Yeni Bir Perspektif Dizisi
Yazarların listesi.; Lernard Lo, MD, Debra Malina, Ph.D., Genevra Pittman, MPH, ve Stephen Morrissey, Ph.D.
Tıpta etik sorunlar yüzyıllardır tartışılıyor ancak tıp bilimindeki ilerlemeler sıklıkla yeni etik ikilemlere yol açıyor. Örneğin, hemodiyalizin şafağında, Life dergisinin 1962 tarihli bir makalesi, son dönem böbrek yetmezliği olan hangi hastaların yeni, potansiyel olarak hayat kurtarıcı teknolojiye erişebileceğine karar veren ağırlıklı olarak meslekten olmayan bir komiteden bahsederek tıbbi etiği kamuoyunun farkındalığına taşıdı. 1 Bu kararları verirken komite öncelikle kendi bireysel vicdanlarına göre hareket ediyordu çünkü yerleşik bir kılavuz yoktu.
Aynı dönemde kadavradan organ naklinin gelişmesi de ölümün tanımına meydan okuyordu. Klinisyenler geleneksel olarak bir kişinin solunumu ve dolaşımı durmuşsa öldüğünü ilan ediyordu, ancak kardiyopulmoner ölüm kriterleri, solunumu ve dolaşımı mekanik ventilasyon ve vazopressörlerle desteklenen kişilerden organ bağışını engelliyordu. Ölümü belirlemek için nörolojik kriterlerin geliştirilmesi tıbbi, etik ve yasal yönergeleri gerektirdi; mahkeme kararları; ve eyalet yasaları. Organ nakli aynı zamanda organ bağışı, organların adil dağıtımı ve organ satışı konusunda hasta-aile çatışmalarıyla ilgili yeni etik ikilemleri de gündeme getirdi.
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra etik uzmanları, insanları içeren araştırmaların ortaya çıkardığı sorunlarla boğuşmaya başladı; bu araştırmalarda katılımcılar, gelecekteki hastalara fayda sağlayacak bilimsel bilgiyi ilerletme temel amacı nedeniyle riske atılıyor. 1970’lerde ABD Halk Sağlığı Servisi’nden bir ihbarcı, araştırmacı bir muhabire Tuskegee frengi çalışmasındaki vicdansız ırkçı uygulamalara ilişkin ihbarda bulundu. Çoğunlukla fakir ve eğitimsiz olan frengili siyah erkekler, bilim adamlarının hastalığın doğal seyrini inceleyebilmesi için 40 yıla kadar düzenli olarak takip edildi. Penisilin kullanıma sunulduğunda Halk Sağlığı Servisi, araştırmaya katılanların askeriyeden veya kamu sağlığı birimlerinden penisilin almasını engelledi. 2 Basında çıkan haberler ulusal düzeyde öfkeye, Senato duruşmalarına ve 1974’te Biyomedikal ve Davranışsal Araştırmalarda İnsan Deneklerin Korunması Ulusal Komisyonu’nun atanmasına yol açtı. 2
Komisyonun bilgilendirilmiş onam ve araştırmaların kurumsal inceleme kurulları (IRB’ler) tarafından incelenmesine ilişkin tavsiyeleri, insan deneklerin korunmasına yönelik yeni federal düzenlemelerin temel taşını oluşturdu. 3 Komisyonun çalışması, disiplinler arası bir etik panelinin terimleri ve konuları nasıl açıklığa kavuşturabileceğini, çeşitli seçeneklerin lehinde ve aleyhindeki argümanları nasıl analiz edebileceğini ve fikir birliği önerilerinde bulunabileceğini gösterdi. Bir devlet kurumu tarafından yaptırılan raporlar bilimsel makalelerden daha fazla etkiye sahip olabilir çünkü kurum genellikle tavsiyeleri politikaya dönüştürebilir. Her ne kadar bir rapor etik bir konunun tüm yönlerini çözemese de daha ileri analizler, kılavuzlar ve politikalar için bir başlangıç noktası sağlayabilir.
Ulusal komisyonun etik çerçevesini günlük klinik araştırmalara uygulayan tıp etiği akademisyenleri ve IRB’ler daha sonra şu gibi soruları analiz ettiler: Bilgilendirilmiş onam, proforma bir uygulama yerine nasıl anlamlı bir süreç olabilir? Çocuklar ve hamile kadınlar gibi savunmasız olduğu düşünülen gruplara yönelik koruma, klinik bakımlarını iyileştirmeye yönelik araştırmalar yoluyla elde edilen sağlam kanıtlara duyulan ihtiyaçla nasıl dengelenebilir? Araştırmanın faydaları, özellikle sağlık eşitsizlikleri, ayrımcılık ve ırkçılıkla karşı karşıya kalmaya devam eden gruplara nasıl adil bir şekilde dağıtılabilir?
Bugün, insan katılımcıları içeren bazı araştırmalar fiziksel riskler taşımayabilir: Araştırmacılar depolanmış, tanımlanmamış biyolojik örnekler üzerinde tam genom veya tam ekzom dizilemesi ve diğer testleri gerçekleştirebilir. Test sonuçları, elektronik sağlık kayıtlarından alınan ayrıntılı klinik verilerle entegre edilebilir, büyük veri kümeleri halinde toplanabilir ve makine öğrenimi kullanılarak analiz edilebilir. Bu tür araştırmalar, hastalığın nedensel mekanizmalarından sorumlu genomik varyantları, tedavi için yeni hedefleri ve prognozu ve tedavilere yanıtı tahmin edebilen biyobelirteçleri tanımlayabilir. Ancak bu aynı zamanda gelecekteki spesifik olmayan araştırmalar için geniş kapsamlı rıza, örnek bağışçıların olası yeniden tanımlanması ve mahremiyet ihlalleri konusunda endişeleri de artırıyor.
Etik ikilemler, yalnızca biyomedikal kanıtlara veya klinik uzmanlığa dayanarak çözülemeyen, neyin doğru neyin yanlış olduğuna dair yargılar gerektirir. Ancak farklı etik kurallar veya değerler bizi aynı anda zıt kararlara veya yargılara sürükleyebilir ve farklı insanlar sıklıkla ahlaki inançlarına, dini değerlerine, kültürel miraslarına veya sağlık hizmetleri ve araştırma sistemlerindeki farklı rollere dayalı olarak farklı yargılara varırlar. Amerika Birleşik Devletleri gibi çoğulcu toplumlarda özel bir sorundur. Bununla birlikte, geçmişte bu tür etik farklılıkların nasıl ele alındığını anlamak, gelecekte nasıl ortak zemin bulunabileceği konusunda fikir verebilir.
Derginin bu sayısında , karar verme kapasitesini kaybetmiş hastalar için tıbbi kararların nasıl alınacağından, tıbbi kararların nasıl alınacağına kadar, günümüzde tıbbın karşı karşıya olduğu bazı önemli etik soruları araştırdığımız Tıp Etiğinin Temelleri adlı yeni bir Perspektif serisini başlatıyoruz. Tıbbi bir hata yapıldığında, en son teknolojiye sahip beyin araştırmalarındaki yeni konuların nasıl ele alınacağı konusunda en iyi yanıt vermek.
Tıp etiğindeki sorunları ele almak çoğu zaman diğer alanların yanı sıra felsefe, biyomedikal araştırma, klinik uygulama, hukuk, politika ve iletişim alanlarında çok disiplinli uzmanlık gerektirdiğinden, seriye katkıda bulunan yazarlar çeşitli disiplinlerden gelmektedir. Bazı durumlarda tarihi olaylar ve kültürel değişimler bizi yerleşik uygulamaları yeniden gözden geçirmeye zorluyor; Eşitlik, sağlığın sosyal belirleyicilerinden kaynaklanan eşitsizlikler ve sağlık hizmetlerinde ayrımcılık, örneğin Kovid-19 salgını sırasındaki sonuçlardaki keskin eşitsizlikler nedeniyle daha fazla aciliyet kazandı. Üretken yapay zekanın kullanımı veya genomik dizilemenin klinik uygulamaya entegrasyonu gibi diğer alanlarda, ilgili etik sorular halen formüle edilmektedir; Her ne kadar potansiyel kaygıları öngörmek ve çözüme kavuşturmak yararlı olsa da, her türlü öneri mutlaka spekülatif olacaktır. Her ne kadar farklı insan grupları, temel ahlaki değerleri, etik öncelikleri, dini inançları veya hükümetin uygun rolüne ilişkin görüşleri farklılık gösterse bile, belirli bir etik sorun üzerinde ortak bir zemine ulaşabilse de, 4 mevcut siyasi ve kültürel kutuplaşmamız bazen kesin, evrensel yanıtları engeller.
Kesin olan bir şey var ki, biyomedikal ilerlemeler ve klinik uygulamalardaki ve sağlık hizmetlerinin organizasyonundaki değişikliklerle birlikte tıp etiğinde yeni konuların ortaya çıkmaya devam edeceğidir. Umudumuz, Tıp Etiğinin Temelleri serisinin doktorlar, hastalar, araştırma katılımcıları, aileler ve topluluklar yeni ve gelişen ikilemlerle mücadele ederken akılda tutulması gereken geniş dersler sunmasıdır; etik, tıptaki evrime ve devrimlere ayak uydurabilir.
