Yakın zamanda yapılan bir fare çalışması, erkekleri ve kadınları farklı şekilde etkilediği bilinen depresyon, anksiyete ve diğer stres kaynaklı durumlar için kişiselleştirilmiş tedavilerin önünü açabilir.
Weizmann Bilim Enstitüsü’nden araştırmacılar tarafından yapılan yeni bir çalışma, erkek ve dişi farelerin beyinlerinin strese nasıl farklı tepkiler verdiğini benzeri görülmemiş ayrıntılarla ortaya koyuyor.
Cell Reports’ta yayınlanan çalışmada, Prof. Alon Chen’in Weizmann Enstitüsü ve Münih’teki Max Planck Psikiyatri Enstitüsü’ndeki ortak laboratuvarından araştırmacılar, beyin hücrelerinin bir alt kategorisinin erkeklerde ve kadınlarda strese tamamen farklı şekilde tepki verdiğini keşfetti.
Bulgular, anksiyete, depresyon, hatta obezite ve diyabet gibi kronik stresten etkilenen sağlık durumlarının daha iyi anlaşılmasına yol açabilir ve bu bozukluklar için kişiselleştirilmiş tedavilere giden yolu açabilir.
Strese verilen tepkiyi incelemekte uzmanlaşaşan Chen’in laboratuvarındaki araştırmacılar 35.000’den fazla bireysel hücrede gen ekspresyonunun haritasını çıkardı; bu, kapsamı açısından benzeri görülmemiş bir stres tepkisi resmi sağlayan ve erkeklerle kadınların stresi algılama ve işleme biçimleri arasındaki farkları vurgulayan büyük miktarda veri üretti.
Araştırmanın bir parçası olarak ve açık erişimli bilimin ilkelerine uygun olarak, araştırmacılar tüm ayrıntılı haritalamayı özel bir interaktif web sitesinde kamuya açık hale getirmeye karar verdiler; bu web sitesi, çalışmanın yayınlanmasıyla aynı anda yayına girdi ve diğer araştırmacılara da bilgi verildi.
Kapsamlı haritalama, araştırmacıların, erkekler ve kadınlar arasındaki, kronik ve akut stres arasındaki gen ifadesindeki farklılıkların uzun bir listesini belirlemesine olanak tanıdı.
Veriler, diğerlerinin yanı sıra, belirli beyin hücrelerinin erkeklerde ve kadınlarda strese farklı tepkiler verdiğini gösterdi: Bazı hücreler kadınlarda strese, bazıları ise erkeklerde strese daha duyarlıdır.
En önemli fark, sinir hücrelerine destek sağlayan ve beyin aktivitesinin düzenlenmesinde önemli bir rol oynayan bir glial hücre alt türü olan oligodendrosit adı verilen beyin hücresi türünde bulundu.
Erkeklerde stres koşullarına, özellikle de kronik strese maruz kalma, yalnızca bu hücrelerdeki gen ifadesini ve çevredeki sinir hücreleriyle etkileşimlerini değil aynı zamanda yapılarını da değiştirdi.
