Virüsün tespit edildiği ve özgün bir koronavirüs olduğunun tespit edildiği günden bu yana hasta bireylerden alınan örneklerden elde edilen binlerce virüsün viral RNA genomu sekanslanmaya -nükleotit dizilerinin belirlenmesi- devam edildi ve ediliyor. Bu sayede, virüsün hem protein (yapısal ve yapısal olmayan) kodlayan genom partları hem de kodlamayan azınlık kısımları ortaya çıkarılırken aynı zamanda buralarda ortaya çıkan ve çıkacak olası mutasyonlar da tespit edilebiliyor.
Yine direkt etkili bir ilaç veya ilaçların aynı sıra aşı dizaynını da belirleyecek olan veriler için virüsün şimdiye kadarki demografisinin anlaşılması da hayati bir önem arz ediyordu. UCL Genetic Institute öncülüğünde yürütülen yeni bir çalışmada 7.666 adet genom bilgisi bir araya getirilerek zaman değişkeni ile ortaya çıkan genomik çeşitlilik anlaşılmaya çalışıldı. Virüsün kendine konak olarak bulduğu insan bünyesinde geçireceği değişimler elbette yine direkt olarak insanları etkileyecektir. Bu değişimlerin iyi yönde olma ihtimalleri kadar kötü yönde olma ihtimalleri de bulunmaktadır. O nedenle her bir nokta mutasyonu ve/veya daha büyük genom değişimini gözlemlemek son derece önemli.
Çalışmada çeşitlenmeye başlamış virüs RNA’sı kısımları kadar hiçbir değişikliğe uğramamış kısımları da göz önünde bulunduruldu ve bunun da olası etkileri değerlendirildi. Virüs vücudumuzda sürdürdüğü yaşamına ve evrimine devam ederken geçirdiği 198 (birden fazla örnekte görülmüş geçerli değişim) reküran mutasyonun yaklaşık yüzde 80’lik kısmının protein kodlayan kısımlarda görülen proteinin aminoasit dizilimini değiştiren mutasyonlar olduğu tespit edildi. Tespit edilen bu tip mutasyonlardan üçü Orf1ab (virüs RNA’sının open reading frame denilen açık okunabilir alanlarından biri) üzerinde ve biri de spike proteininde (virüsün vücudumuzdaki konak hücrelerine tutunduğu yüzey/zarf proteinleri) ve her biri 15’ten fazla örnekte görüldü.
Bahsi geçen önemli virüs mutasyonlarının şimdilikyeni bir tip virüs yaratmadığı aşikar olsa da, insan vücuduna adaptasyonu sırasında geçirdiği değişimler, virüsün etkililiğini ve hastalık yapıcılığını değiştireceği gibi aynı zamanda geliştirmekte olduğumuz aşı ve ilaçların da etkililiğini ve güvenilirliğini belirleyecektir. Buna ek olarak şunu söylemekte fayda var, gözlemlenen önemli değişimlerin çok büyük bir çoğunluğu incelenen virüs genomları arasında, virüsün etkisine en çok yakalanan ülkelerden alınan örneklerde tespit edildi.
Infection, Genetics and Evolution’da yayımlanan çalışmada virüsün beklenenden hızlı veya yavaş evrilmediği, geçirdiği değişimlerin adaptasyon süreci itibari ile normal olduğu, buna karşılık hiçbir mutasyonun da zorunlu olarak iyi veya kötü olamayacağı not edildi. Bunların etkilerini gözlemlemek için daha büyük veri havuzu ve klinik data gerekli olduğu da aşikâr. Ne var ki, şimdiye kadar virüsün daha az bulaşıcı veya daha az ölümcül olacağına dair bir veri de yok.
Değişen virüs genomu kısımlarının virüse karşı savaşımızda çok önemli olduğu gayet anlaşılabilir. Ancak, invaryant yani şimdiye kadar hiç değişmemiş ve değişme oranı çok daha az olan kısımları en etkili ilaçların geliştirilmesi için daha garanti bir yol olarak değerlendiriliyor. Böylelikle yakın gelecekteki başarı şansımız artacak ve geliştirdiğimiz ilaç veya ilaç kombinasyonlarını zorunlu olarak değiştirmek durumunda kalmayacağız diye umuyoruz.
Elbette daha fazla coğrafyadan daha fazla sayıda virüs genomu elimize ulaşıp bunların sekanslamalarını bitirdiğimizde virüsün dağılımını ve dağılma yollarını daha iyi anlayacağımız gibi, nihaî terapötik ajanları da daha etkili biçimde geliştirebileceğiz.
- Lucy van Dorp, Mislav Acman, Damien Richard, Liam P. Shaw, Charlotte E. Ford, Louise Ormond, Christopher J. Owen, Juanita Pang, Cedric C.S. Tan, Florencia A.T. Boshier, Arturo Torres Ortiz, François Balloux. Emergence of genomic diversity and recurrent mutations in SARS-CoV-2. Infection, Genetics and Evolution, 2020; 104351 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1567134820301829?via%3Dihub
www.bilimfili.com/sars-cov-2-nin-insan-konak-hucrelerinde-gecirdigi-mutasyonlar
