Genetiğiyle oynanmış bebekler artık çok uzak bir ihtimal değil. Uluslararası akademik dergi Biyoetik’te yayınlanan bir araştırmaya göre insan embriyosunun bazı hastalıklara dayanıklı hale getirilerek dünyaya getirilmesi iki yıl içinde mümkün olabilir. Ancak süreç ahlaki tartışmaları da beraberinde getiriyor.
Dilge Timoçin / VOA
2018’in Kasım ayında Çinli bilimadamı He Jiankui’nin, genetiğiyle oynadığı embriyolara AIDS’e neden olan virüs HIV’ye karşı direnç kazandırdığı ve bir çiftin bu embriyolardan ikiz bebek sahibi olduğu ortaya çıktı.
O dönemde Hong Kong’daki genetik zirvesinde konuşan He, özür diledi. Ancak özür dilediği konu kendi çalışması değil, çalışmanın bilimsel verilerden uzak bir şekilde sızdırılmasıydı.
He, “Haberin önce sızdırılmasını beklemiyordum. Esas planım, düşüncem çalışmamın ABD ya da İngiltere gibi ülkelerde yayımlanmasıydı. Çin’de yapılan bir anket HIV dahil hastalıkların tedavisi ve önlenmesinde genetikle oynamaya halkın desteğini gösteriyordu. Bu çalışmamla açıkçası gurur duyuyorum” dedi.
Çin, şöhret ve para peşinde koşmakla suçladığı He’nin laboratuvarının faaliyetlerini askıya aldı; bilimadamları, ‘gen değiştirme’nin etik olup olmadığı konusunda ikiye bölündü.
Bu hafta açıklanan yeni bir araştırmaysa genetik tasarımla ilgili risklerin yeterince azaldığını ve bebeklerin embriyo aşamasında genetiğinin kuvvetlendirilmesinin talep görmeye başladığını savunuyor.
Araştırmanın yazarı biyoetik uzmanı Doktor Kevin Smith, ahlaki olarak da kabul bulacak girişimlerin iki yıl içinde gerçekleşeceğini yazdı.
Gen tasarımını savunan bilimadamlarına göre genetik hastalıkların önlenmesinin tek yolu embriyonun DNA’sıyla oynamaktan geçiyor. Bu sayede ırsi olan kanser, bunama ya da kalp-damar hastalığı taşıyan aileler, çocuklarını daha doğmadan korumaya alabilirler. Karşı çıkanlarsa genlerle oynamanın tedavi amacı dışına çıkarak “tasarım bebekler”in yaratılmasına kapı açacağını savunuyor.
Harvard Üniversitesi ve Massachusetts Teknoloji Enstitüsü MIT’nin geçen Ekim ayında geliştirdikleri yeni teknolojiyle, orak hücreli anemi dahil birçok hastalığa neden olan genetik bozuklukların yüzde 89 oranında düzeltilebildiğini açıkladı.
Genetik tasarım, bu değişikliklerin gelecek nesillerin DNA’sına aktarılabileceği ve diğer genleri hasara uğratabileceği olasılığı nedeniyle birçok ülkede yasaklanmış durumda.
Bunu dünyada ilk defa gerçekleştirdiğini söyleyen Çinli bilimadamı ise yasaları çiğnediği gerekçesiyle ceza aldı. Genetik tasarımla doğan ikizlerse tıbbi gözetim altında hayatlarını sürdürüyor.
