Travma ve akut anlarında şok etkisi yaratacak bir durumla karşılaşılabildiğini belirten uzmanlar, doğal afet sebebiyle yaşanan travmaların kişide öfke oluşturabildiğini ifade ediyor. İlk aşamada kabullenemeyiş ve inkar etme sürecinin yaşandığını vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Cemre Ece Gökpınar, afet süreci hala yaşanıyorken bireye psikolojik bir tedavi ya da müdahale girişiminde bulunmanın kişiyi rahatlatmayacağını, aksine negatif reaksiyona yol açabileceğine dikkat çekiyor. Gökpınar, psikolojik müdahalenin inkar ve öfke sürecinden sonra yapılmasını, öncelikle telkin etmek yerine acıların paylaşılmasını tavsiye ediyor.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Cemre Ece Gökpınar, Türkiye’yi derinden sarsan deprem afeti sonrası ortaya çıkması muhtemel travmatik etkilere ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
İlk anda afetin fiziksel etkileri önemseniyor
Travma anlarında ya da akut anlarda kişinin şok etkisi yaratacak bir durumla karşılaşabildiğini belirten Uzman Klinik Psikolog Cemre Ece Gökpınar “Birey ilk önce içerisinde bulunduğu durumun yarattığı psikolojik etkilerden ziyade, kendisinde fiziksel olarak bir problemin olup olmadığına bakar. Fiziksel yaralanmalar ve çevresel olaylar kontrol altına alındıktan sonra travmadan kaynaklı psikolojik etkiler söz konusu olmaya başlayabilir” dedi.
Travmalar öfke oluşturabiliyor
Doğal afet sebebiyle yaşanan travmaların kişide bir öfke oluşturabileceğini belirten Gökpınar, “Kişi bir kabullenemeyiş ve inkâr etme süreci yaşar. Daha sonra tanık olunan afetin psikolojik etkileri bireyin kişisel hayatına fiziksel olarak yansıyabilir. Örneğin uyku düzensizlikleri, iştah kaybı gibi belirtiler fiziksel olarak görülen ilk belirtiler olarak tanımlanabilir. Kişi yaptıklarından keyif almamaya başlama, geleceğe dair umutsuzluk, kaygı içerisinde olma, en ufak bir seste irkilme, yangından sonra herhangi bir ateş gördüğünde korkma, irkilme gibi birtakım travmatik belirtiler yaşayabilir” uyarısında bulundu.
Telkin yerine acıyı paylaşmak gerekiyor
Şok etkisi yaşanan ilk aşamada, henüz travma süreci tam sonlanmamışken psikolojik bir müdahale yapmanın doğru olmayacağını vurgulayan Gökpınar, “Bizim ruhsal olarak açılan yarayı görmemiz lazım. Afet süreci hala yaşanıyorken bireye psikolojik bir tedavi ya da müdahale girişiminde bulunmak kişiyi rahatlatmayacaktır. Aksine böyle bir durumda bireyden negatif reaksiyon alınması muhtemeldir. Kişinin açılan psikolojik yaralarının gün yüzüne çıkması müdahale için en uygun zamandır. Bu süreçte yapılması gereken telkin etmeye çalışmak değil, bireyin acılarını paylaşmak ve acılarına ortak olmaktır.” dedi.
Müdahale inkâr ve öfke sürecinden sonra yapılmalı
Bir afet sırasında fiziksel olarak bir hasar yoksa ve şok yaşanıyorsa psikolojik olarak rahatlatmak amacıyla yapılan ilk müdahalenin psikolojik ilk yardım olarak tanımlandığını kaydeden Gökpınar kayıplar sebebiyle depresif bir süreç yaşar. Daha sonra anksiyete süreci meydana gelir. Travma sürecinden uzaklaşıldıkça yıllar içerisinde bireyde bir kabullenme süreci oluşur. Bu evreler arasında ise inkâr etme ve öfke duyma evresi atlatıldıktan sonraki süreç, psikolojik yardım alınması gereken en uygun süreç olacaktır. Çünkü bireyin inkâr ettiği bir şey ona yardımcı olamaz. Kabulleniş gereklidir” diye konuştu.
Afetzedelerin acısına ortak olunmalı
Gökpınar, “Yaşanan kayıplar ve yas tutma sürecinde olaya uzaktan şahit olanların üzerine düşen görev, afeti yaşayanların ve kayıpları olan insanların acılarına ortak olmaktır” dedi.
