, 70 bin liradan 3 milyon liraya kadar idari para cezası verilecek.

İlaçların kanuna aykırı şekilde tanıtım ve satışını yapanlar ile bunları onaylı endikasyonu dışında pazarlayan ve bu şekilde reçete oluşumunu teşvik edenlere, ürünün son 1 yıllık satış tutarı toplamının 5 katına kadar idari para cezası verilecek. Ancak bu ceza 700 bin liradan az olamayacak.

Yetkili merciden izin almaksızın veya verilen izne aykırı olarak sağlık beyanı ile ürün tanıtım ve satışını yapanlar hakkında 150 bin liradan 2 milyon liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

Mevzuatta öngörülen tedarik zinciri dışında beşeri tıbbi ilaçların satış, dağıtım ve pazarlamasını yapanlar veya aracılık edenler hakkında 100 bin liradan 500 bin liraya kadar idari para cezası kesilecek.

Teklife göre, ruhsatlı ürünün ruhsata aykırı olarak üretimi, dağıtımı, satışı ve benzeri fiilleri ile ruhsatsız olarak müstahzar imal etmek veya bu şekilde imal edilen müstahzarları bilerek satmak, satışa arz etmek veya sattırmak fiillerine, 20 bin liradan 200 bin liraya kadar idari para cezası verilecek. Fiilin bir yıl içerisinde tekrarı halinde ceza bir kat artırılarak uygulanacak. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, idari yaptırım uygulayabilme yetkisine sahip olacak.

Ruhsatlandırmaya esas olarak yapılan analizlerin, ürünün ruhsatlandırılmasının ardından yapılmasında kamu yararı bulunduğu için mirasçı veya vekillerin yeniden ruhsat alma sırasında tahlilden ve tahlil harcından istisna edilmelerine yönelik uygulama imkanı kalmayan hüküm yürürlükten kaldırılıyor.

Piyasada bulunan beşeri tıbbi ürünlerin Sağlık Bakanlığı tarafından izlenebilirliğini sağlamak amacıyla İlaç Takip Sistemi’ne bildirim zorunluluğu getiriliyor. Buna göre, ruhsat veya izin sahipleri beşeri tıbbi ürünlerinin her birimini, üretim bildirimi veya ithalat bildirimi ile İlaç Takip Sistemi’ne kaydetmekle yükümlü ve yetkili olacak. Ürün alış, satış, iade, satış iptal, ihracat, ihracat iptal, mal devir, mal devir iptal gibi işlemler ile miadı dolma, çalınma, bozulma ve benzeri nedenlerle vasfını yitirmiş beşeri tıbbi ürünlerin deaktivasyon işlemlerini ilaç takip sistemine bildirmek zorunda olacak.

Analizler ruhsatlandırmadan sonra yapılacağı için Harçlar Kanunu’nda buna uyum sağlayıcı değişikliğe gidiliyor. Bu tutarlar, tıbbi ve ispençiyari müstahzarların ticarete çıkarılması için Sağlık Bakanlığınca verilecek ruhsatnamelerden memleket dışında imal olunup ithal edilenler için 11 bin 576,40 lira, memleket içinde imal olunanlar için 5 bin 777,80 lira olacak.

Türkiye limanlarına uğrayan gemilerin sağlık işlem ve kontrollerinde gerekliliklere uymayanlara verilecek idari para cezaları çok yüksek olduğu ve bu durum, gemilerin ülke limanlarındaki seyrüseferlerine olumsuz etki ettiği için cezalar makul seviyede yeniden tespit ediliyor.

Buna göre, düzenlemede belirtilen yasaklara aykırı hareket eden gemi kaptanlarına geminin ödemesi gereken indirimsiz sağlık resmi kadar idari para cezası verilecek ancak idari para cezası 1000 net tonluk geminin ödemesi gereken indirimsiz serbest sağlık resmi tutarından az olamayacak. Bu idari para cezasını uygulamaya Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü görevlileri yetkili olacak.

Gemi sağlık resmi ve idari para cezalarından, kaptan, donatan ve acente müteselsilen sorumlu olacak.

Teklifle idari para cezası dışındaki Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü bütçesine gelir kaydedilecek olan sağlık resmi ve yıllık gemi sağlık cüzdan bedeli alacaklarının genel hükümlere göre takibi daha etkili ve ekonomik olacağı için bu yönde değişikliğe gidiliyor.

Tabipler, devlet hizmeti yükümlülüklerine başlamadan veya tamamlamadan uzmanlık eğitimi yapmak için asistanlık sınavlarına katılabilecek ancak yan dalda veya birden fazla uzmanlık dalında eğitime başlanabilmesi için devlet hizmeti yükümlülük süresinin en az yarısının tamamlanması şartı aranacak.

Kamu sağlık kurum ve kuruluşlarında çalışan tabipler, diş tabipleri ve tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olanların, tıbbi kötü uygulama nedeniyle kendilerinden talep edilebilecek zararlar ile kuramlarınca kendilerine yapılacak rüculara karşı sigorta yaptırmak zorunda olacak. İdare, tazminatı ödedikten sonra hukuken sağlık mesleğinin icrası kapsamında yaptıkları muayene, teşhis ve tedaviye ilişkin tıbbi işlem ve uygulamalar nedeniyle tazminatın ödenmesine sebep olan ve zorunlu mesleki mali sorumluluk sigortası bulunan kamu kurum ve kuruluşları ile devlet üniversitelerinde görev yapan sağlık meslek mensuplarının yerine geçecek.

Bu sağlık meslek mensuplarının sağlık mesleğinin icrası kapsamında yaptıkları muayene, teşhis ve tedaviye ilişkin tıbbi işlem ve uygulamalar nedeniyle taksirle veya görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek verdikleri zararlardan dolayı idare tarafından ödenen tazminat sağlık meslek mensubunun kusuru oranında ve sigorta teminatı dahilinde tıbbi kötü uygulamaya ilişkin zorunlu mali sorumluluk sigortası yaptırdığı sigorta şirketinden talep edilecek.

Genel hayatı etkileyen salgın hastalık durumu olağanüstü hallere ekleniyor. Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığının harekat ve benzeri ihtiyaçları kapsamında, diğer statülerde istihdam edilen kamu personeli gibi sözleşmeli personelin de yurt içi ve yurt dışında görevlendirilmesine yönelik düzenlemeye gidiliyor.

Eleman temininde güçlük çekilen yerlerde hizmetin daha nitelikli sağlık meslek mensupları tarafından verilmesi amacıyla uzman tabipler gibi uzman diş hekimi ve uzman eczacılar da sözleşmeli statüde istihdam edilebilecek.

Sözleşmeli personele uygulanacak disiplin cezaları hakkında bu düzenlemede yer alan hükümler dışında, Devlet Memurları Kanunu’nun ilgili maddelerine göre işlem yapılacak. Aylıktan kesme cezası, sözleşmeli personelin brüt ücretinden kesinti yapılması; kademe ilerlemesinin durdurulması cezası, sözleşmeli personelin ücretinin belirlenmesinde esas alınan kıdem süresinde indirim yapılması; devlet memurluğundan çıkarma cezası ise sözleşmenin feshedilmesi suretiyle uygulanacak.

Devlet memuru olarak çalışmaktayken bu düzenleme çerçevesinde sözleşmeli personel statüsüne geçenler, sözleşmelerinin devlet memurluğundan çıkarma cezası verilmesini gerektiren bir fiil nedeniyle sona ermemiş olması kaydıyla sözleşme süresinin bitiminde talepleri halinde Devlet Memurları Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre söz konusu statüye geçerken çalıştıkları ildeki devlet memurluğu kadrolarına; bu ilde durumlarına uygun kadro bulunmaması halinde Sağlık Bakanlığınca uygun görülen ildeki devlet memurluğu kadrolarına naklen atanacaklar.

Teklifle Anayasa Mahkemesinin iptal kararı dikkate alınarak birlik ve odaların organları düzenleniyor.

Buna göre, odalara üye olmayan optisyen-gözlükçüler mesleki faaliyette bulunamayacak. Odalara kayıtlı optisyen-gözlükçülerin diğer kanunlarla kurulmuş meslek odalarına kaydolmaları zorunlu olmayacak.

Türk Optisyen-Gözlükçüler Birliğinin organları, odaların temsilcilerinden Oluşan Büyük Genel Kurul, Büyük Genel Kurul tarafından seçilen Merkez Yönetim Kurulu, Büyük Genel Kurul tarafından seçilen Merkez Denetleme Kurulu, Büyük Genel Kurul tarafından seçilen Yüksek Disiplin Kurulundun oluşacak.

Optisyen-gözlükçüler odalarının organları ise odaya kayıtlı meslek mensuplarından oluşan Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Disiplin Kurulu ve Denetleme Kurulu şeklinde olacak. Birlik ve odaların genel kurullarında seçilen organların görev süreleri 3 yıl olacak ve genel kurulun hangi ayda yapıldığına bakılmaksızın o yılın birlik için kasım, odalar için eylülde yapıldığı kabul edilecek.

Odalar ile Birliğin teşkili, faaliyetleri, organların görev ve yetkileri, toplantıları, seçimi, seçilme yeterlilikleri, seçimlerin yapılış usulü, mesleki sicil, idari ve mali denetime ilişkin hususlarda Türk Eczacıları Birliği Kanunu’nun ilgili hükümleri kıyasen uygulanacak ancak giriş ve yıllık üye aidatı tutarları yürürlükteki brüt asgari ücretin yüzde 30’unu geçmemek üzere Birlik Büyük Genel Kurulu tarafından tespit edilecek. Odaların topladığı aidatlar toplamının yüzde 30’u Birlik merkezi payı olarak oda yönetim kurullarınca Birlik hesabına gönderilecek.

Teklife göre, Optisyenlik Hakkında Kanun ve optisyenlikle ilgili diğer mevzuatın yüklediği görevleri yerine getirmeyen, meslek onuruna uymayan eylem, davranışlarda bulunan veya Genel Kurul kararlarına aykırı hareket eden meslek mensuplarına kınama, para cezası ve meslek icrasını durdurma cezaları uygulanacak.

Para cezası, fiilin işlendiği tarihteki yıllık üyelik aidatının 5 katı kadar verilecek. Para cezasıyla cezalandırılan meslek mensubu, 3 yıl içinde aynı cezayı gerektirecek yeni bir davranışta bulunursa meslek icrası bir ay durdurulacak. Bir ay süreyle meslek icrası durdurulan meslek mensubu, 3 yıl içinde para cezasını gerektirecek yeni bir davranışta bulunursa 1 yıl süreyle mesleğini yapamayacak.

Meslek icrasını durdurma kararlarına itiraz edilmese dahi karar, Yönetim Kurulu Başkanlığınca Yüksek Disiplin Kuruluna gönderilecek. Para cezası ve meslek icrasını durdurma cezaları Sağlık Bakanlığının onayına tabi olacak.

Türk Optisyen-Gözlükçüler Birliği ve odaların kuruluşu, faaliyetleri organların görevleri, toplantıları, gelirleri ve giderleri, seçimleri, disiplin cezalarının infaz usulleri ile diğer iş ve işlemlere ilişkin yönetmelikler ile Mesleki Deontoloji ve Yardımlaşma Sandığı Yönetmeliği, birlik Merkez Yönetim Kurulunca bakanlığın olumlu görüşü alınarak Büyük Genel Kurulun onayına sunulacak.

Teklif, Aile Hekimliği Kanunu’nda da düzenleme yapıyor. Aile sağlığı çalışanları, Sağlık Bakanlığı tarafından uygun görülen, kurumlarınca da muvafakatı verilen bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşları personeli arasından seçilecek ve sözleşmeli olarak çalıştırılacak. Aile sağlığı çalışanının seçiminde aile hekiminin de görüşü alınacak.

Aile hekimi ve aile sağlığı çalışanlarının durumları ve aile hekimliği uzmanlık eğitimi almış olup olmadıkları da dikkate alınmak suretiyle yapılacak ödeme tutarlarının tespitinde; çalıştığı bölgenin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyi, bakanlıkça karşılanmadığı takdirde aile sağlığı merkezi giderleri, kayıtlı kişi sayısı ve bunların risk grupları, gezici sağlık hizmetleri ile aile hekimi tarafından karşılanmayan gider unsurları, belirlenen standartlar çerçevesinde sağlığın geliştirilmesi, hastalıkların önlenmesi, takibi ve kontrolündeki başarı oranı gibi kriterler esas alınacak.

Sözleşmeli aile hekimleri ve aile sağlığı çalışanları hakkında uygulanacak disiplin cezalarında Aile Hekimliği Kanunu ile Devlet Memurları Kanunu’nun ilgili maddelerine göre işlem yapılacak. Aylıktan kesme cezası, kişinin brüt ücretinin 1/30-1/8 arasında kesinti yapılması, kademe ilerlemesinin durdurulması cezası brüt ücretinin 1/6-1/4 arasında kesinti yapılması şeklinde uygulanacak. Devlet memurluğundan çıkarma cezası sözleşmenin feshini gerektirecek.

Sağlığın geliştirilmesi, hastalıkların önlenmesi, takibi ve kontrolü ile koruyucu sağlık hizmetlerinin standartlara uygun olarak yerine getirilmemesi gibi bakanlıkça belirlenen performans hedeflerine ulaşılamaması halinde sözleşmenin, bakanlıkça yenilenmemesine karar verilebilecek.

Sözleşmeli çalışan aile hekimi ve aile sağlığı çalışanlarının eski kadro veya pozisyonlarına atanabilmeleri için sözleşmelerinin, devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren fiilleri nedeniyle sona ermemiş olması gerekecek.

Aile Hekimliği Kanunu’nun “Ağız ve diş sağlığı hizmetleri” başlıklı maddesi, “yaşlı sağlığı hizmetleri” de eklenerek değiştirildi.

Birinci basamak sağlık hizmetlerinin etkililiğini ve kalitesini artırmak, aile hekimliği hizmetlerinin bütüncül olarak yürütülmesini sağlamak amacıyla Sağlık Bakanlığınca belirlenen nüfus, yaş grubu ve bölge gibi kriterlere göre ağız diş sağlığı ve yaşlı sağlığı hizmetleri planlaması yapılacak.

Birinci basamak ağız diş sağlığı ve yaşlı sağlığı hizmetlerini yürütmek üzere hekim, diş hekimleri, bakanlıkça belirlenen diğer sağlık meslek mensuplarıyla Aile Hekimliği Kanunu’nda belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde sözleşme akdedilecek.

Sağlık Meslekleri Kurulu, sağlık meslekleri ile sağlık hizmetlerinde görev alan diğer mesleklerin etik ilkelerini belirleyecek, yeni bir sağlık mesleğinin veya dalının ihdas edilmesi konusunda ve sağlık mesleklerinin standartları, eğitim müfredatı ile sağlık hizmetlerinde görev alan diğer meslekler hakkında resen veya talep üzerine görüş bildirecek.

Kurul, ilgili mevzuatın, meslek standartlarının ve etik ilkelerin ihlali halinde fiil ve hallerin niteliğine, ağırlık derecesine göre fiil ile ceza arasında adil bir denge gözeterek belirtilen cezaları verecek.

Meslek icrasının 15 günden 3 yıla kadar yasaklanmasını gerektiren fiil ve haller arasında, “meslek icrası esnasında ölüme veya engelliliğe neden olmaksızın sağlığın kısa süreli ve geçici olarak bozulmasına yol açmak, personele, hastalara ve hasta yakınlarına fiili saldırıda bulunmak, meslek icrasına ilişkin mevzuata aykırı işlem ve uygulama yapmak” yer alacak.

Sürelerinin toplamı 3 yıldan az olmamak kaydıyla aynı veya farklı fiiller nedeniyle 5 yıl içinde 3 kez, geçici olarak meslek icrasından men cezası almak, meslek icrasına engel bir suç nedeniyle mahkumiyete karar verilmesi meslekten sürekli olarak men cezası verilmesini gerektirecek.

Kurul, meslekten men cezası verilmesini gerektiren fiilin mahiyetine ve ağırlık derecesine göre, sağlık meslek mensubunun başka meslek veya görevlerde dahi sağlık hizmetine hiçbir şekilde katılmamasına da karar verebilecek.

Meslekten men cezası verilmesini gerektiren fiillerin işlendiği tarihten itibaren 5 yıl geçmiş ise soruşturma açılamayacak. Müeyyide gerektiren fiil, aynı zamanda bir suç teşkil edecek ve bu suç için kanunda daha uzun bir zaman aşımı süresi öngörülmüş ise bu süreler uygulanacak.

Kovuşturma sonucunun beklenmesine karar verilmesi halinde, mahkeme kararının kesinleşmesinden itibaren 2 yıl geçmekle ceza verme yetkisi zaman aşımına uğrayacak.

Aynı olaydan dolayı ilgili hakkında ceza takibatına veya disiplin soruşturmasına başlanılmış olması bu maddeye göre işlem yapılmasını geciktirmeyecek ve engellemeyecek. İlgilinin mahkum olması veya olmaması ile disiplin cezası verilmiş veya verilmemiş olması halleri, ayrıca mesleki müeyyide uygulanmasını etkilemeyecek.

Meslekten geçici olarak men edilmesine karar verilen devlet memurları, men süresince aylıksız izinli sayılacak veya talepleri halinde aynı süreyle mesleği ile ilişkisi bulunmayan durumlarına uygun başka bir kadroya atanacak. Sözleşmeli olanların sözleşmeleri men müddetince ücretsiz olarak askıya alınacak. Meslekten sürekli men edilmesine karar verilen devlet memurları istekleri halinde, mesleği ile ilişkisi bulunmayan durumlarına uygun başka bir kadroya atanacak, aksi halde görevleri sona erecek. Meslekten sürekli men edilmesine karar verilen sözleşmeli personelin sözleşmeleri sona erecek.

Meslekten sürekli men edilmesine karar verilenlerin diplomaları, uzmanlık veya meslek belgeleri bakanlıkça iptal edilecek ve sistemden kaydı silecek.

Mesleğinde yetersizliği tespit edilenler ile dikkatsiz ve özensiz davranışla ölüme veya ağır engelliliğe neden olanların yetersiz görüldükleri alanda yeterlilik eğitimine tabi tutulmalarına karar verilecek. Eğitim sonrası sınavlarda başarı gösterdikleri takdirde meslek icra etme hakkını yeniden kazanacaklar.

Sağlık meslek mensupları ile sağlık hizmetlerinde görev alan diğer meslek mensuplarının mesleklerinin icrası sırasında veya mesleklerinin icrasından doğan suçları nedeniyle Cumhuriyet savcıları ve yetkili merciler tarafından düzenlenen muhakeme ve soruşturma iznine ilişkin kararlar ve iddianame suretleri ile mahkemelerce verilen kesinleşmiş karar suretleri talep halinde zaman aşımına ve hak düşümüne mahal verilmeden Kurula gönderilecek.