Türkiye’de ilaç harcamalarının çok büyük bir bölümü en önemli dağıtım kanalı olan serbest eczanelerde oluşmaktadır. Serbest eczanelerde oluşan ilaç harcamaları, sağlık harcamaları içinde hastane harcamalarından sonra en büyük kalemdir.
Demografik yapının değişmesi, yeni ve sıklıkla daha pahalı olan ilaçların geliştirilmesi ve etkililik açısından farkı olmayan eşdeğer ilaçların giderek artan oranda piyasaya sürülmesi gibi faktörler ilaç harcamalarının büyümesine neden olurlar.
Grafik 1. Türkiye Serbest Eczane İlaç Harcamaları, (2002-2019), (Milyon TL/USD)
Kaynak: Bağcı ve Atasever; Türkiye Serbest Eczane Sektör Analizi
Türkiye serbest eczane ilaç harcamaları 2002 yılına göre 2019 yılında %632 artarak 50 Milyar TL’yi geçmiştir. 2002-2019 döneminde Türkiye serbest eczane ilaç harcamalarının reel rakamlarla büyümesi ise %40 civarında olmuştur.
Grafik 2. Türkiye Serbest Eczane İlaç Harcamaları ve GSYH İçindeki Payı, (2002-2019), (Milyon TL)
Kaynak: Bağcı ve Atasever; Türkiye Serbest Eczane Sektör Analizi
2002 yılında %1,9 olan Türkiye serbest eczane ilaç harcamalarının GSYH içindeki payı 2019 yılında %1,2’e düşürülmüştür. Bir başka ifade ile 2002-2019 döneminde Türkiye’de serbest eczanelerin milli gelirden aldıkları pay %36 civarında azalmıştır.
Grafik 3. Serbest Eczane İlaç Harcamalarının Sağlık Harcamaları İçindeki Payı, (2002-2019) (Milyon TL)
Kaynak: Bağcı ve Atasever; Türkiye Serbest Eczane Sektör Analizi
2002 yılında serbest eczane ilaç harcamalarının sağlık harcamaları içindeki payı %37,0 iken 2019 yılında %24,9’a düşürülmüştür. Bir başka ifade ile 2002-2019 döneminde Türkiye’de serbest eczanelerin sağlık harcamaları içindeki payı %33 civarında azalmıştır.
Grafik 4. Serbest Eczane İlaç Harcamalarının Toplam İlaç Harcamaları İçindeki Payı, (2002-2019) (Milyon TL)
Kaynak: Bağcı ve Atasever; Türkiye Serbest Eczane Sektör Analizi
2002 yılında ilaç harcamalarının (yatan hasta ilacı ve aşı giderleri dâhil) %95,4’ü serbest eczanelerden temin edilen ilaç harcamalarından oluşurken bu oran 2019 yılında %84,6’ya düşürülmüştür. Bu düşüşün en önemli sebepleri şunlardır;
- Yatan hastaların ilaçlarının hastaneler tarafından karşılanma oranı artmıştır.
- 01 Temmuz 2015 tarihinden itibaren yatarak tedaviler ve günübirlik tedavi olarak tanımlanan kemoterapi tedavisinde kullanılacak olan anti neoplastik ilaçlar, Hastanelerce Temini Zorunlu Kemoterapi İlaçları Listesine (Ek-4/H) alındığından 2016 yılında serbest eczane ilaç harcamalarının toplam ilaç harcamaları içindeki payı %82,9 ile en düşük gerçekleşmiştir.
- Yurt dışından getirilen ilaç harcamalarının toplam ilaç harcamaları içindeki payı çok önemli bir yer tutmaya başlamıştır.
Mehmet ATASEVER
Bürokrat/KİK Eski Üyesi/Akademisyen
Mehmetatasever.org
“Türkiye’de Sağlık & İlaç Harcamalarının Seyri ve Beklentiler”
